Ειπώθηκε για
τον φετινό νικητή του διαγωνισμού τραγουδιού της Eurovision, τον Σουηδό
Zelmerlöw, ότι το τραγούδι του είναι κλεμμένο, αφού οι γνώστες θεωρούν ότι
υπάρχουν απίστευτες ομοιότητες στα μουσικά μοτίβα με άλλο παλαιότερο.
Κάτι αντίστοιχο είχε ειπωθεί και πριν από λίγα χρόνια για τον βραβευμένο στις Κάννες Ελληνα σκηνοθέτη Γιώργο Λάνθιμο. Οτι η ταινία που τον έκανε ευρύτερα γνωστό και έκανε αναγνωρίσιμο το προσωπικό του στυλ, «Ο Κυνόδοντας», ήταν αντιγραφή μιας παλαιότερης μεξικανικής. Το κοινό μάλλον γύρισε την πλάτη, και η σκόνη κατακάθισε...
Δεν είναι η πρώτη φορά που κατηγορούνται καλλιτέχνες ότι το έργο τους είναι αντιγραφή κάποιων άλλων, παλαιότερων ή κλασικών. Και δεν χρειάζεται να είναι κανείς στο ξεκίνημα της καριέρας του ή στην απόλαυση μιας μεγάλης επιτυχίας για να δεχθεί την επίθεση. Το έχουν υποστεί και ήδη φτασμένοι καλλιτέχνες. Αλλά επειδή αρχίζει και γίνεται κακόγουστο και νοσηρό το όλο θέμα, ας βάλουμε κάτω, απλώς, τη λογική. Την κοινή λογική.
Ότι οι καλλιτέχνες, όπως και όλοι οι άνθρωποι, κουβαλούν εικόνες, ακούσματα, ιδέες, που κάποια στιγμή μπορεί να είδαν στην αυθεντική πρώτη πρόταση, ή να το είδαν κάπου παραλλαγμένο. Αφού έτσι κι αλλιώς όλα περπατούν, όλα κινούνται, όλα επιδρούν σε μιαν άλλη δημιουργία, σ’ έναν άλλο δημιουργό.
Μα μήπως συμβαίνει μόνο στα έργα τέχνης αυτή η διαδικασία; Μήπως δεν συμβαίνει και σε καθημερινές κινήσεις, συμπεριφορές, στάσεις; Ο τρόπος που ντύνεται ο καθένας από εμάς δεν κουβαλάει τις επιρροές μας, τις μνήμες μας, τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας, αλλά και τις επιταγές της μόδας κάθε φορά; Οι διακοσμητικές επιλογές που εντάσσουμε στους προσωπικούς μας χώρους δεν έχουν πάνω τους πολλά είδη, πολλά στυλ, πολλές εποχές ίσως; Που ανάλογα με το γούστο του καθενός, τελικά γίνεται μια άλλη, νέα αισθητική πρόταση;
Ολα κυκλοφορούν δηλαδή, ιδιαίτερα στην εποχή της τεχνολογίας, της ταχύτατης πληροφορίας και πληροφόρησης. Και στην τέχνη μπορούν να συμβούν όλα αυτά. Οι αλληλεπιδράσεις είναι μέρος της τέχνης, είναι η συνέχειά της, είναι το νέο, κάθε φορά, πρόσωπο, που κουβαλάει ίσως το παλαιότερο και ακουμπάει στους προβληματισμούς και τις ανάγκες της κάθε εποχής.
Ναι, μπορεί και κάποιος άλλος να είχε την ίδια ιδέα για ένα μυθιστόρημα, για μια ταινία, για ένα τραγούδι. Δεν είναι ιδιοκτησία οι ιδέες, ούτε η έμπνευση. Εκείνο που είναι κομμάτι δύσκολο είναι δύο διαφορετικοί συγγραφείς, σε δύο διαφορετικές εποχές, μακρινές ή κοντινές, να είχαν όχι μόνο την ίδια ιδέα και την ίδια προσέγγιση σ’ ένα θέμα, αλλά να χρησιμοποίησαν ακριβώς τις ίδιες λέξεις για εκφράσουν αυτή την ιδέα.
Θέλω να πω ότι άλλο η κινητικότητα των αισθητικών αντιλήψεων και των ιδεών στην τέχνη, άλλο η διακειμενικότητα και άλλο η λογοκλοπή, υπαρκτή πληγή, που μεταφέρει σε νέα έργα παλαιότερες παραγράφους...
