Σε ένα σύστημα που στηρίζει και στηρίζεται στη βαθμοθηρία, η ουσιαστική γνώση και η κριτική σκέψη απουσιάζουν Της Μαρίας Kατσουνάκη
Εάν ο αριθμός των αριστούχων εισακτέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μεταφράζεται σε βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος, τότε οι 10.688 φετινοί υποψήφιοι, που βρέθηκαν σε απόσταση αναπνοής από το «τέλειο γραπτό», είναι μια απόδειξη ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Εάν όμως ο αριθμός αυτός δεν δηλώνει τίποτα περισσότερο από έναν καλολαδωμένο μηχανισμό παραγωγής υψηλόβαθμων εισακτέων, τότε θα πρέπει να διαβάσουμε τα αποτελέσματα με μεγάλη επιφύλαξη και ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία. Η δεύτερη εκδοχή έχει με το μέρος της και το Διεθνές Πρόγραμμα Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) που διενεργείται κάθε τρία χρόνια και στο οποίο συμμετέχουν 15χρονοι μαθητές από χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ.
Αξιολόγηση
Η φιλοσοφία του PISA αποτυπώνεται στο εξής ερώτημα: «Είναι σε θέση τα παιδιά που ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση να εφαρμόζουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που απέκτησαν στο σχολείο;». Που σημαίνει: έχουν κατανοήσει όσα διδάχθηκαν ώστε να διατυπώσουν συμπεράσματα, τα οποία βασίζονται σε ολοκληρωμένες αποδείξεις;
Η αξιολόγηση αφορά την Ανάγνωση, τα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες. Αποτελέσματα: οι Φινλανδοί πρωτεύουν, οι Ελληνες καταλαμβάνουν τις τελευταίες θέσεις στο σύνολο των 57 χωρών. Θα πείτε: Χρειαζόταν η μελέτη του ΟΟΣΑ για να επιβεβαιώσουμε ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα άκρως εξεταστικοκεντρικό, σκοτώνει στον έφηβο κάθε διάθεση για μάθηση, κάθε περιέργεια και τον μετατρέπει σε αγχώδη μοριοσυλλέκτη;
Αριστούχοι: εικόνα χωρίς περιεχόμενο; «Τα μεγάλα ποσοστά στις φετινές εισαγωγικές εξετάσεις δεν εκφράζουν καμία πραγματικότητα αλλά την πίεση που ασκεί η κοινωνία για το φαίνεσθαι», λέει ο Γιάννης Αντωνίου, ιστορικός, διευθυντής στο Β΄ Πειραματικό Γυμνάσιο. «Το εκπαιδευτικό σύστημα, προσανατολισμένο στην απομνημόνευση παράγει παιδιά με πολύ σημαντικά κενά στη συνθετική σκέψη. Παρωθεί παιδιά και δασκάλους στην εντοπισμένη διδασκαλία: τεχνικές απαντήσεις σε συγκεκριμένα ερωτήματα. Αν αλλάξει το ερώτημα δεν μπορεί να γράψει. Αν γράψει, ξεφεύγοντας από το βιβλίο θα αξιολογηθεί πιθανότατα με χειρότερο βαθμό».
Δύο είναι τα μοντέλα αρίστων, σύμφωνα με τον Γ. Αντωνίου: το ισχύον, που στηρίζεται σε συνταγές και στα σκονάκια των φροντιστηρίων (εξαιρούνται τα μαθηματικά) και εκείνο που οικοδομείται στη συνθετική ικανότητα και στην ευρύτητα των γνώσεων, στοχεύοντας στη δημιουργία μιας συνολικής προσωπικότητας. Το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί το κατ’ εξοχήν παράδειγμα του δεύτερου μοντέλου.
Ποια είναι η ουσία της αριστείας α λα ελληνικά; «Να συνθλίβονται και λαμπερές περιπτώσεις με εξαιρετικές ικανότητες». Παιδιά που πραγματικά ενδιαφέρονται να μάθουν. Αν ξύσει κανείς κάτω από την απαίτηση των «καλών βαθμών», σπάνια θα συναντήσει γνώσεις, κατάρτιση, ερευνητική και συνθετική δυνατότητα.
Οταν ο Γκυ Ντεμπόρ έγραφε για τη «διάλυση της λογικής», εννοούσε ότι έχει χαθεί η δυνατότητα «οι εκπαιδευόμενοι να αναγνωρίζουν διαμιάς τι είναι σημαντικό και τι είναι άνευ σημασίας, τι είναι ασύμβατο ή, αντίθετα, τι θα μπορούσε κάλλιστα να είναι συμπληρωματικό, τι συνεπάγεται η άλφα συνέπεια και συνάμα τι απαγορεύει». Ενας μαθητής που εκγυμνάζεται με αυτό τον τρόπο, προσθέτει ο Ντεμπόρ, «θα βρεθεί ενταγμένος στην υπηρεσία της καθεστηκυίας τάξεως, ενώ η διάθεσή του θα μπορούσε να είναι απολύτως αντίθετη μ’ αυτό το αποτέλεσμα. Θα γνωρίσει τη γλώσσα του θεάματος διότι του είναι η μόνη οικεία, είναι αυτή που του έμαθαν να μιλάει. Θα θελήσει αναμφίβολα να φανεί εχθρικός προς τη ρητορική της, αλλά θα χρησιμοποιήσει το συντακτικό της» (από το βιβλίο του Ζαν Κλοντ Μισεά «Η εκπαίδευση της αμάθειας», σε μετάφραση Αγγελου Ελεφάντη).
«Το δίλημμα»
Ο,τι βλάπτει σοβαρά την υγεία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι η θεσμοποιημένη διδασκαλία της αμάθειας και ο υποχρεωτικός εγκλιματισμός των νέων σε αυτήν.
Το δίλημμα, επιθυμούμε κοινωνία αρίστων ή αριστούχων είναι ρητορικό. Γιατί οι πρώτοι πριονίζονται για να μην εξέχουν, ενώ οι δεύτεροι ανταποκρίνονται με πληρότητα σε ένα σύστημα ελλειμματικό και αφασικό. Και οι δύο παραμένουν εγκλωβισμένοι σε μια κοινωνία που επιβραβεύει τους πειθαρχημένους (α)μνήμονες, τους χωρίς ραχοκοκαλιά.
Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή :http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_04/07/2009_320998