(αποσπάσματα)
….....................................................
Τεράστιο είναι το έλλειμμα που υπάρχει στην Ελλάδα σε σχέση με την συμμετοχή των εργαζομένων σε προγράμματα διά βίου μάθησης. Είναι τα προγράμματα εκείνα στα οποία συμμετέχουν οι εργαζόμενοι για να αναβαθμίσουν τις γνώσεις τους με βάση τις τελευταίες εξελίξεις στον επαγγελματικό τους κλάδο. Στον σχετικό πίνακα η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ομως η διά βίου μάθηση είναι πια άκρως απαραίτητη για δύο βασικούς λόγους:
- Η διαρθρωτική ανεργία αποτελεί μεγάλο «πονοκέφαλο» για τις σύγχρονες οικονομίες - και κυρίως για την ελληνική, όπου υπάρχουν κενές θέσεις αλλά όχι τα εξειδικευμένα άτομα να τις καλύψουν.
- Σε όλη την επαγγελματική διαδρομή, ένας εργαζόμενος θα χρειαστεί να αλλάξει αντικείμενο και αρμοδιότητες τουλάχιστον τέσσερις φορές.
Συγκεκριμένα, τα πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν ότι η Ελλάδα είναι ουραγός στην Ευρωπαϊκή Ενωση ως προς τη συμμετοχή του πληθυσμού 25-64 ετών σε προγράμματα διά βίου μάθησης.
…………………………….
Στον αντίποδα, μεγάλη ανάπτυξη έχει η διά βίου μάθηση στις σκανδιναβικές χώρες, αφού η Σουηδία, η Δανία και η Φινλανδία βρίσκονται στις τέσσερις πρώτες θέσεις της σχετικής κατάταξης, με τη Βρετανία να παρεμβάλλεται στην τρίτη θέση. Η κοινωνική διάσταση των προγραμμάτων διά βίου μάθησης εξηγεί, ώς ένα βαθμό, την ανάπτυξή τους στις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά όπου έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα το κοινωνικό κράτος. Αντίθετα, στην Ελλάδα η ιδέα ηχεί παράξενα. Ενδεικτικά, σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα της ΕΣΥΕ, ο ένας στους πέντε (ακριβές ποσοστό 21%) δήλωσαν ότι θεωρούν τη διά βίου εκπαίδευση ασήμαντη. Επίσης, περίπου οι μισοί (46%) δήλωσαν ότι δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα να συμμετάσχουν σε σχετικά προγράμματα.
Από την εικόνα που δίνει η έρευνα της ΕΣΥΕ σε 6.510 άτομα ηλικίας 25-64 ετών, προκύπτει ότι η συμμετοχή στα προγράμματα διά βίου μάθησης ποικίλλει ανά ηλικία και εκπαιδευτικό επίπεδο. Τριπλάσιο είναι το ποσοστό συμμετοχής των ατόμων ηλικίας 25-34 ετών έναντι των ατόμων ηλικίας 50-64 ετών. Ανάλογες είναι διαφορές με κριτήριο το εκπαιδευτικό επίπεδο. Οσοι έχουν πτυχίο πανεπιστημίου συμμετείχαν σε προγράμματα εκπαίδευσης σε διπλάσιο ποσοστό από τους απόφοιτους Λυκείου και οκταπλάσιο σε σύγκριση με τους απόφοιτους Δημοτικού. Οι κυριότεροι λόγοι τους οποίους επικαλέστηκαν όσοι δεν συμμετείχαν σε προγράμματα διά βίου μάθησης ήταν οι οικογενειακές υποχρεώσεις, προσωπικοί λόγοι, η ηλικία και τα προβλήματα υγείας.
Άποψη: Eλλειψη κουλτούρας
Της Εύης Χριστοφιλοπούλου*
Το σύστημα διά βίου μάθησης εμφανίζει σοβαρές αδυναμίες σήμερα. Πρώτον, η συμμετοχή μόλις του 2% του πληθυσμού της χώρας έναντι του 10%, που είναι ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μας τοποθετεί στην τελευταία θέση, ενώ παράλληλα εξηγεί την έλλειψη σχετικής κοινωνικής κουλτούρας. Δεύτερον, οι δράσεις κατακερματίζονται, δεν υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός. Τρίτον, η ποιότητα αποτελεί ζητούμενο σε πολλές από τις δραστηριότητες. Πρόκειται για αδυναμίες που οφείλονται και στο ότι ο θεσμός εισήχθη στην Ελλάδα μόλις τη δεκαετία του ’80.
Η διά βίου μάθηση θα πρέπει σήμερα να κάνει άλματα ποιότητας αποκτώντας έναν εντελώς διαφορετικό ρόλο στην ανάπτυξη και στην ευημερία της κοινωνίας. Αρκεί να επισημάνουμε ότι στοχεύει στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας, στην ενημέρωση, στην κοινωνική ένταξη, στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και του Διαδικτύου από τον κάθε πολίτη. Μεγάλη όμως πρόκληση αποτελεί και η ένταξη της αρχικής και συνεχιζόμενης κατάρτισης στη διά βίου μάθηση, με διττό στόχο: αφενός στην απόκτηση πιστοποιούμενων προσόντων που αξιοποιούνται στην επαγγελματική ζωή και έχουν αντίκρισμα στην αγορά εργασίας και αφετέρου στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των συμμετεχόντων.
Απαιτείται συνολική αλλαγή νοοτροπίας και εθνική στρατηγική. Η προσθήκη «διά βίου μάθησης» στον τίτλο του υπουργείου Παιδείας συμβολίζει τη σημασία που αποδίδει πλέον η πολιτεία στον θεσμό.
* Υφυπουργός Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.