ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ (Α-Γ)

(ΥΠΟΜΟΝΗ ΣΙΓΑ- ΣΙΓΑ  ΕΜΠΛΟΥΤΙΖΩ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΣΕΛΙΔΕΣ)

ΑΓΧΟΣ

( Εξεταστικό δοκίμιο -
 9/9/2013 εξετάσεις ομογενών)

Η επιθυμία του εφήβου να αποκτήσει μια επιθυμητή και αποδεκτή εικόνα για τον εαυτό του φαίνεται ότι είναι ένας από τους πιο σημαντικούς και καθοριστικούς παράγοντες που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του. Οι γονείς και οι δάσκαλοι, με όσα λένε και πράττουν, συμβάλλουν στη δημιουργία της αίσθησης που έχει ο έφηβος για την προσωπική του αξία. Η ίδια η ύπαρξη μπορεί να θεωρηθεί από τον έφηβο λιγότερο σημαντική από τη διατήρηση μιας θετικής εικόνας του εαυτού του, μια και αυτή η εικόνα έχει να κάνει με το σεβασμό και την υπερηφάνεια του ατόμου. Είναι φανερό πόσο οι έφηβοι στενοχωριούνται, όταν οι ενήλικες που συμπαθούν τους κατακρίνουν ακατάπαυστα. Κάθε απειλή της αυτοεκτίμησης είναι σαν να στρέφεται και εναντίον της ίδιας της ύπαρξης του ατόμου.

Τα παιδιά από πολύ νωρίς στη ζωή τους υιοθετούν πολύπλοκους τρόπους, τους «μηχανισμούς άμυνας», όπως τους ονομάζουμε, για να αντιμετωπίσουν τις απειλές που δέχονται από τους σημαντικούς για αυτά ενήλικες. Αυτοί οι μηχανισμοί συντελούν στην  εξομάλυνση του άγχους και των αποτυχιών και στην προστασία της ακεραιότητας του Εγώ, με το να αυξάνουν το αίσθημα της προσωπικής αξίας. Σε ένα μεγάλο βαθμό  χρησιμοποιούμε τους μηχανισμούς άμυνας ασυνείδητα. Ένας από τους βασικούς σκοπούς για τους οποίους υιοθετούμε τους μηχανισμούς άμυνας είναι η μείωση της έντασης και του άγχους. Το άτομο, λοιπόν, κάνει τις επιλογές του και οργανώνει τη δραστηριότητά του με τέτοιο τρόπο, ώστε να μειώσει και ─ αν είναι δυνατόν ─ να αποφύγει το άγχος, τον πόνο ή όποια άλλη ταλαιπωρία.

[…] Εκτός από τις ποικίλες αγωνίες που συνοδεύουν τη συναισθηματική κατάσταση των εφήβων εξαιτίας της ίδιας της εφηβείας και των ιδιαίτερων δυσκολιών που μπορεί να εμφανιστούν στην προσωπική και οικογενειακή ζωή των μαθητών, ένα ιδιαίτερα κυρίαρχο άγχος είναι αυτό της σχολικής επιτυχίας και της πορείας τους μετά το σχολείο.[…] Ο φόβος της αποτυχίας, η ανασφάλεια για το τέλος της σχολικής ζωής, ο άγνωστος και απειλητικός κόσμος των ενηλίκων επιβαρύνουν τη συναισθηματική κατάσταση των παιδιών,  επηρεάζοντας με ποικίλους τρόπους και τη συμπεριφορά τους. Το να πετύχει ένας έφηβος στις εξετάσεις του, να έχει υψηλές επιδόσεις και να καταφέρει να μπει στο πανεπιστήμιο,  στο πολυτεχνείο ή σε κάποια άλλη σχολή είναι σίγουρα ένα ικανοποιητικό γεγονός, στο βαθμό που ακολουθεί τις επιλογές και τις επιθυμίες του. Θα ήταν όμως υπερβολή να ισχυριστούμε ότι είναι ταυτόχρονα και η βασική προϋπόθεση μιας ευτυχισμένης ενήλικης ζωής.

Η σχολική αποτυχία δε συνεπάγεται απαραίτητα αποτυχία και στη ζωή. Αρκετοί «κακοί» μαθητές κερδίζουν αξιοπρεπώς τα προς το ζην, παντρεύονται, αποκτούν παιδιά και θεωρούν τον εαυτό τους ευτυχισμένο. Αντίθετα, ορισμένοι «καλοί» μαθητές καταλήγουν να έχουν μια δυστυχισμένη ζωή. Η παραπάνω διαπίστωση ας μην ερμηνευθεί ως υποτίμηση της σχολικής επιτυχίας, αλλά ως μια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας, η οποία δεν οδηγεί απαραίτητα στην εγκληματικότητα, στα ναρκωτικά  ή στην ανεργία. Σε αρκετές περιπτώσεις, παρά τη σχολική επιτυχία, συναισθηματικές ή κοινωνικές δυσκολίες εμποδίζουν ορισμένους να χρησιμοποιήσουν τα διπλώματα ή τις γνώσεις τους. Οι άνθρωποι αναζητούν την ικανοποίηση και την ευχαρίστηση στη ζωή τους, ενώ προσπαθούν να αποφύγουν τον πόνο και τη δυστυχία. Η πραγματικότητα της κάθε εποχής παρεμβαίνει άλλοτε διευκολύνοντας και άλλοτε εμποδίζοντας την προσπάθεια του ανθρώπου να είναι ευτυχής. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πολύπλοκες και συχνά επιφυλάσσουν απογοητεύσεις και οδύνη. Η επιλογή της απομόνωσης, δηλαδή η απομάκρυνση από τους άλλους, ως μια προστασία από τον πόνο που προκαλείται από τις ανθρώπινες σχέσεις, δεν οδηγεί παρά μόνο στην «ευτυχία» της ησυχίας.

Το άγχος μπροστά σε μια καινούρια εμπειρία ή αναμενόμενη αλλαγή είναι πραγματικά απαραίτητο για τη συναισθηματική και διανοητική μας ανάπτυξη. Το υπερβολικό άγχος, όμως, μπορεί να μας οδηγήσει σε πλήρη ανικανότητα να αντεπεξέλθουμε στη νέα κατάσταση ή στην υιοθέτηση αμυντικών μέτρων, τα οποία παρεμποδίζουν την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού μας. Η ικανότητα να αντιμετωπίζουμε το άγχος εξαρτάται από την εσωτερική μας σταθερότητα και από την ικανότητά μας να αναπτύσσουμε μια εσωτερική αίσθηση ασφάλειας. Με ποιον τρόπο;  Αξιοποιώντας κάθε φορά τα υποστηρικτικά μέσα που διαθέτουμε σε σχέση με τον εαυτό μας, τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μας και το περιβάλλον μας.

Ζωή Κασαπίδου - Μαρία Μαραγκίδη, Ψυχική Υγεία - Διαπροσωπικές Σχέσεις, ΥΠ.Ε.Π.Θ. - Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής, Αθήνα 2000.         (Διασκευή).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100 - 120 λέξεις).

Μονάδες 25

Β.1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων το παρακάτω απόσπασμα της πρώτης παραγράφου: «Οι γονείς και οι δάσκαλοι, με όσα λένε και πράττουν,  συμβάλλουν στην δημιουργία της αίσθησης που έχει ο έφηβος για την προσωπική του αξία.».                                                         Μονάδες 11

Β.2.α.Να βρείτε τον κυρίαρχο τρόπο πειθούς στην τέταρτη παράγραφο (Η σχολική …  ησυχίας.) καθώς και ένα μέσο πειθούς που τον υποστηρίζει. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.      (Μονάδες 4).

β. Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου. «Τα παιδιά …  ταλαιπωρία.».     (Μονάδες 3).

Μονάδες 7

Β.3.α.Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης (ενεργητική- παθητική ) στις παρακάτω προτάσεις της δεύτερης παραγράφου και να την μετατρέψετε στην αντίθετή της.

«Τα παιδιά από πολύ νωρίς στη ζωή τους υιοθετούν πολύπλοκους τρόπους»  και  «Σε ένα μεγάλο βαθμό χρησιμοποιούμε τους μηχανισμούς άμυνας ασυνείδητα.».                                                   (Μονάδες 4 )

β. Να αιτιολογήσετε την χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις:                                             2^η παράγραφος: «μηχανισμούς άμυνας»                                                                                                         4^η παράγραφος: «κακοί» μαθητές                                                                                                                         4^η παράγραφος: «ευτυχία» της ησυχίας                                                                                                                                                                                                                                                          (Μονάδες 3).

Μονάδες 7

Β.4.α. Να δώσετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ακατάπαυστα, βασική, θεωρούν, προσπάθεια, καινούρια.                                                                                                          (Μονάδες 5).

β. Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: σημαντική,  ξάνουν, ασυνείδητα, άγνωστος, κερδίζουν.                                                                                                                (Μονάδες 5).    Μονάδες 10

Γ.1. Σε διαδικτυακή συνάντηση νέων από όλο τον κόσμο με θέμα «Άγχος και Νέοι» να εκθέσετε, σε ένα άρθρο 500-600 λέξεων, τις απόψεις σας σχετικά με:                                                                               α)τα προβλήματα και τις συνθήκες που προκαλούν, κατά τη γνώμη σας, το άγχος στη σύγχρονη εποχή και                                                                                                                                                                       β) τις προϋποθέσεις με τις οποίες το άγχος θα ελέγχεται και ενδεχομένως θα αποβαίνει  δημιουργικό.                                                                                                                                                       Μονάδες 40

TΟ ΑΓΧΟΣ ΤΟΥ «EΓΩ»

(απόσπασμα)

Το άγχος δεν είναι σήμερα η αγωνία για την απόκτηση περισσότερων πραγμάτων, όσο η δυσφορία επειδή κάτι μας λείπει. Πάντα υπάρχει κάτι που μας λείπει για να ηρεμήσουμε κάτι παραπάνω που ξεφεύγει από τις δυνατότητές μας και ενίοτε από τη φαντασία μας. Κάτι που συχνά είναι απροσδιόριστο και σχεδόν ανέφικτο. Κάποια στιγμή αισθανόμαστε να το πλησιάζουμε και σχεδόν να το αγκαλιάζουμε, αλλά μια στιγμή αργότερα, μόλις που έχουμε νιώσει λίγη ανακούφιση, το ηρεμιστικό έχει πετάξει. Από στόχο σε στόχο, βυθιζόμαστε στο άγχος. Το άγχος γίνεται μια οδυνηρή συνήθεια, που το αίτιό της μας διαφεύγει.
Τα αδιέξοδα της καθημερινότητας, το κυνήγι του χρήματος, οι αμφιβολίες για την αξία μας, είναι κάποια από αυτά που οξύνουν την υπερέντασή μας, λένε τα βιβλία «αυτοβοήθειας». Τελικά όμως ο κυρίαρχος λόγος της δυσφορίας είναι η ασυμφωνία ανάμεσα στις προσδοκίες μας και την πραγματικότητα, ανάμεσα στην προσμονή της ικανοποίησης μιας επιθυμίας και την ανεπάρκεια των μέσων, ανάμεσα στην επιθυμία να αγαπάμε τον εαυτό μας και την ασταθή, πρόσκαιρη αυτοεκτίμηση που καταφέρνουμε να αποκτήσουμε. Σχεδόν όλα όσα μας περιβάλλουν, συμβάλλουν σ’ αυτό το αίσθημα απογοήτευσης.
Η αποσπασματική κουλτούρα, οι βιαστικές και ωστόσο αργές μετακινήσεις, το «ζάπινγκ», η γρήγορη κατανάλωση, το κινητό τηλέφωνο, ο υπολογιστής, όλα είναι διεγερτικά του άγχους. Υφιστάμεθα συνεχώς το βασανιστήριο του αστραπιαίου, αυτού που αντιλαμβανόμαστε τη μια στιγμή και μας ξεφεύγει την επομένη. Το κακό χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι ότι εκτός από το ότι έχει μειώσει την έκταση του χώρου, έχει επίσης σμικρύνει τις παύσεις. Μια στιγμή ανάπαυλας επιπλέον, και το αίσθημα ενοχής μετατρέπει την ευδαιμονία σε δηλητήριο. Το άγχος συνιστά έτσι μια αμείλικτη ποινή πώς όμως μπορείς να ζήσεις χωρίς να το αποδεχτείς; Το όραμα μιας ζωής χαλαρής και ήρεμης, όπου θα αισθάνεσαι μακριά απ’ όλα αυτά, ακολουθώντας ρυθμούς που ξαναδίνουν την πυκνότητα στις αισθήσεις και προσαρμόζουν το πνεύμα με τη συμπαντική μακροβραδύτητα, μοιάζει να έχει τη σφραγίδα του θανάτου. Θέλουμε στ’ αλήθεια να πεθάνουμε;
Στην πράξη, δεν μπορούμε να βρούμε άλλη διέξοδο. Δεν έχουμε άλλη πρακτική διέξοδο. Το άγχος έχει εγκατασταθεί τόσο βαθιά που επηρεάζει τον κορμό της προσωπικότητας και διαποτίζει διαστροφικά το Εγώ. Ένα μη αγχωτικό Εγώ ισοδυναμεί, στον περίγυρό μας, με ένα Εγώ παραιτημένο ή ηττημένο, ενώ η διαρκής ανησυχία θεωρείται ότι δημιουργεί ένα Εγώ ευθυτενές, ξύπνιο και ετοιμοπόλεμο, για να μπορεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις και στον ανταγωνισμό.

Vicente Verdu - El Pais

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.

[μ. 25]

2. Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις : ανέφικτο, ηρεμιστικό, κυρίαρχος, ανεπάρκεια, πρόσκαιρη

[μ. 10]

3. μετατρέπει: Διατηρώντας το δεύτερο συνθετικό του ρήματος να γράψετε πέντε νέα σύνθετα ομόρριζα ρήματα και να τα χρησιμοποιήσετε σε προτάσεις ώστε να φανεί η σημασία τους.

[μ. 5]

4. «αυτοβοήθειας», «ζάπινγκ» : Γιατί έχουν τεθεί οι λέξεις αυτές σε εισαγωγικά;

[μ. 4]

5. Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία και τον τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου

[μ. 5]

6. « Το κακό χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι ότι εκτός από το ότι έχει μειώσει την έκταση του χώρου, έχει επίσης σμικρύνει τις παύσεις» : Να αποδώσετε το νόημα του χωρίου σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων

[μ. 11]

7. Να γράψετε άρθρο για την εφημερίδα του σχολείου σας στο οποίο να αναλύονται τα αίτια του άγχους του σύγχρονου μαθητή  και να παρουσιάζονται τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί.

[μ. 40]


ΑΞΙΕΣ

Να σέβεσαι και να ανέχεσαι τους άλλους

ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ

(Συντόμευση - Διασκευή)

Σε μια πρόσφατη έρευνα πραγματοποιημένη από το World Values Survey με θέμα τη σημασία που δίνουν οι γονείς στη μετάδοση στα παιδιά τους της αξίας του σεβασμού και της ανεκτικότητας, η Ελλάδα κατατάχθηκε τελευταία ανάμεσα σε 69 χώρες. Με άλλα λόγια, η ελληνική οικογένεια δεν θεωρεί σημαντικό να κοινωνικοποιεί τους νέους με βάση τις παραπάνω αξίες. Καθόλου τυχαία νομίζω, χαμηλά μαζί με την Ελλάδα βρίσκονται χώρες όπως η Ουγκάντα, η Αλγερία και το Πακιστάν, ενώ οι πέντε πρώτες χώρες στη σχετική λίστα ήταν η Σουηδία, η Ολλανδία, η Δανία, η Γαλλία και η Ισλανδία. Το αποτέλεσμα της έρευνας δεν πρέπει να μας εκπλήσσει καθώς με μια προσεκτικότερη ματιά θα αντιληφθούμε πως εδώ βρίσκεται η ρίζα πολλών δεινών μας ως κοινωνία.

Ο σεβασμός και η ανεκτικότητα είναι συμπληρωματικές αλλά διαφορετικής προέλευσης αξίες. Ο σεβασμός έχει να κάνει με την αντιμετώπιση του άλλου στη βάση κυρίως μιας ιδιότητας ή ενός ρόλου και απορρέει από καθιερωμένους κανόνες κοινωνικής διαβίωσης: για παράδειγμα, σεβόμαστε τους δασκάλους μας, τους γονείς μας ή τους ηλικιωμένους, τους γείτονες ή τους προϊσταμένους μας. Από την άλλη, ανεκτικότητα σημαίνει προθυμία να επιτρέπουμε στους ανθρώπους να σκέφτονται, να εκφράζονται και να δρουν ακόμη και με τρόπους οι οποίοι δεν μας βρίσκουν σύμφωνους. Ο σεβασμός ως αξία βρίσκεται εγγύτερα στον κόσμο του συντηρητισμού και της ευταξίας. Αποτελεί το είδος εκείνο της συμπεριφοράς που αντικατοπτρίζει αποδοχή παγιωμένων κοινωνικών ρόλων και σχέσεων. Από την άλλη, η ανεκτικότητα είναι μια φιλελεύθερη αξία που δείχνει την ικανότητά μας να συνυπάρχουμε με τους άλλους σε μια πλουραλιστική κοινωνία.

Μια κοινωνία μπορεί να παρουσιάζει πλεόνασμα σεβασμού και έλλειμμα ανεκτικότητας ή το αντίστροφο. Καμιά χώρα όμως δεν μπορεί να πάει μακριά εάν έχει έλλειμμα και στις δύο αυτές αξίες. Κι εδώ βρίσκεται το πρόβλημα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Παραδοσιακά συντηρητική, η ελληνική κοινωνία ήταν ανέκαθεν ελλειμματική σε ανεκτικότητα. Ο άλλος, ως διαφορετικός, είτε ενέπνεε φόβο είτε περιφρόνηση και διακωμώδηση (οι ομοφυλόφιλοι και οι διάφορες πολιτισμικές, θρησκευτικές ή άλλες μειονότητες το έζησαν έντονα στο πετσί τους αυτό). Από την άλλη όμως, η αξία του σεβασμού ήταν ιδιαίτερα ψηλά μέσα στη μέση ελληνική οικογένεια: να μάθεις να σέβεσαι τους άλλους ήταν κάτι με το οποίο γαλουχήθηκαν γενιές ολόκληρες παιδιών ακόμη (ή συνήθως) και με τη μέθοδο της «ράβδου».

Η ιδεολογική ριζοσπαστικοποίηση της μεταπολίτευσης υπονόμευσε τις καθιερωμένες κοινωνικές ιεραρχίες. Η ατομική ή συλλογική επιδίωξη, το «έτσι θέλω» έγινε για πολλούς η μόνη νομιμοποιητική δύναμη. Η μεταπολίτευση έθεσε άλλες προτεραιότητες και η παλιά τάξη πραγμάτων έπρεπε να υποχωρήσει. Ο σεβασμός ως αξία έχασε τη σημασία του, λοιπόν, αλλά μήπως γίναμε πιο ανεκτικοί; Κάθε άλλο. Καθετί διαφορετικό ως άποψη ή στάση ζωής προσλαμβάνεται ως απαράδεκτο και ως πρόκληση: Δείτε την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου και θα το αντιληφθείτε γρήγορα: φωνές και ύβρεις, προσβολές κάθε είδους.

Μήπως όμως οι πολίτες μεταξύ τους συζητούν καλύτερα; Παρατηρήστε τους διαλόγους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η υπεραφθονία λεκτικής βίας  εκπλήσσει αρνητικά,  σοκάρει. Πόση πολλή ηδονή μπορεί να προσφέρει σε κάποιους η τάση να ξεφτιλίζουν και να υποβιβάζουν τον συνομιλητή τους και αυτόν που απλώς διαφωνεί μαζί τους!
Και ύστερα απορούμε για την ανάπτυξη της Χρυσής Αυγής ή άλλων μορφών εξτρεμισμού. Στην πραγματικότητα, η λεκτική βία και η ισοπέδωση της διαφορετικής άποψης δεν είναι παρά ο προθάλαμος της σωματικής βίας και του αυταρχισμού. Όταν αποκαλείς τον άλλον δωσίλογο, πουλημένο, φασίστα, προδότη, γιατί απορείς στη συνέχεια αν κάποιοι θερμοκέφαλοι πηγαίνουν ακόμη πιο πέρα;

Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα και στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας.

