(ανθολογημένο από το διαδίκτυο)
Γιώργος Επιτήδειος (9/2/2002)
gepiti@gepiti.com
Αποσπάσματα
Για τους αρχαίους Ρωμαίους ο, ελληνικής καταγωγής, θεός Ιανός συμβόλιζε την είσοδο, το ξεκίνημα και το τέλος. Την είσοδο γιατί κάθε καινούρια εμπειρία αποτελεί και ένα πέρασμα, το ξεκίνημα γιατί κάθε πέρασμα μας φέρνει μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα και το τέλος γιατί κάθε νέα πραγματικότητα προϋποθέτει τη ρήξη με το παρελθόν και το θάνατο του παλαιού.
Ο Ιανός όμως είναι περισσότερο γνωστός επειδή απεικονίζονταν πάντοτε με δύο πρόσωπα που κοιτούσαν προς αντίθετες κατευθύνσεις, ίσως για να υποδηλώσουν ότι το μέλλον μάς παρουσιάζεται συνήθως με δύο τελείως διαφορετικά πρόσωπα (ένα θετικό και ένα αρνητικό).
Αναγνωρίζοντας λοιπόν τη σοφία των αρχαίων, ακολουθώ και εγώ το παράδειγμά τους παραθέτοντάς σας δύο αντίθετους προτάσεις για την παγκοσμιοποίηση. Η πρώτη είναι πολύ αισιόδοξη και εναρμονίζεται πλήρως με τις αρχές της οικονομικής επιστήμης που μου δίδαξαν στο πανεπιστήμιο. Η δεύτερη περιέχει όσα επιχειρήματα θα ακούγαμε από τους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης, αν φρόντιζαν να ουρλιάζουν λιγότερο και αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στο διάβασμα, την αναζήτηση πληροφοριών και την ψύχραιμη ανάλυση των γεγονότων.
Αν αποδεχθείτε μόνο έναν από αυτούς τους ορισμούς, τότε το κείμενο αυτό θα έχει αποτύχει στον σκοπό του. Σκοπός μου είναι να περιγράψω τη σημερινή πραγματικότητα με όλους τους κινδύνους που εγκυμονεί, αλλά και με όλες τις ευκαιρίες που τη συνοδεύουν βέβαιος ότι μόνο η γνώση θα μας επιτρέψει να προσαρμοστούμε καλύτερα σε ό,τι έρχεται και να προστατευτούμε από τις παγίδες που κρύβει μέσα του.
1. Υπερ της παγκοσμιοποίησης
Ευημερία για όλους
Πολλά θεωρητικά και εμπειρικά παραδείγματα έχουν αποδείξει ότι όσο λιγότερα εμπόδια υπάρχουν στο εμπόριο τόσο αυξάνει ο ανταγωνισμός και τόσο καλύτερα ή/και φθηνότερα προϊόντα απολαμβάνει ο καταναλωτής.
Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει ευημερία, παρόλο που στην πορεία εμφανίζονται δικαιολογημένες αντιδράσεις απ' όσους ήταν ωφελημένοι από το παλαιό καθεστώς. Για παράδειγμα, οι δασμοί που υπήρχαν παλαιότερα στις μπανάνες ωφέλησαν πάρα πολύ τους παραγωγούς της Κρήτης που φυσικά διαμαρτυρήθηκαν όταν επετράπη η πώληση φθηνής μπανάνας από το εξωτερικό. Η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών όμως μπόρεσε να απολαύσει καλύτερα και φθηνότερα προϊόντα, ενισχύοντας παράλληλα και το εισόδημα των χωρών του τρίτου κόσμου που μέχρι τότε έβρισκαν κλειστή την πόρτα της ελληνικής αγοράς.
Μακροπρόθεσμα λοιπόν η παγκοσμιοποίηση κάνει τον κόσμο πλουσιότερο, παραγωγικότερο και δικαιότερο αφού "κερδίζουν" όσοι παράγουν περισσότερο ή καλύτερα και όχι εκείνοι που ενισχύονται από το κράτος με χαριστικές συμβάσεις, ειδικούς προστατευτικούς δασμούς, επιδοτήσεις κ.λπ.
Πρόοδος και αδελφοσύνη
Αν και συχνά η παγκοσμιοποίηση παρουσιάζεται ως μια συνομωσία των πλουσίων και ισχυρών στην πραγματικότητα αποτελεί μια φυσική συνέπεια της τεχνολογικής προόδου.
Χάρη στην εξέλιξη των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών οι άνθρωποι σήμερα επικοινωνούν και ταξιδεύουν πολύ περισσότερο από πριν. Εμπορεύονται λοιπόν περισσότερο και η ιστορία μας έχει διδάξει ότι το εμπόριο υπήρξε πάντοτε μια επαναστατική και προοδευτική δύναμη, καθώς όσοι ταξιδεύουν γνωρίζουν διαφορετικούς ανθρώπους, διδάσκονται καινούριες τεχνικές και μαθαίνουν να σέβονται τους άλλους πολιτισμούς.
Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει λιγότερο μίσος, εξαφάνιση του πολέμου και κατάργηση των διακρίσεων. Είναι αλήθεια ότι αυτή η προσέγγιση γεννά τον κίνδυνο μιας πλανητικής ομοιομορφίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία όμως μπορούμε να ελπίζουμε σε μια παγκόσμια γνώση, αλληλεγγύη και κατανόηση. Σε πράγματα δηλαδή που αξίζουν οποιοδήποτε τίμημα και πρέπει να γίνουν κτήμα όλης της ανθρωπότητας.