Κάτι αντίστοιχο είχε ειπωθεί και πριν από λίγα χρόνια για τον βραβευμένο στις Κάννες Ελληνα σκηνοθέτη Γιώργο Λάνθιμο. Οτι η ταινία που τον έκανε ευρύτερα γνωστό και έκανε αναγνωρίσιμο το προσωπικό του στυλ, «Ο Κυνόδοντας», ήταν αντιγραφή μιας παλαιότερης μεξικανικής. Το κοινό μάλλον γύρισε την πλάτη, και η σκόνη κατακάθισε...
Δεν είναι η πρώτη φορά που κατηγορούνται καλλιτέχνες ότι το έργο τους είναι αντιγραφή κάποιων άλλων, παλαιότερων ή κλασικών. Και δεν χρειάζεται να είναι κανείς στο ξεκίνημα της καριέρας του ή στην απόλαυση μιας μεγάλης επιτυχίας για να δεχθεί την επίθεση. Το έχουν υποστεί και ήδη φτασμένοι καλλιτέχνες. Αλλά επειδή αρχίζει και γίνεται κακόγουστο και νοσηρό το όλο θέμα, ας βάλουμε κάτω, απλώς, τη λογική. Την κοινή λογική.
Ότι οι καλλιτέχνες, όπως και όλοι οι άνθρωποι, κουβαλούν εικόνες, ακούσματα, ιδέες, που κάποια στιγμή μπορεί να είδαν στην αυθεντική πρώτη πρόταση, ή να το είδαν κάπου παραλλαγμένο. Αφού έτσι κι αλλιώς όλα περπατούν, όλα κινούνται, όλα επιδρούν σε μιαν άλλη δημιουργία, σ’ έναν άλλο δημιουργό.
Μα μήπως συμβαίνει μόνο στα έργα τέχνης αυτή η διαδικασία; Μήπως δεν συμβαίνει και σε καθημερινές κινήσεις, συμπεριφορές, στάσεις; Ο τρόπος που ντύνεται ο καθένας από εμάς δεν κουβαλάει τις επιρροές μας, τις μνήμες μας, τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας, αλλά και τις επιταγές της μόδας κάθε φορά; Οι διακοσμητικές επιλογές που εντάσσουμε στους προσωπικούς μας χώρους δεν έχουν πάνω τους πολλά είδη, πολλά στυλ, πολλές εποχές ίσως; Που ανάλογα με το γούστο του καθενός, τελικά γίνεται μια άλλη, νέα αισθητική πρόταση;
Ολα κυκλοφορούν δηλαδή, ιδιαίτερα στην εποχή της τεχνολογίας, της ταχύτατης πληροφορίας και πληροφόρησης. Και στην τέχνη μπορούν να συμβούν όλα αυτά. Οι αλληλεπιδράσεις είναι μέρος της τέχνης, είναι η συνέχειά της, είναι το νέο, κάθε φορά, πρόσωπο, που κουβαλάει ίσως το παλαιότερο και ακουμπάει στους προβληματισμούς και τις ανάγκες της κάθε εποχής.
Ναι, μπορεί και κάποιος άλλος να είχε την ίδια ιδέα για ένα μυθιστόρημα, για μια ταινία, για ένα τραγούδι. Δεν είναι ιδιοκτησία οι ιδέες, ούτε η έμπνευση. Εκείνο που είναι κομμάτι δύσκολο είναι δύο διαφορετικοί συγγραφείς, σε δύο διαφορετικές εποχές, μακρινές ή κοντινές, να είχαν όχι μόνο την ίδια ιδέα και την ίδια προσέγγιση σ’ ένα θέμα, αλλά να χρησιμοποίησαν ακριβώς τις ίδιες λέξεις για εκφράσουν αυτή την ιδέα.
Θέλω να πω ότι άλλο η κινητικότητα των αισθητικών αντιλήψεων και των ιδεών στην τέχνη, άλλο η διακειμενικότητα και άλλο η λογοκλοπή, υπαρκτή πληγή, που μεταφέρει σε νέα έργα παλαιότερες παραγράφους...
Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή
http://www.kathimerini.gr/816893/opinion/epikairothta/politikh/h-idea-den-exei-idiokthsia
http://www.kathimerini.gr/816893/opinion/epikairothta/politikh/h-idea-den-exei-idiokthsia