Πηγή: http://www.kathimerini.gr/764358/opinion/epikairothta/politikh/na-sevesai-kai-na-anexesai-toys-alloys 27/04/2014

Ασκήσεις:

1.Σας έχει ανατεθεί να πληροφορήσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου. Να το αποδώσετε περιληπτικά σε 100 – 120 λέξεις.        

  [25 μ.]

2. «η λεκτική βία και η ισοπέδωση της διαφορετικής άποψης δεν είναι παρά ο προθάλαμος της σωματικής βίας και του αυταρχισμού». Να αναπτύξετε το περιεχόμενο της φράσης σε μια παράγραφο.                                                        

[10μ.]

 3.Το παραπάνω κείμενο είναι άρθρο. Να γράψετε τρία χαρακτηριστικά με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.                                                                    

[3μ.]

4. α) Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου.                                                          
[3μ.]

    β) Να γράψετε έναν άλλο δικό σας, υπαινικτικό.                                               
 [2μ.]

5. α) Ο συγγραφέας κάνει χρήση παρενθέσεων σε δύο περιπτώσεις στην τρίτη παράγραφο και εισαγωγικών στην τρίτη και στην τέταρτη παράγραφο. Να εξηγήσετε τι επιτυγχάνει σε  καθεμιά από τις περιπτώσεις ξεχωριστά.                                                                             
 [4μ.]

    β)Τι εξυπηρετεί η χρήση της ερώτησης στην 5^η παράγραφο;                             
[3μ.]

6. α) Να αποδώσετε το νόημα των παρακάτω φράσεων μετατρέποντας τη χρήση της γλώσσας από μεταφορική σε κυριολεκτική:

με μια προσεκτικότερη ματιά, η ρίζα πολλών δεινών, το έζησαν έντονα στο πετσί του,  κάτι με το οποίο γαλουχήθηκαν γενιές, με τη μέθοδο της «ράβδου».                                         
[5μ.] 

 β) Να γράψετε αντώνυμα για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου διατηρώντας το ίδιο επίπεδο ύφους : πρόσφατη, απορρέει, σεβόμαστε, ευταξίας, έλλειμμα                               
 [5 μ.]

6. Σε ένα άρθρο που προορίζεται να δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα να αναφερθείτε στις τρεις πιο σημαντικές , κατά τη γνώμη σας , αξίες που θεωρείτε απαραίτητο να διέπουν μια σύγχρονη κοινωνία. Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι θα μπορέσει το σχολείο να συνδράμει στην υιοθέτησή τους από τους νέους;

(500-600 λέξεις)                                                                                                       
[40μ.]

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ: ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Χουλιγκανισμός και ευθύνες

(απόσπασμα)

Γιατί λοιπόν αυτή η ραγδαία αύξηση του χουλιγκανισμού στη νεολαία και η απανθρωποποίηση της συμπεριφοράς υπολογίσιμης πλέον μερίδας νέων; Οπωσδήποτε τα εισαγόμενα από την αλλοδαπή πρότυπα και η μίμηση αυτών των προτύπων. Όχι όμως μόνον και όχι κατά κύριο λόγο. Υπάρχουν βαρύτατες ευθύνες στο εσωτερικό, δικές μας ευθύνες, που δεν πρέπει να αποκρυβούν με την προσφιλή μας προσφυγή στις ξενόφερτες επιδράσεις.
Η κολοσσιαίας κλίμακας εξαχρείωση των ηθών στο δημόσιο βίο της χώρας. Βρισκόμαστε κυριολεκτικά μπροστά σε μια κατάλυση του δημόσιου ήθους, που οδηγεί μαθηματικά το νέο άνθρωπο σε καθολική τάση αμφισβήτησης και έλλειψης σεβασμού προς κάθε φόρμα ζωής, Είναι λοιπόν αντίδραση φυσιολογική, όταν αυτοί στους οποίους εμπιστευόμαστε τις αναγκαίες για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής φόρμες τις ποδοπατούν και τις εξευτελίζουν και μάλιστα απροκάλυπτα και βάναυσα.
Η προώθηση μηδενιστικών μοντέλων και αντιλήψεων από τους εμπόρους της «ψευτοκουλτούρας» που σερβίρονται ως πνευματικοί και καλλιτεχνικοί «ταγοί» του τόπου. Τροβαδούροι του τίποτα και για το τίποτα ρίχνουν τους νέους ανθρώπους στο κενό και τους αφήνουν ξεκρέμαστους για να τα βγάλουν πέρα σε μια ζωή που έτσι κι αλλιώς έχει γίνει ανοηματική και βαθύτατα αντιφατική.
Η πρωτοφανής έξαρση της διαφήμισης και της εμπορικής προπαγάνδας, που εμποδίζει κάθε ρεαλιστική προσγείωση των νέων ανθρώπων στην πραγματικότητα και τους κάνει να αισθάνονται ανύπαρκτοι χωρίς αυτά τα «υπέροχα» πράγματα που προσφέρουν αφειδώς οι τηλεοπτικές οθόνες. Σκουλήκια που χρειάζονται πλέον την αυτοεπιβεβαίωσή τους για να αισθανθούν ότι είναι κάποιοι.
Η διάχυτη αντιπνευματικότητα και ανεγκεφαλοποίηση που ενσαρκώνεται στην ασύλληπτη χυδαιότητα, που έχει κατακλύσει την αγορά με εκπορνευτικές, βλακώδεις, σαδομαζοχιστικές εκδόσεις, τα θέατρα με βωμολοχίες, την τηλεόραση με μαγκιά, εκφραστική αθλιότητα, ισοπεδωτικά και βάρβαρα πρότυπα «επιτυχίας».
Η διαβρωτική λειτουργία του Τύπου που ευθύνεται όσο τίποτα για αυτή την αποθέωση και ηρωοποίηση των γηπέδων , του Τύπου που θεοποιεί τους αστέρες της μπάλας και στριμώχνει στα «ψιλά» τον κλασικό αθλητισμό. Του Τύπου που καθιέρωσε τον όρο «φίλαθλος» για την περιγραφή αυτών των μαινόμενων και σεληνιασμένων ορδών, που μεταβάλλουν τα γήπεδα σε αρένες και πεδία αιματηρών συγκρούσεων.
…
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι δε συλλαμβάνεται η πολιτική διάσταση του θέματος και μάλιστα σοβαρότατη με δύο σκέλη:
Το ένα συνίσταται στο γεγονός ότι αυτές οι αντικοινωνικές περιθωριακές ομάδες λειτουργούν ως υποκατάστατα πολιτικής δραστηριοποίησης και οδηγούν τους νέους σε απολιτικοποίηση.
Το άλλο αναφέρεται στην ανάπτυξη μιας φασιστικής νοοτροπίας που δεν εκφράζεται μόνο στην αποθέωση της βίας και τη ς επιθετικότητας , αλλά σαν εξαφάνιση της ατομικότητας και της προσωπικής ευθύνης μέσα στη μάζα.
Και τα δύο αυτά στοιχεία πρέπει να προσεχτούν πολύ από όσους πραγματικά ενδιαφέρονται για την πορεία και την τύχη του λαού μας στο μέλλον.

Βασίλης Φίλιας
Εφημερίδα Πρώτη

Ασκήσεις:

1.Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου σε 100 – 120 λέξεις.

[25 μ.]

2. α) Να γίνει δομική ανάλυση στην τελευταία παράγραφο του κειμένου και να εντοπιστεί ο τρόπος ανάπτυξής της.

[5μ.]

β) Να δοθεί ένας πλαγιότιτλος στις πέντε πρώτες παραγράφους του κειμένου.

[5μ.]

3.α) Να γράψετε συνώνυμα για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
Κολοσσιαίας, έλλειψης, εξευτελίζουν, απροκάλυπτα, ταγοί

β) Να γράψετε αντώνυμα για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
ρεαλιστική, προσγείωση, αφειδώς, ευθύνεται, θεοποιεί

[10μ.]

4. Ο συγγραφέας του κειμένου αρκετές φορές τοποθετεί λέξεις ή εκφράσεις μέσα σε εισαγωγικά. Τι εξυπηρετεί η χρήση των εισαγωγικών σ΄αυτές τις περιπτώσεις;

[3 μ.]

5. « Η διαβρωτική λειτουργία του Τύπου ευθύνεται όσο τίποτα για αυτή την αποθέωση και ηρωοποίηση των γηπέδων »: χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση ως θεματική να γράψετε μία παράγραφο που να αναπτύσσεται με αιτιολόγηση

[12μ.]

6. Σε ένα άρθρο που προορίζεται να δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα, αφού αναφερθείτε σύντομα στα οφέλη του αθλητισμού να εστιάσετε στα αρνητικά σύνδρομα που αμαυρώνουν την προσφορά του .(500-600 λέξεις)

[40μ.]

-->

 

 Ανεργία - μετανάστευση

 

Μαμά, μην κλαις, θα τα λέμε στο «skype»…

Παλιά μετανάστευαν εξαιτίας της ανέχειας. Κουβαλούσαν τις αναμνήσεις τους σαν ξόρκια για τους δράκους της ξενιτιάς κι έσερναν, εκτός από τους ταπεινούς τους μπόγους, πιότερο την υπόσχεση για επιστροφή. Νοσταλγία για μια αγαπημένη όπως ο Γιάννης του Μοθωνιού για μια Μελαχρώ ιστορημένη από τον Παπαδιαμάντη. Μια υπόσχεση σαν αυτή με την οποία έκλεινε το «Διπλό βιβλίο» του Δημήτρη Χατζή: «Και θα τη φκιάσουμε έτσι και μια πατρίδα για μας – εκεί στην πατρίδα μας την Ελλάδα». Τώρα φεύγουν οργισμένοι. Στις βαλίτσες κουβαλάνε τα πτυχία τους, βουβό θυμό κι ένα δακρυσμένο άι σιχτίρ για την πατρίδα που τους αποβάλλει σαν ανεπιθύμητα μπάσταρδα. Φεύγουν νέοι με μεταπτυχιακά αλλά και απελπισμένοι μεσήλικες. Όπως ο γιατρός, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, που πήγε στην Αγγλία αγανακτισμένος με όσα βίωνε στα ελληνικά νοσοκομεία. Σαν την Ξένια που γύρισε δυο φορές την Ευρώπη και τώρα ζει ως περιζήτητη εργαζόμενη στη Ζυρίχη πριν ακόμη γίνει 25 χρονών. Άριστη στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, για τους Ελβετούς. Η πατρίδα της όμως της έκοβε την ανάσα με λαβή επιδέξιου στραγγαλιστή.