2. Οι αντιρρήσεις στην παγκοσμιοποίηση
Η διαιώνιση της φτώχιας και των διακρίσεων
Τα πλεονεκτήματα του διεθνούς εμπορίου (γνωστά ως θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος) πρωτοδιατυπώθηκαν από τον Βρετανό οικονομολόγο David Ricardo και αποτελούν μια από τις παλαιότερες και γνωστότερες οικονομικές αρχές. Ο Ricardo απέδειξε με αδιάσειστο τρόπο ότι κάθε χώρα πρέπει να εξειδικεύεται σε ό,τι παράγει καλύτερα (ή πιο αποδοτικά) διότι με αυτόν τον τρόπο βελτιώνεται η παγκόσμια ευημερία.
Δυστυχώς όμως, το μοντέλο που χρησιμοποίησε ο Ricardo ήταν στατικό και δεν λάμβανε υπ' όψιν του τις τεχνολογικές, κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές. Όπως λοιπόν σχολίαζαν οι Γερμανοί οικονομολόγοι:
"Αν εγώ (η Γερμανία) είμαι αγροτική χώρα και εσύ (η Βρετανία) βιομηχανική, είναι φυσικό να εξειδικευτώ στα αγροτικά προϊόντα και εσύ στα βιομηχανικά. Έτσι όμως εσύ θα αναπτύσσεις συνεχώς την υποδομή και την τεχνολογία σου, ενώ εγώ θα είμαι καταδικασμένος να καλλιεργώ για πάντα σιτάρι και ραπανάκια.
Το συμφέρον μου απαιτεί να θεσπίσω εμπόδια στις εισαγωγές (δηλαδή δασμούς) μέχρι να αναπτυχθεί η εγχώρια βιομηχανική παραγωγή μου και να αποκτήσει αρκετή ισχύ ώστε να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του διεθνούς ανταγωνισμού. Διαφορετικά, ακόμη και οι ελάχιστες μονάδες παραγωγής που διαθέτω θα κλείσουν και θα καταδικαστώ να μείνω για πάντα φτωχός και καθυστερημένος."
Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει διαρκές μονοπώλιο του πλούτου από τους ήδη ισχυρούς και πλήρες άνοιγμα των φτωχών αγορών για να στραγγαλίσουν τον εκεί ανταγωνισμό πριν αυτός ισχυροποιηθεί και γίνει "επικίνδυνος".
Η κατάργηση της δημοκρατίας
Θεωρητικά οι αποφάσεις για την ενίσχυση της παγκοσμιοποίησης λαμβάνονται από όλα τα κράτη του κόσμου σε διεθνείς διασκέψεις και οργανισμούς όπως ο ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου). Έτσι, παρέχεται σε κάθε χώρα η δυνατότητα να υπερασπίσει τα συμφέροντά της, εκφράζοντας τις απόψεις της και επηρεάζοντας τη λήψη των αποφάσεων.
Οι συζητήσεις όμως δεν είναι τόσο δημοκρατικές όσο φαίνονται και η τράπουλα είναι πάντοτε σημαδεμένη εκ των προτέρων. Για παράδειγμα, η "Παγκόσμια" Τράπεζα ανήκει κατά 51% στην αμερικανική κυβέρνηση, ενώ το "Διεθνές" Νομισματικό Ταμείο διοικείται από την ομάδα των πιο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου. Έτσι, οι "αμερόληπτες" τεχνοκρατικές αποφάσεις τους στην πραγματικότητα αποτελούν απλώς έκφραση των συμφερόντων των ήδη πλουσίων χωρών και αδιαφορούν πλήρως για τις κοινωνικές επιπτώσεις τους στον υπόλοιπο κόσμο.
Επίσης, παρά τον υποτιθέμενο διαφορετικό ρόλο του καθενός, όλοι αυτοί οι οργανισμοί λειτουργούν ως ένα σύνολο και όπως διδάχθηκε πρόσφατα η Αργεντινή η διαφωνία με έναν οδηγεί σε ομαδική απόρριψη από όλους (οι συμφωνίες συνδέονται μεταξύ τους με ειδικές ρήτρες και η διακοπή μιας συνεπάγεται αυτόματη παύση και όσων έχουν υπογραφεί με όλους τους άλλους διεθνείς οργανισμούς).
Τέλος, παρά την υποτιθέμενη δημοκρατική δομή τους, οι παγκόσμιοι οργανισμοί λειτουργούν υπό καθεστώς απόλυτης μυστικότητας που απαγορεύει τον δημόσιο έλεγχό τους, διευκολύνοντας την επιρροή των επιχειρηματικών lobby και "φιμώνοντας" τους λαούς και τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς που πληροφορούνται τα γεγονότα μόνο από τις εφημερίδες.
…………………………………………………….
Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει παράκαμψη της εθνικής κυριαρχίας και των δημοκρατικών διαδικασιών μέσα από τη μυστική λειτουργία διεθνών οργανισμών με διοικήσεις διορισμένες από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου!
Επίλογος
Το να είσαι υπέρ ή κατά της παγκοσμιοποίησης είναι το ίδιο άτοπο όσο και το να υποστηρίζεις ότι είσαι υπέρ ή κατά της βροχής. Πρόκειται για ένα φυσικό φαινόμενο που δημιούργησε η τεχνολογία και δεν πρόκειται να φύγει μόνο και μόνο επειδή δεν μας αρέσει ή δεν μας εξυπηρετεί.
Πρέπει όμως να αγωνιστούμε υπέρ μιας δίκαιης παγκοσμιοποίησης που θα πραγματοποιηθεί για το καλό των λαών και όχι για τα συμφέροντα των επιχειρήσεων.
………………………………………………………
Πηγή: http://www.gepiti.com/filoi/articles/global.htm