(Το αλίευσα από την Καθημερινή)
ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ
Κάθε χρόνο, περίπου ίδια ημερομηνία, επαναλαμβάνονται τα συνήθη: φωτογραφίες υποψηφίων μπροστά στα αναρτημένα αποτελέσματα με τις βάσεις, πρόσωπα χαμογελαστά που πανηγυρίζουν ή άλλα που δεν συμμετέχουν στη γιορτή, ρεπορτάζ για τις δημοφιλέστερες σχολές, πού έφτασαν τα μόρια, πόσο αυξήθηκαν οι βάσεις εισαγωγής, πόσοι υποψήφιοι εισάγονται στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα κ.ο.κ. Οι σχετικές συζητήσεις εξαντλούνται γρήγορα, για να πάρει τη σκυτάλη το θρίλερ των εγγραφών και των μαθημάτων (θα εξελιχθούν όλα ομαλά ή θα αρχίσουν καταλήψεις και απεργίες;) με απόληξη το κορυφαίο ερώτημα: Πώς θα κυλήσει η χρονιά, θα διεξαχθούν κανονικά οι εξετάσεις, τι θα γίνει με τα εξάμηνα; Κάθε χρονιά έχει, φυσικά, και ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό· φέτος, για παράδειγμα, λόγω της επανόδου και μάλιστα «προσαυξημένων» των μετεγγραφών, εκτοξεύθηκαν και οι βάσεις στην περιφέρεια. Κάποιος, δηλαδή, που θα περνούσε με λιγότερες μονάδες στην Ιατρική της Αλεξανδρούπολης και θα βρισκόταν, εκμεταλλευόμενος τη «ρύθμιση», στην Ιατρική Αθηνών, κινδυνεύει να μη μπει πουθενά: η νεοελληνική κουτοπονηριά εξουδετερώνει την πελατειακή «ρύθμιση»... Ομως, πώς απαντάει κανείς στον φοιτητή που σκίστηκε για να πετύχει τη βάση εισαγωγής στην Αθήνα; Αλλη μία από την πίσω πόρτα απόφαση που βαφτίζεται κοινωνική πολιτική και δίνει ένα πρώτο καλό παράδειγμα στον 17χρονο για το περί δικαίου αίσθημα...
Με αυτά και με άλλα περνάει ο καιρός στην ελληνική επικράτεια και τα εκπαιδευτικά ζητήματα αναλώνονται μέσα σε διαδικασίες - τελετουργικά περισσότερο ή λιγότερο σοβαρά. Ενα οιονεί εκπαιδευτικό σύστημα. Σαν προσομοίωση συστήματος. Γιατί τα πραγματικά προβλήματα παραμένουν άλυτα. Ανάμεσα στα πιο κρίσιμα, ως δομικό, είναι η παπαγαλία που καθορίζει το εξεταστικό σύστημα, το οποίο στηρίζεται στη «δημοκρατία της μετριότητας»: στον εξισωτισμό προς τα κάτω. Η διαδικασία της παπαγαλίας χρωματίζει όλη τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και έχει τις ρίζες της στην πρωτοβάθμια. Οταν ο μαθητής περάσει (με τις ίδιες εξετάσεις) στην τριτοβάθμια, είναι πλέον ένα καλοκουρδισμένο όργανο αποστήθισης. Ποιος θα διαφωνούσε με τη διαπίστωση ότι η διδασκαλία στα Πανεπιστήμια είναι υποβαθμισμένη και οι φοιτητές διεκπεραιώνουν απλώς τις τυπικές υποχρεώσεις τους;
Τι σημαίνει, όμως, για μια χώρα η παραγωγή κομμένων κεφαλών; Ανύπαρκτος δημόσιος διάλογος, δογματισμός που αποστρέφεται την κριτική και τα επιχειρήματα, κραυγές και συνθήματα, λαϊκισμός, πανταχού παρόν, απελπιστική απουσία του «αντικειμενικού», αδυναμία αξιολόγησης, δημοσίου ελέγχου, ακρισία, μεροληψία, ...ο κατάλογος ατελείωτος. Οταν η εκπαίδευση ταυτίζεται με εξετάσεις, που προϋποθέτουν μόνον παπαγαλία, δεν πρέπει να επιχαίρουμε και τόσο για τον αριθμό των εισακτέων. Γιατί αυτή η τελετουργία, των κατ’ έτος εισαγωγικών, παραπέμπει μάλλον σε λιτανεία.
Με αυτά και με άλλα περνάει ο καιρός στην ελληνική επικράτεια και τα εκπαιδευτικά ζητήματα αναλώνονται μέσα σε διαδικασίες - τελετουργικά περισσότερο ή λιγότερο σοβαρά. Ενα οιονεί εκπαιδευτικό σύστημα. Σαν προσομοίωση συστήματος. Γιατί τα πραγματικά προβλήματα παραμένουν άλυτα. Ανάμεσα στα πιο κρίσιμα, ως δομικό, είναι η παπαγαλία που καθορίζει το εξεταστικό σύστημα, το οποίο στηρίζεται στη «δημοκρατία της μετριότητας»: στον εξισωτισμό προς τα κάτω. Η διαδικασία της παπαγαλίας χρωματίζει όλη τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και έχει τις ρίζες της στην πρωτοβάθμια. Οταν ο μαθητής περάσει (με τις ίδιες εξετάσεις) στην τριτοβάθμια, είναι πλέον ένα καλοκουρδισμένο όργανο αποστήθισης. Ποιος θα διαφωνούσε με τη διαπίστωση ότι η διδασκαλία στα Πανεπιστήμια είναι υποβαθμισμένη και οι φοιτητές διεκπεραιώνουν απλώς τις τυπικές υποχρεώσεις τους;
Τι σημαίνει, όμως, για μια χώρα η παραγωγή κομμένων κεφαλών; Ανύπαρκτος δημόσιος διάλογος, δογματισμός που αποστρέφεται την κριτική και τα επιχειρήματα, κραυγές και συνθήματα, λαϊκισμός, πανταχού παρόν, απελπιστική απουσία του «αντικειμενικού», αδυναμία αξιολόγησης, δημοσίου ελέγχου, ακρισία, μεροληψία, ...ο κατάλογος ατελείωτος. Οταν η εκπαίδευση ταυτίζεται με εξετάσεις, που προϋποθέτουν μόνον παπαγαλία, δεν πρέπει να επιχαίρουμε και τόσο για τον αριθμό των εισακτέων. Γιατί αυτή η τελετουργία, των κατ’ έτος εισαγωγικών, παραπέμπει μάλλον σε λιτανεία.