Αναχωρούν όχι πια για ταξίδι με φτηνό αεροπορικό εισιτήριο. Η γενιά της ξέφρενης ανεμελιάς συνετρίβη κατά την προσγείωση στην πραγματικότητα. Φεύγουν νιώθοντας τυχεροί αν καταφέρουν και βρουν χώρα υποδοχής: μηχανικοί και επαγγελματίες από τον χώρο της υγείας, λογιστές και φοροτεχνικοί, ναυπηγοί και αρχιτέκτονες, γεωπόνοι και χημικοί, κτηνίατροι και φυσιοθεραπευτές, τεχνολόγοι πυρηνικής ιατρικής και οδοντίατροι, λογοθεραπευτές και μαίες, μηχανικοί αυτοκινήτων και συγκολλητές, κλειδαράδες και χτίστες, ξυλουργοί και υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι και ψυκτικοί. Κάθε οικογένεια και ένας μετανάστης.

Παρηγορούν τους δικούς τους «μην κλαις, βρε μαμά, θα μιλάμε στο σκάιπ». Η θέση όμως στο κυριακάτικο τραπέζι θα είναι άδεια. Σε πέντε ηλεκτρονικά λεπτά τι να πεις; Για ποιο καημό, ποιο όνειρο και πόνο, πώς να τσουγκρίσεις το ποτήρι στη χαρά;

Θα περιμένουν όλοι το καλοκαίρι. Αν η εταιρεία δώσει άδεια. Αλλά ποιος τα σκέφτεται αυτά τώρα που στο μυαλό υπάρχει το σχέδιο -και η όποια ευκαιρία- για δραπέτευση. Γιατί το πατρώο χώμα είναι ειρκτή, κυρίως για τους αθώους. Οι άλλοι μια ζωή θα ξεφεύγουν.

Τώρα στα αεροδρόμια οι συγγενείς δεν κουνάνε πια μαντήλια κι αυτοί που φεύγουν αφήνουν σε όσους μένουν μοναχά τις ελπίδες. Πως όταν περάσουν τα χρόνια ενδέχεται να ξεθυμάνει ο θυμός, θα στραγγίσει το ξίδι, θα μείνει μόνο η γλύκα στιγμών με συγγενείς και φίλους, ομορφιές και γοητείες των αισθήσεων, θερινές τζιτζικοκραυγές ξεγνοιασιάς.

Ποιες λέξεις άραγε και ποια χρώματα θα περιγράφουν το περιεχόμενο της νοσταλγίας του μέλλοντος; Παπαδιαμαντικές «ελάτε, παιδιά, να τραγ’δήστε» ή του Χατζή «…κι ας είναι λίγο για την Ελλάδα»;

 Απόστολος Λυκεσάς

Πηγή: Εφημερίδα Έθνος

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να παρουσιάσετε το περιεχόμενο του προηγούμενου κειμένου με μια περίληψη 100 λέξεων.

(Μονάδες 25 )

2. Ποιο είναι το θέμα του κειμένου και ποια η θέση (κατευθυντήρια ιδέα ) τoυ συντάκτη του;

(Μονάδες 5 )

3. Να αντικαταστήσεις τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με άλλες ισοδύναμες σε πιο λόγιο ύφος : ξεθυμάνει ο θυμός, θα στραγγίσει το ξίδι, θα μείνει μόνο η γλύκα στιγμών, θερινές τζιτζικοκραυγές ξεγνοιασιάς

(Μονάδες 4 )

 4. Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου;

(Μονάδες 4 )

5. ανέχειας. Κουβαλούσαν ,Βουβό, επιδέξιου, ειρκτή, : Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου

(Μονάδες 10 )

5. «Η γενιά της ξέφρενης ανεμελιάς συνετρίβη κατά την προσγείωση στην πραγματικότητα » : Να γράψετε μία παράγραφο με αιτιολόγηση και παραδείγματα αναπτύσσοντας το νόημα της παραπάνω φράσης

(Μονάδες 12 )

6. Σε μια επιστολή προς ένα φίλο σου να εκθέσεις τους προβληματισμούς σου για το πρόβλημα της σύγχρονης μετανάστευσης εκθέτοντας τα αίτια και τις συνέπειες για τη χώρα μας.

(500 – 600 λέξεις)

Το παιδί έκλαιγε

της Ρέας Βιτάλη, 07/05/2015

(με αφορμή τον τραγική δολοφονία της μικρής Άννυ)

(διασκευή – το κριτήριο μπορεί να απαντηθεί σε δύο διδακτικές ώρες)

«Το παιδί έκλαιγε». Το είπε με το κεφάλι πλαγίως στην κάμερα. Μπορεί το παιδί να σπάραζε. Αλλά το «έκλαιγε» βολεύει καλύτερα. Το είχε ακούσει το κλάμα του παιδιού. Από κείνους τους χάρτινους τοίχους των διαμερισμάτων. Μπορεί να πέρναγε το κλάμα από το χωνί του απορροφητήρα μαζί με τη μυρουδιά του φαγητού μιας κατσαρόλας ή από το χωνί του φωταγωγού ή από την τρύπα της κλειδαριάς της πόρτας. «Το παιδί έκλαιγε». Το είπε κάποιος «δίπλα». Σε κείνα τα σπίτια  που ο ένας αφουγκράζεται την ανάσα της καθημερινότητας του δίπλα. Που ακούει  το  κάθε βήμα και ξέρει πότε ήρθε και πότε έφυγε ο δίπλα. Περίεργα ακούγεται αυτό το «ο δίπλα».

«Το παιδί έκλαιγε» και δεν θα ήταν η πρώτη φορά. Και μετά; Μπορεί να δυνάμωσε την τηλεόραση για να σκεπάσει το κλάμα. Μπορεί να ξεφύσηξε χολοσκασμένος και να είπε στη γυναίκα του «Φτιάξε έναν καφέ να πιω, να φύγω. Δεν μπορώ να το ακούω άλλο». Μπορεί η γυναίκα του να είπε «Να πάρω την αστυνομία;». Μπορεί να της απάντησε «Άσε δεν είναι να μπλέκεις. Αυτός είναι τρελός». Μπορεί να συνέχισε «Τι θες από το σουπερμάρκετ;», «Πολλά θέλω αλλά δεν έχουμε ευρώ». Μπορεί να μίλησαν και για τη μάνα του παιδιού που έλειπε «Έχω πολύ καιρό να τη δω. Ποιος ξέρει πού γυρνάει...». Μπορεί να μίλησαν και για πολιτική. Σίγουρα μίλησαν. Να κούνησαν το κεφάλι ότι δεν βλέπουν προκοπή. Μπορεί και να διέκοψαν «Δεν πάει άλλο, κάτι πρέπει να κάνουμε με το παιδί που κλαίει δίπλα». Μπορεί να κατέληξαν «Θα δούμε»... Μπορεί να ήμουν κι εγώ αυτός ο δίπλα;

Το παιδί έκλαιγε. Μερικά παιδιά δεν σταματάνε το κλάμα. Το ξεκινάνε με την άφιξη σε τούτον τον κόσμο. Όπως όλα τα παιδιά του κόσμου. Ευλογία το θεωρούν το πρώτο κλάμα. Ή μπορεί και να 'ναι κατεύθυνση. Μια σβέλτη πρώτη γνωριμία. Όποτε κλαις, η μανούλα θα σε σφίγγει ζεστά και θα σου χαμογελάει. Θα σου λέει «σώπα, σώπα μωρό μου» και θα σταματάς. Μερικά παιδιά… Πού να το φανταστούν κι αυτά; Δεν θα σταματήσουν ποτέ το πρώτο κλάμα. Και γω, μου φαίνεται, τζάμπα ονειρεύομαι έναν κόσμο που τα παιδιά θα τα φέρνουν στον κόσμο μόνον όσοι αντιλαμβάνονται την ευθύνη.

Πηγή: http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.ellada&id=40893

Ασκήσεις:

1.Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου σε 50 – 70 λέξεις. 

[25 μ.]

2. α) Η συγγραφέας του κειμένου προτιμά κατά κανόνα τις μικρές περιόδους λόγου. Τι προσδίδει στο κείμενο αυτή η επιλογή; 

[4μ.]

β) Η συγγραφέας του κειμένου αρκετές φορές  επαναλαμβάνει τη φράση «Το παιδί έκλαιγε». Τι εξυπηρετεί η επανάληψη αυτή;

 [4μ.]

γ) «Μπορεί να ήμουν κι εγώ αυτός ο δίπλα;» Η συγγραφέας στο τέλος της δεύτερης παραγράφου μετά από μια σειρά «Μπορεί» που αναφέρονταν σε κάποιους άλλους αιφνιδιάζει τον αναγνώστη με αυτή την φράση. Τι επιδιώκει;

[4 μ.]

3. Να δοθεί ένας πλαγιότιτλος στην καθεμιά από τις παραγράφους του κειμένου. 

[3 μ.]

4. Οι παρακάτω λέξεις χρησιμοποιούνται στο κείμενο με μεταφορική σημασία. Να τις αντικαταστήσετε από άλλες –λέξεις ή εκφράσεις-  που να αποδίδουν το ίδιο νόημα (είτε κυριολεκτικά, είτε μεταφορικά).

χάρτινους, σκεπάσει, δυνάμωσε , χολοσκασμένος

[4μ.]

5.  Χρησιμοποιώντας το δεύτερο συνθετικό των παρακάτω λέξεων να γράψετε δύο νέες σύνθετες λέξεις για την καθεμιά απ’ αυτές. Μετά να τις χρησιμοποιήσετε σε προτάσεις για να φανεί η σημασία τους:

απάντησε , διέκοψαν, αντιλαμβάνονται

[6μ.]

6. «Και γω, μου φαίνεται, τζάμπα ονειρεύομαι έναν κόσμο που τα παιδιά θα τα φέρνουν στον κόσμο μόνον όσοι αντιλαμβάνονται την ευθύνη»: Σχολιάστε την παραπάνω πρόταση σε μία παράγραφο (100 περίπου λέξεις)

[10μ.]

7. Σε ένα άρθρο που προορίζεται να δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα, αφού αναφερθείτε στους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι (οι «δίπλα») συχνά σιωπούν συγκαλύπτοντας περιπτώσεις παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων  να προτείνετε  τρόπους ανάπτυξης της κοινωνικής ευαισθησίας .(500 περίπου λέξεις)

ΒΙΑ

Ενδοοικογενειακή βία και παιδί

(Απόσπασμα - Διασκευή)

Τα αποτελέσματα μακροχρόνιας έρευνας που έγινε στη Νέα Υόρκη έδειξαν ότι τα παιδιά συμπεριφέρονται στις δικές τους μελλοντικές σχέσεις με βάση αυτά που έβλεπαν να γίνονται μέσα τη δική τους οικογένεια. Εάν έβλεπαν να εξασκείται βία μεταξύ των γονιών τους ή εάν υποβάλλονταν σε υπερβολική τιμωρία με βία από τους γονείς τους, τότε και αυτά σαν ενήλικες πλέον είχαν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να πράξουν το ίδιο.

Επίσης οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η τιμωρία από τη μητέρα επενεργεί σαν παράδειγμα για τον τρόπο σωματικής έκφρασης του θυμού και χρησιμοποιείται σαν τρόπος επίλυσης διαμάχης και συγκρούσεων στην ενήλικη ζωή. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται ανεξάρτητα από το εάν το παιδί έχει ή όχι μια διαταραχή της συμπεριφοράς.

Ένα αξιοπερίεργο φαινόμενο που παρατήρησαν οι ερευνητές είναι ότι εκείνο που καθορίζει περισσότερο το κατά πόσο ένα παιδί θα είναι στην ενήλικη ζωή το θύμα βίας μέσα στην οικογένεια ή μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης, δεν είναι το γεγονός ότι το ίδιο σαν παιδί έχει υποστεί βία. Ο καθοριστικός παράγοντας είναι το γεγονός ότι σαν παιδί έβλεπε βία να εξασκείται μεταξύ των γονιών του.

Τα συμπεράσματα αυτά είναι πολύ σημαντικά για την πρόληψη της βίας μέσα στην οικογένεια και μέσα στα ζευγάρια. Η πρόληψη πρέπει να εστιάζεται στα παιδιά προτού ακόμη φτάσουν στην εφηβική ηλικία. Εάν τα παιδιά γίνονται κοινωνοί βίας μέσα στην οικογένεια πριν από την εφηβική ηλικία, τότε υπάρχει ο κίνδυνος η βία να εμπεδωθεί και να καθιερωθεί μέσα στον ψυχικό κόσμο του παιδιού σαν ένας αποδεκτός τρόπος αντιμετώπισης ή επίλυσης προβλημάτων.

Ταυτόχρονα οι επιθετικές μητέρες επιδρούν ουσιαστικά πάνω στη δημιουργία του χαρακτήρα των παιδιών της. Ένας από τους βασικούς άξονες της πρόληψης είναι η αποφυγή δημιουργίας επιθετικών κοριτσιών. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό, οι γονείς να αποφεύγουν με κάθε δυνατό τρόπο να εξασκούν ο ένας πάνω στον άλλο σωματική βία ενώπιον των παιδιών τους.

Επίσης πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική τιμωρία των παιδιών, ιδιαίτερα με σωματική ή ψυχολογική βία, διότι συμβάλλει στην δημιουργία ενηλίκων που θα συμπεριφερθούν με τον ίδιο τρόπο, εξασκώντας βία πάνω στους άλλους διαιωνίζοντας έτσι το πρόβλημα της βίας μέσα στην οικογένεια.

Intergenerational Transmission of Partner Violence: A 20-Year Prospective Study, Journal of Consulting and Clinical Psychology 2003;71(40):741-753, Αύγουστος 2003.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις. (μον.25)

2.Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η σύνδεση μεταξύ των παραγράφων; ( μον. 5)

3. «τα παιδιά συμπεριφέρονται στις δικές τους μελλοντικές σχέσεις με βάση αυτά που έβλεπαν να γίνονται μέσα τη δική τους οικογένεια.»: να αναπτύξετε το περιεχόμενο της φράσης σε μια παράγραφο 10-15 σειρές. ( μον. 12)

4. Να επισημάνετε δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα επιστημονικού λόγου στο κείμενο που σας δίνεται.

(μον. 2 )

5.α. Να αντικαταστήσετε καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου με μία συνώνυμη : καθοριστικός , καθιερωθεί, Ταυτόχρονα, ουσιαστικά, διαιωνίζοντας.

  β Να αντικαταστήσετε καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου με μία. αντώνυμη : μακροχρόνιας, υπερβολική, αξιοπερίεργο, θύμα, αποδεκτός.

 (μον. 10)

6. Να γράψετε προτάσεις με την κυριολεκτική και με τη μεταφορική σημασία των λέξεων που ακολουθούν: έβλεπαν, συγκρούσεων, πλαίσια, άξονες

(μον.4)

7. Σε ομιλία σας που προετοιμάζετε για να εκφωνήσετε σε σχετική εκδήλωση στο Πνευματικό κέντρο του Δήμου σας, να μιλήσετε σχετικά με τις αρνητικές συνέπειες που προκαλεί η βία στην προσωπικότητα των παιδιών και να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισής της, κυρίως από την πολιτεία και το σχολείο (400-500 λέξεις).

(μον. 40)

(Σχολική βία)

(Το παρακάτω κριτήριο αποτελεί πρόταση του συναδέλφου ΠαναγιώτηΤσουκαλά σχετική με τη διατύπωση των θεμάτων της Β΄ενότητας.

Δεν έχει τη δομή ενός τυπικού διαγωνίσματος στο μάθημα της έκθεσης)

Σχολική βία και εκπαιδευτικά αδιέξοδα

(διασκευή)

1. Τον τελευταίο καιρό αρκετά δημοσιεύματα αλλά και τηλεοπτικές εκπομπές καταπιάνονται με το παλιό αλλά πάντα επίκαιρο θέμα της σχολικής βίας.
2. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΚΚΕ (βλ. «Ελευθεροτυπία», 26/4/2011), 63% των μαθητών του Δημοτικού, 51% του Γυμνασίου και 36% του Λυκείου δηλώνουν ότι έχουν υποστεί κάποια μορφή βίας (κυρίως λεκτική). Οι παραβατικές συμπεριφορές εντός σχολείου -είτε οφείλονται σε οικογενειακά είτε σε ατομικά προβλήματα, είτε στρέφονται εναντίον των άλλων είτε εναντίον του εαυτού- είναι μια κοινωνική μορφή έκφρασης που δηλώνει πως κάτι δεν πάει καλά. Έχουμε δε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι η οικονομική κρίση θα εντείνει το πρόβλημα, ενώ η δημιουργία τεράστιων σχολικών μονάδων θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τη διαχείρισή του. Αυτή τη διαχείριση εναποθέτουν γονείς και πολιτεία στον εκπαιδευτικό.
3. Υπάρχει όμως μια απόλυτη σιωπή σχετικά με τις πραγματικές συνθήκες της καθημερινής εργασίας του εκπαιδευτικού, το στρες που πλήττει το επάγγελμα, την ουσιαστική και συμβολική απαξίωση του ρόλου του.
4. Πώς, αλήθεια, ο εκπαιδευτικός να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα αδιέξοδα του σχολικού θεσμού και ιδιαίτερα την πολυπλοκότητα της σχολικής βίας, όταν ο ίδιος νιώθει οικονομικά περιθωριοποιημένος και κοινωνικά απαξιωμένος; Πώς, εκτός από το διδακτικό του έργο, να διαμορφώνει ολοκληρωμένους ανθρώπους, όταν οι κανόνες και η κυρίαρχη ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς πριμοδοτούν τον ευέλικτο, κατακερματισμένο και απασχολήσιμο άνθρωπο της νέας εποχής; Ευελπιστεί κανείς ότι οι χρόνιες πληγές του ελληνικού σχολείου, η φτώχεια και η μιζέρια, το αίσθημα του κενού και του μάταιου, η αναρμοδιότητα και η αδυναμία διαχείρισης των εντάσεων, η έλλειψη νοήματος, μπορεί να θεραπευτούν σε εποχές συνολικής απορύθμισης της κοινωνίας, ρήξης του κοινωνικού ιστού και αποδόμησης των συλλογικών αναπαραστάσεων για τον ρόλο του σχολείου ως ύψιστου δημόσιου αγαθού;
5. Ο σχολικός θεσμός και οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτόν, βρίσκονται σήμερα παγιδευμένοι σε πολλαπλές κοινωνικές αντιφάσεις: μετάδοση ανθρωπιστικών αρχών και προσαρμογή στην αγριότητα της οικονομικής αγοράς, ισότητα όλων και επιλεκτική προαγωγή των άριστων, έξαρση ρατσιστικών αντιλήψεων και ένταξη των παιδιών των μεταναστών, άσκηση αυστηρής εξουσίας και συναινετικός διάλογος κ.λπ. Ίσως γι’ αυτό οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν αδυναμία να αντιμετωπίσουν φαινόμενα σχολικής βίας. Δεν έχουν ούτε τα πραγματικά ούτε τα συμβολικά ερείσματα για να το πράξουν.
6. Μπροστά σε αυτά τα ουσιαστικά αδιέξοδα, τα οποία δεν επιδέχονται μαγικές λύσεις αλλά απαιτούν μακροχρόνιες και καλά σχεδιασμένες παρεμβάσεις, εμφανίζονται κάποιες ιδέες για αστυνομικού τύπου μέτρα ελέγχου και επιτήρησης στα σχολεία (σεκιούριτι, χρήση καμερών).
7. Τέτοιου τύπου λύσεις, όμως, είναι επικίνδυνες και ατελέσφορες. Αφενός μπορεί να προκαλέσουν τη γενικευμένη οργή της ελληνικής νεολαίας η οποία έχει πικρές αναμνήσεις από την ωμή αστυνομική βία (δολοφονία Γρηγορόπουλου). Εκτός αυτού δεν απαντούν στην κρίση αξιών και την απουσία νοήματος στο σχολείο. Η νεολαία κουβαλάει τρομερά αδιέξοδα, τα οποία δεν μπορεί αιωνίως να βιώνει ως προσωπικά προβλήματα. Τότε είναι που, αναζητώντας συλλογική έκφραση, μπορεί να στρέφεται σε αγριότερες και μαζικότερες μορφές βίας εναντίον του ίδιου του σχολικού θεσμού (φθορές, βανδαλισμοί κ.λπ.).
8. Οι νέοι δεν χρειάζονται εκφοβιστικά μέτρα, αλλά αξίες που να προκύπτουν από την πραγματική σχολική ζωή, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο σε εποχή βίαιης ρήξης των κοινωνικών δεσμών. Απαιτείται επομένως μακροχρόνιος και συντονισμένος σχεδιασμός που να αφορά τους μαθητές αλλά και τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Οι τελευταίοι χρειάζονται ισχυρά υποστηρικτικά δίκτυα και ιδιαίτερη επιμόρφωση στην πρόληψη φαινομένων βίας στο σχολείο. Πάνω από όλα όμως χρειάζονται κοινωνική αναγνώριση, υπερηφάνεια και συλλογικότητα, στοιχεία απαραίτητα για να διαμορφωθεί μια νέα κοινωνική δυναμική για το καλό όλων: των μαθητών, των εκπαιδευτικών και του ίδιου του σχολείου.
της ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΟΡΩΝΑΙΟΥ, Καθηγήτριας Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο 30/4/2011 ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ


1. «Πώς (ο εκπαιδευτικός), εκτός από το διδακτικό του έργο, να διαμορφώνει ολοκληρωμένους ανθρώπους, όταν οι κανόνες και η κυρίαρχη ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς πριμοδοτούν τον ευέλικτο, κατακερματισμένο και απασχολήσιμο άνθρωπο της νέας εποχής;»: να αναπτύξετε την άποψη της κ. Κορωναίου σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.
2. Οι νέοι δεν χρειάζονται εκφοβιστικά μέτρα, αλλά αξίες που να προκύπτουν από την πραγματική σχολική ζωή: σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων να υποστηρίξετε ή να αναιρέσετε την άποψη της κ. Κορωναίου για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας.
3. Ποιους τρόπους και μέσα πειθούς επικαλείται η κ. Κορωναίου στην 5η παράγραφο; Να τεκμηριώσετε και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
4. Ποια η δομή και ποιος ο τρόπος (ή οι τρόποι) ανάπτυξης της 7ης παραγράφου; Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας.
5. Με ποιες τεχνικές συνοχής συνδέονται μεταξύ τους οι περίοδοι της τελευταίας παραγράφου;
6. α)Να σχολιάσετε τη λειτουργία των ερωτήσεων της 4ης παραγράφου, β) με ποιον τρόπο πειθούς συνδέεται η χρήση τους; (να αιτιολογήσετε την απάντησή σας) γ) να αντικαταστήσετε την πρώτη ερώτηση με μία καταφατική ή αποφατική πρόταση κρίσεως.
7. Να εξηγήσετε τη χρήση του δίστιγμου (άνω και κάτω τελείας) στην τελευταία παράγραφο και της παρένθεσης στην παράγραφο 7.
8. Να σχολιάσετε τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου στην 2η παράγραφο. Σε τι θα διέφερε το συγκεκριμένο σημείο αν διατυπωνόταν α) με α΄ ενικό πρόσωπο (έχω δε κάθε λόγο να πιστεύω ότι…) και β) με απρόσωπη παθητική σύνταξη (πιστεύεται ότι…)
9. Αφενός μπορεί να προκαλέσουν τη γενικευμένη οργή της ελληνικής νεολαίας η οποία έχει πικρές αναμνήσεις από την ωμή αστυνομική βία: να εντοπίσετε δύο περιπτώσεις μεταφορικής χρήσης της γλώσσας. Να αποδώσετε το ίδιο περίπου νόημα χρησιμοποιώντας κυριολεκτικό λόγο.
10. Η δημιουργία τεράστιων σχολικών μονάδων θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τη διαχείρισή του. Αυτή τη διαχείριση εναποθέτουν γονείς και πολιτεία στον εκπαιδευτικό: να ενώσετε τις δύο περιόδους σε μία χρησιμοποιώντας υποτακτική σύνδεση.
11. Αυστηρής εξουσίας, εκφοβιστικά μέτρα, βίαιης ρήξης, πρόληψη φαινομένων βίας: να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες ώστε οι συνεκφορές να δηλώνουν το αντίθετο νόημα.
12. Να γράψετε ένα «ομόρριζο» αντίθετο (αντώνυμο) για κάθε υπογραμμισμένη λέξη του κειμένου.
13. Οι παραβατικές συμπεριφορές εντός σχολείου είναι μια κοινωνική μορφή έκφρασης που δηλώνει πως κάτι δεν πάει καλά: να αντικαταστήσετε την υπογραμμισμένη φράση με άλλη που να αποδίδει το ίδιο βασικό νόημα, αλλά σε επίπεδο λόγου υψηλότερων απαιτήσεων.
14. Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις με μονολεκτικά συνώνυμα ώστε οι φράσεις να εξακολουθούν να δηλώνουν το ίδιο νόημα (μπορείτε να κάνετε τις απαραίτητες συντακτικές αλλαγές):
α. η οικονομική κρίση θα εντείνει το πρόβλημα
β. η δημιουργία τεράστιων σχολικών μονάδων θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τη διαχείρισή του
γ. ευελπιστεί κανείς ότι οι χρόνιες πληγές του ελληνικού σχολείου μπορεί να θεραπευτούν σε εποχές συνολικής απορρύθμισης της κοινωνίας;


Σχολική βία

Για να είμαστε άμεσα αποτελεσματικοί στη μάχη κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού

Η εγκληματολογική έρευνα, αναφορικά με τους έφηβους παραβάτες στα σχολεία, έχει αποδείξει ότι πρόκειται κυρίως για αγόρια, μέσης ηλικίας. 

Οι παραβατικές παρέες των νέων σχολικής ηλικίας είναι σχετικά πολυμελείς και στελεχώνονται κυρίως με άτομα του ιδίου φύλου. Τα μέλη της παρέας προέρχονται κυρίως από το σχολείο, αλλά επίσης από τη γειτονιά, το χώρο εργασίας και τους τόπους νυκτερινής διασκέδασης. Στην παρέα μετέχουν συνήθως για να βρουν φίλους, χωρίς να έχουν συνήθως κάποιον αρχηγό ή ιεραρχική δομή, ώστε να μπορεί να γίνει λόγος για "συμμορίες ανηλίκων".  

Οι έφηβοι παραβάτες επιδίδονται συχνά σε αντισυμβατικές ενέργειες, όπως αγορά, πώληση και χρήση ναρκωτικών ουσιών, πρόκληση ζημιών σε σχολικό χώρο, κλοπές σε κατάστημα, επεισόδια στο γήπεδο, συμπλοκές με τρίτους, φθορές ξένης ιδιοκτησίας, κλοπές χρήσης ή εξαρτημάτων μεταφορικού μέσου, απειλές κατά συνομηλίκων, διαρρήξεις κατοικιών και αυτοκινήτων, πώληση κλοπιμαίων, κλπ. 

Έχει αποδειχθεί ότι ο χαλαρός έλεγχος στο πλαίσιο της οικογένειας και η έλλειψη επικοινωνίας, ανάμεσα στον γονιό και στο παιδί, ευνοούν την παραβατικότητα. Εάν λείπει αυτό το στοιχείο της επικοινωνίας με τους γονείς, αντίστοιχα το παιδί αδιαφορεί για το σχολείο και εμπλέκεται σε ομάδες άλλων νεαρών, που μπορεί να εκδηλώσουν παραβατική συμπεριφορά. 

Πολυετείς επιστημονικές έρευνες απέδειξαν ότι οι οικογένειες, των νεαρών παραβατών έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Το ένα χαρακτηριστικό είναι, ότι συνήθως πρόκειται για φτωχές οικογένειες. Ωστόσο, δεν είναι μόνον η φτώχεια που προκαλεί την εγκληματικότητα. Πολύ συχνά η φτώχεια ωθεί τους νέους να ξεπεράσουν άλλους συνομηλίκους τους από εύπορες οικογένειες και να μεγαλουργήσουν. 

Για να υπάρξει πιθανότητα τέλεσης εγκληματικών πράξεων από ανήλικους, πρέπει να υπάρξει ένας συνδυασμός φτώχειας, εγκληματικού παρελθόντος της ίδιας της οικογένειας και έλλειψης ελέγχου των γονέων προς το παιδί. Πρέπει, δηλαδή, να συμπέσουν ταυτόχρονα τρεις παράγοντες προκειμένου να υπάρξει σοβαρή πιθανότητα να εκδηλώσει κάποιος ανήλικος παραβατική συμπεριφορά. 

Οι ανήλικοι με παραβατικό ιστορικό (π.χ.  τέλεση κλοπών, πρόκληση επεισοδίων στα γήπεδα και φθοράς ξένης ιδιοκτησίας), παρουσιάζουν αντίστοιχα προβλήματα στην οικογένεια και το σχολείο, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν σε παραβατικές ομάδες, προκειμένου να αναπληρώσουν εκεί την ανθρώπινη επικοινωνία και την αναγνώριση που τους λείπει. 

Για να προληφθεί μια μελλοντική έξαρση της παραβατικότητας των ανηλίκων και της νεανικής βίας στο σχολικό περιβάλλον θα πρέπει -μεταξύ άλλων- να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες στους νέους ανθρώπους, να επαναπροσδιορισθούν οι στόχοι της νέας γενιάς και να διασφαλισθούν τα μέσα για την επίτευξή τους, να μειωθεί η ανεργία των νέων, να ενσωματωθούν οι μειονοτικές ομάδες του πληθυσμού, να στηριχθούν οι θεσμοί της οικογένειας και του σχολείου και να οικοδομηθεί μια κοινωνία συνοχής και αλληλεγγύης. 

Μια δίκαιη και ανοιχτή κοινωνία, με ίσες ευκαιρίες για όλους.

* Ο Αγγελος Τσιγκρής είναι δικηγόρος - διδάκτωρ Εγκληματολογίας. Έχει διατελέσει εκπρόσωπος της Ελλάδας στη Μόνιμη Επιτροπή Επιχειρησιακής Συνεργασίας για την Εσωτερική Ασφάλεια στην Ευρώπη (COSI) του Συμβουλίου της ΕΕ και στη Μόνιμη Αντιπροσωπία του ΟΗΕ για την Πρόληψη του Εγκλήματος και την Ποινική Δικαιοσύνη.

Πηγή: Εφημερίδα το Βήμα,http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=684841&h1=true#commentForm

Ασκήσεις

1. Να παρουσιάσετε το περιεχόμενο του προηγούμενου κειμένου με μια περίληψη 100-120 λέξεων.

(25 μον.)

2. Ένας αναγνώστης της εφημερίδας πρόσθεσε ως σχόλιο το παρακάτω κείμενο:

Και μη χειρότερα

Όσο εμείς οι μεγάλοι τους δίνουμε πρότυπα του στυλ φειμ-στόρυ , δε-βοις, μαγειρεύοντας πιάτα γκουρμέ , μοντέλα της επόμενης εποχής, χορεύοντας ρούμπα σάμπα ,τσα τσα και όλα αυτά τα πρότυπα που τους πασάρουμε από τα πρωινάδικα τα μεσημεριανάδικα και τα βραδυνάδικα που έχουν κατακλύσει τα σπίτια μας να λέμε δόξα το θεό και λίγα βλέπουμε.

παρατηρητής

Να γράψετε μία παράγραφο (απόσπασμα από το ημερολόγιό σας)  με αφορμή την παραπάνω άποψη

(10 μον.)

3. Διατυπώστε ένα σύντομο σχόλιο, 30 -50 λέξεις, κατάλληλο να δημοσιευθεί στην  εφημερίδα που φιλοξενεί το κείμενο, υπερθεματίζοντας ή αντικρούοντας κάποιο σημείο του κειμένου.

(5 μον.)

4. Να χωρίσετε το κείμενο σε επιμέρους ενότητες και να δώσετε έναν πλαγιότιτλο για καθεμιά από αυτές.

(6 μον.)

5.  Τι έχετε να παρατηρήσετε για τη συνεκτικότητα του κειμένου; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.

(4 μον.)

6.  Για ποιους λόγους ο συγγραφέας χρησιμοποιεί εισαγωγικά (2^η παράγραφος) και παρενθέσεις (7η παράγραφος);  Να απαντήσετε για την κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

 (4 μον.)

7.  Να δώσετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: πολυμελείς, εύπορες, σοβαρή.

ή εναλλακτικά

Να γράψετε μια ομόηχη για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις και να τη χρησιμοποιήσετε σε φράση που να φαίνεται η σημασία της: φύλου , μέλη, λείπει.

(6 μον.)

8. Παραγωγή κειμένου: Να γράψετε άρθρο (500-600 λέξεις) για να το δημοσιεύσετε σε ιστολόγιο που φιλοξενεί νεανικές απόψεις με τίτλο «Σχολική βία: Τι πρέπει να σκέφτεται όποιος νιώθει ότι κινδυνεύει να παγιδευτεί στο ρόλο του θύματος, του σιωπηλού παρατηρητή, είτε ακόμη και  του θύτη».

(40 μον.)

ΒΙΑ

Αγόρια με όπλα

Της Εύας Στάμου

Στα καταστήματα παιχνιδιών ο διαχωρισμός ανάμεσα σε κοριτσίστικα και αγορίστικα δώρα είναι σαφής. Κούκλες, κουζινικά, πύργοι, άμαξες και βασιλοπούλες για τα κορίτσια, υπερήρωες, αυτοκινητάκια, σπαθιά και όπλα για τ΄αγόρια. Η βία αποτελεί μέρος της διαπαιδαγώγησης των αγοριών, δεν είναι απλά αποδεκτή αλλά κι επιβεβλημένη αν θέλεις το παιδί σου να μην διαφέρει από τους φίλους του, να θεωρείται ‘φυσιολογικό’.

Εγκλωβισμένα σε αυτή την νοοτροπία, τα αγόρια γίνονται έφηβοι, νεαροί ενήλικες, άντρες. Κάποιοι από αυτούς συνεχίζουν να αγαπούν τα όπλα και να τα θεωρούν απαραίτητο αξεσουάρ της προσωπικότητάς τους και απόλυτη ένδειξη ανδρισμού, ακόμα και αν το επάγγελμά τους δεν έχει καμία σχέση με την χρήση τους. Τα κοριτσάκια από την άλλη προσπαθούν να γίνουν οι πριγκίπισσες των παραμυθιών που διάβαζαν τα βράδια πριν κοιμηθούν: όμορφες, χαριτωμένες, ευγενικές, με καλούς τρόπους.

Όταν ένας υπερήρωας και μια όμορφη πριγκίπισσα συναντιούνται, αποτελούν για την κοινωνία το τέλειο ζευγάρι. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Ολυμπιονίκη Όσκαρ Πιστόριους και την σύντροφό του Ρίβα Στίνκαμπ. Εκείνος, ξεπερνώντας το εμπόδιο της εκ γενετής αναπηρίας του, έφτασε να αγωνίζεται στον στίβο, να κατακτά τη μία νίκη μετά την άλλη, να κερδίζει μετάλλια, να γίνεται διάσημος παγκοσμίως, ένα λαμπερό αστέρι που προκαλεί δέος και θαυμασμό. Εκείνη εντυπωσιακή και κομψή, πρότυπο θηλυκότητας, με τις φωτογραφίες της να φιγουράρουν σε εφημερίδες και περιοδικά. Ένα ακόμα έπαθλο για τον υπεραθλητή.

Στις 14 Φεβρουαρίου ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου, το παραμύθι είχε τραγικό τέλος. Στη μέση της νύχτας, ο Όσκαρ άδειασε τον γεμιστήρα του όπλου του πάνω στο όμορφο κορμί της συντρόφου του, ισχυριζόμενος ότι την πέρασε για εισβολέα.

Σκοπός του άρθρου δεν είναι να απαντήσει το ερώτημα της ενοχής ή της αθωότητας του Πιστόριους, -άλλωστε αυτό το έχουν προς το παρόν αναλάβει οι εφημερίδες και τα ιστολόγια-, αλλά να αμφισβητήσει κάποιες κοινώς διαδεδομένες απόψεις που αναπαράγονται σε αντίστοιχες περιπτώσεις από τον τύπο.

Η πρώτη είναι ότι τραγικά ατυχήματα με όπλα συμβαίνουν ξαφνικά, εκεί που κανείς δεν το περιμένει και δεν το φαντάζεται. Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι δεν βρίσκονται ξαφνικά με ένα όπλο, που εκπυρσοκροτεί, στο χέρι. Μπαίνουν αντίθετα σε μία ολόκληρη διαδικασία, πρώτα ψυχολογική κι ύστερα πρακτική πριν αναζητήσουν, αγοράσουν, μάθουν να χρησιμοποιούν ένα όπλο. Βήμα, βήμα εκπαιδεύονται να βάζουν σφαίρες στον γεμιστήρα, να σημαδεύουν, να οπλίζουν, να πατούν την σκανδάλη. Βήμα, βήμα φαντάζονται τις αντιδράσεις τους όταν έρθουν αντιμέτωποι με τον κλέφτη που θα σπάσει το τζάμι του αυτοκινήτου τους, τον εισβολέα που θα μπει στο σπίτι τους στη μέση της νύχτας, τον επίδοξο βιαστή που θα επιτεθεί στη γυναίκα τους. Γι αυτό και η απόφαση να πάρει κανείς ένα όπλο δεν είναι καθόλου απλή και πολλοί την απορρίπτουν ακριβώς εξαιτίας της πιθανότητας να αφαιρέσουν μία ανθρώπινη ζωή από ατύχημα, ή λόγω του ευέξαπτου χαρακτήρα τους.

Δεύτερον, ίσως υπάρχουν ακόμη κάποιοι που με ευκολία χαρακτηρίζουν τέτοια φρικτά επεισόδια οικογενειακής βίας, «εγκλήματα πάθους», υπονοώντας ότι αφορούν τα έντονα συναισθήματα του δράστη και όχι την ωμή βία που έχει μάθει να ασκεί. Ο ξυλοδαρμός των γυναικών, όπως και ο βιασμός, καμία σχέση δεν έχουν με το ερωτικό πάθος. Η μόνη επιθυμία που νιώθει ο δράστης είναι να επιβληθεί με οποιοδήποτε τίμημα στο θύμα του, να το εκφοβίσει, να το ελέγξει, να το τιμωρήσει. Οι λόγοι είναι πολλοί - ένας από αυτούς η αντίληψη ότι είναι φυσικό οι άντρες να ασκούν βία στις γυναίκες. Το γεγονός ότι αρκετές κακοποιημένες γυναίκες δεν αποφασίζουν να φύγουν από την σχέση και να μιλήσουν ανοιχτά γι αυτό που συμβαίνει, διαιωνίζει την αντίληψη αυτή και δημιουργεί περισσότερα θύματα.

Μην ξεχνάμε όμως ότι όπως η Ρίβα, πολλές γυναίκες έχουν μεγαλώσει σε μία κοινωνία που τις έχει διδάξει ότι η υπομονή και η συγκάλυψη της επώδυνης αλήθειας αποτελεί μέρος των καλών τρόπων, της ευγένειας και της γυναικείας χάρης. Σε μία κοινωνία που της έχει μάθει να μένουν δίπλα στον άντρα τους ως το τραγικό τέλος, μια κοινωνία θυτών και θυμάτων, πολύ απασχολημένη με την εικόνα της για να ξέρει πως να υπερασπιστεί τον εαυτό της από τα τέρατα που η ίδια δημιουργεί.

Πηγή:Protagon 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου (100 – 120 λέξεις) 
( Μονάδες 25 )

2. Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου. Πώς συνδέεται με το περιεχόμενο;

( Μονάδες 3 )

3. α. Να γράψετε ένα αντώνυμο για κάθε λέξη σε λόγιο ύφος: υπομονή,  συγκάλυψη , επώδυνης, ευγένειας , θυμάτων, ξέρει.

 ( Μονάδες 3 )

    β. Να γράψετε 2 ομόρριζα είτε απλά , είτε σύνθετα για κάθε λέξη: τραγικά , αγοράσουν,  

    χρησιμοποιούν, εισβολέα, απλή .

    ( Μονάδες  5)

4.Το παραπάνω κείμενο είναι άρθρο. Να εντοπίσετε τέσσερα τουλάχιστον από τα χαρακτηριστικά του  που το κατατάσσουν στη συγκεκριμένη κατηγορία.

    ( Μονάδες  4)

5. Να αποδώσετε το νόημα του παρακάτω αποσπάσματος σε μία παράγραφο (80 – 100 λέξεις)

«Το γεγονός ότι αρκετές κακοποιημένες γυναίκες δεν αποφασίζουν να φύγουν από την σχέση και να μιλήσουν ανοιχτά γι αυτό που συμβαίνει, διαιωνίζει την αντίληψη αυτή και δημιουργεί περισσότερα θύματα.»

 ( Μονάδες 10)

6.Υποθέστε ότι ως εκπρόσωποι του μαθητικού συμβουλίου του σχολείου σας πρόκειται να μιλήσετε σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα  « Σταματάμε τη βία» που διοργανώνεται στο Πνευματικό κέντρο του Δήμου σας. 
Να ετοιμάσετε ομιλία στην οποία αφού κάνετε λόγο για τα αίτια της έξαρσης του φαινομένου στις μέρες μας, να διατυπώσετε προτάσεις για  το πώς θα μπορέσει να γίνει εφικτή η μείωση των κρουσμάτων εκδήλωσης βίαιων συμπεριφορών αλλά και η παροχή ουσιαστικής στήριξης στα θύματα.»

( Μονάδες 40)

ΒΙΑ

Ας δώσουμε λίγο χώρο

ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ

Το μίσος και η τυφλότης έχουν πολλούς τρόπους έκφρασης. Κάποιοι είναι φρικτοί, μες στην ωμότητά τους και τη δύναμη που έχουν να μας υπενθυμίζουν οδυνηρά το θηρίο που ενυπάρχει στον άνθρωπο. Τέτοια φρικτή έκφραση μίσους είναι, ας πούμε, οι παραδειγματικοί αποκεφαλισμοί που τελούν φονταμενταλιστές με φόντο την έρημο και έναν πυλώνα. Άλλη έκφραση είναι η σιωπηλή βία που υφίστανται οι ανά την Γη περιθωριοποιημένοι και καταφρονεμένοι, οι τρόφιμοι των γκέτο, οι αιωνίως χαμένοι και άτυχοι της Ιστορίας. Άλλη έκφραση βίας είναι οι άμυαλες τελετουργίες νέων ανθρώπων που παραδίδονται στη λατρεία της κτηνώδους δύναμης και του ολοκληρωτισμού, και εντέλει πέφτουν θύματα αυτής της λατρείας.

Όλα συμβαίνουν, στις πολιτισμένες ζώνες και στις απολίτιστες, στις πόλεις, στις ερήμους, όλα μαζί και ταυτοχρόνως, μεταδιδόμενα ακαριαίως και πολλαπλασιαζόμενα από συμβατικά και καινοφανή μίντια, ως εικόνες. Μεταφέρουν μηνύματα οι εικόνες; Μετουσιώνονται σε σκέψη; Δεν μπορώ να πω, κανείς δεν μπορεί να πει τελεσίδικα. Μπορεί οι εικόνες μίσους και βίας να λειτουργούν ως υπομνήσεις της ανθρώπινης φύσεως, ως υπομνήσεις για την ανάγκη διαρκούς αγώνα για αποθηρίωση και ενανθρώπιση. Μπορεί. Μπορεί όμως να μένουν εικόνες, να καταναλώνονται ως εικόνες, από ένα παγκόσμιο κοινό μιθριδατισμένο, που προσεγγίζει πλέον τη φύση του ως διαδοχή εικόνων μέσα από το σμάρτφον και την ταμπλέτα, μέσα από τις οθόνες που κατακλύζουν τράνζιτ αυτοκινητόδρομων και αεροδρομίων. Εικόνες.

Μα και η διάχυτη κακία στον επιπολής βίο, χωρίς καν τα ακραία φαινόμενα της θανάτωσης, της σωματικής βίας. Ένταση, φθόνος, μοχθηρία, στρατοπεδικός χωρισμός του κόσμου σε άσπρο-μαύρο, καλό-κακό, δικός μας-εχθρός. Η κρίση δεν ρήμαξε μόνο τις υλικές προϋποθέσεις του βίου, αλλά και τα ηθικά του θεμέλια, τις δυσκολοκατορθωμένες ψυχοπνευματικές προϋποθέσεις του έλλογου συλλογικού βίου. Η πενία, η δυσχέρεια, η ανασφάλεια, η διευρυνόμενη ανισότητα και αδικία κατατρώγουν και κλονίζουν το πλαίσιο ειρηνικής συμβίωσης, την ανεκτικότητα, την αμοιβαία αποδοχή, την καταλλαγή και την αλληλοπεριχώρηση. Όλα αυτά υποχωρούν, σβήνουν. Φουντώνουν οι συγκρούσεις ― υπαρκτές βεβαίως και θεμιτές σε κάθε κοινωνικό σχηματισμό, αλλά τώρα θεριεμένες και άσβεστες, άλλοτε από την ανάγκη και τη δίκαιη αγανάκτηση, αλλά συχνά και από την τυφλή οργή, τον ξαναμμένο φθόνο, την παμφάγο κατάκριση.

Αυτές τις δεύτερες δεν θα τις ονόμαζα καν συγκρούσεις, αλλά έριδες, νείκος, μανίες των αδερφοφάδων. Διότι στην κοινωνική σύγκρουση υπάρχουν ομάδες, συμφέροντα, διαχωριστικές γραμμές, υπάρχει υπολογισμός ή και σεβασμός του αντιπάλου, υπάρχει λόγος, και υπάρχει τέλος. Στη διάχυτη Έριδα επικρατούν η μισαλλοδοξία, ο φθόνος, η μοχθηρία, η τυφλή απόρριψη, η μνησικακία, η έλλειψη αυτοσεβασμού. Η τυφλότης.

Δεν ξέρω πώς να το περιγράψω λεπτομερέστερα, ενδελεχώς. Δεν μπορώ. Είναι περισσότερο μια αίσθηση, για τη δυσφορία που απλώνεται σαν μύκητας στο κοινωνικό σώμα, το κατατρώει και το εξασθενεί, το γεμίζει πυρετό. Μια ασθένεια ανάλογης βαρύτητας με την υλική πενία και την πολιτική αστάθεια. Ίσως γιατί σιγοκαίει μέσα μας και γύρω μας· δεν μας επιτρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω για να δούμε την όλη εικόνα, τον μακρύτερο χρόνο, τον όλο τόπο, τους εαυτούς μας ανάμεσα στους άλλους.

Κι εν τω μεταξύ μας κατακλύζουν οι εικόνες βίας κατά ριπάς. Ας σταθούμε για λίγο, να πάρουμε μιαν ανάσα. Ας δώσουμε λίγο χώρο στον εαυτό μας και στον άλλο. Λίγο χώρο.

Εφημερίδα Καθημερινή, 22/08/2014

Ερωτήσεις

A1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (110-120 λέξεις).

Μονάδες 25

 Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 έως 120 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος που ακολουθεί: «Κι εν τω μεταξύ μας κατακλύζουν οι εικόνες βίας κατά ριπάς. Ας σταθούμε για λίγο, να πάρουμε μιαν ανάσα. Ας δώσουμε λίγο χώρο στον εαυτό μας και στον άλλο.».

Μονάδες 10

 Β2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου («Το μίσος και η τυφλότης» … «θύματα αυτής της λατρείας.»). Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 6

Β3. Στην πρώτη παράγραφο ο Ν. Ξυδάκης αναφέρει τρεις «εκφράσεις βίας». Θα μπορούσατε να προσθέσετε δύο ακόμη;

Μονάδες 2

  Β4. α) Να εντοπίσετε τρία παραδείγματα χρήσης μεταφορικού λόγου στο παραπάνω κείμενο.

 Μονάδες 3

  Β5. Να αναγνωρίσετε δύο χαρακτηριστικά του άρθρου στο παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 4

Β6. Να αποδώσετε το νόημα των εκφράσεων: καινοφανή μίντια, ένα παγκόσμιο κοινό μιθριδατισμένο, μανίες των αδερφοφάδων, για τη δυσφορία που απλώνεται σαν μύκητας στο κοινωνικό σώμα, μας κατακλύζουν οι εικόνες βίας κατά ριπάς.

Μονάδες 10

 Γ1. Σε ομιλία σας που θα εκφωνήσετε ως εκπρόσωπος των συμμαθητών σας σε εκδήλωση του Πνευματικού κέντρου του Δήμου σας να αναφερθείτε στις , κατά τη γνώμη σας, σημαντικότερες αιτίες που συμβάλλουν στην εμφάνιση φαινομένων βίας στις σύγχρονες κοινωνίες και να προτείνετε  δραστηριότητες που μπορούν να αναλάβουν οι νέοι αποσκοπώντας στον περιορισμό αυτού του φαινομένου (500-600 λέξεις).

Μονάδες 40