Αρχαία: βαρετά βιβλία και διδασκαλία
Πανελλαδική έρευνα του ΑΠΘ σε εκπαιδευτικούς
Του Απόστολου Λακασά
Απαιτούνται ριζικές αλλαγές στον τρόπο διδασκαλίας (και τις ώρες) των Αρχαίων Ελληνικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς οι περισσότεροι μαθητές πλήττουν, τα βιβλία είναι κακογραμμένα, ο τρόπος διδασκαλίας είναι στείρος και ενισχύει την παπαγαλία.
Αυτά προκύπτουν από τις απαντήσεις εκπαιδευτικών που συμμετείχαν σε πανελλαδική έρευνα του ΑΠΘ, τα αποτελέσματα της οποίας επαναθέτουν το ζήτημα της διδασκαλίας των Αρχαίων. Ενα θέμα που έφερε στο προσκήνιο και η πρόσφατη τοποθέτηση του Εμμανουήλ Κριαρά. Ο λόγιος δάσκαλος, στη συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου, είπε ότι η διδασκαλία των Αρχαίων πρέπει να περιοριστεί στο λύκειο, αφού η ταυτόχρονη διδασκαλία Νέων και Αρχαίων στο Γυμνάσιο προκαλεί σύγχυση στους μαθητές. Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 500 εκπαιδευτικούς από όλη τη χώρα, το ακαδημαϊκό έτος 2008-2009 από τον τομέα Παιδαγωγικής της Φιλοσοφικής ΑΠΘ με υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Μιχάλη Κελπανίδη, προκύπτουν τα εξής:
- Οι δύο στους τρεις (67,9%) δεν είναι ικανοποιημένοι από τον τρόπο που γίνεται το μάθημα.
- Το 77,3% εντοπίζει προβλήματα στα βιβλία, ενώ το 57,6% πιστεύει ότι δίνεται βάρος στο συντακτικό και στη γραμματική, αλλά όχι στην κατανόηση των κειμένων.
- Οι περισσότεροι θεωρούν ότι τα Αρχαία είναι απαραίτητα ως μορφωτικό εφόδιο για τους μαθητές και διότι τους βοηθούν να κατανοούν τα Νεοελληνικά. Ομως, οι πιο πολλοί (43,5%) προκρίνουν την αύξηση των ωρών διδασκαλίας των Αρχαίων από μετάφραση και τη μείωση των ωρών από το πρωτότυπο.
«Το μάθημα που προκαλεί το μεγαλύτερο άγχος και τη μεγαλύτερη αποτυχία στο Γυμνάσιο είναι σήμερα τα Αρχαία», λέει στην «Κ» ο καθηγητής Παιδαγωγικών στο Παν. Ιωαννίνων κ. Αθανάσιος Γκότοβος. «Ηδη στο πρώτο τρίμηνο οι δύσμοιροι φιλόλογοι της Α΄ Γυμνασίου καλούνται να πετύχουν στόχους που είναι φύσει αδύνατον να επιτευχθούν. Η αποτυχία μετακυλίεται στους μαθητές και οι γονείς τρέχουν στα φροντιστήρια».
Πηγή: Καθημερινή http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_08/11/2009_336475
Άποψη: Ιδεολογική επιλογή
Tου Κώστα Aγγελάκου*
Σχέση βασισμένη σε μια παρωχημένη μορφή διδασκαλίας, η οποία βομβαρδίζει τους μαθητές με γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα, ασύνδετα και απόμακρα από το αρχαίο κείμενο. Μια φορμαλιστική διδασκαλία, που δεν συνομιλεί με τη νεοελληνική γλώσσα αλλά, αντίθετα, προκαλεί περισσότερη γλωσσική σύγχυση στους μαθητές. Μια μονόδρομη διδασκαλία που αντιμετωπίζει την αρχαία σκέψη και τις ιδέες της ως μαυσωλείο κανόνων. Με σχολικά βιβλία δήθεν διαθεματικά (!), τα οποία περιέχουν κείμενα που δεν μπορεί να προσεγγίσει ένας απόφοιτος των φιλοσοφικών σχολών. Με διδάσκοντες είτε ανεπαρκώς προετοιμασμένους στα πανεπιστήμια για μια σύγχρονη διδασκαλία του μαθήματος είτε καθηλωμένους στη λογική μιας γραμματικοσυντακτικής αποστήθισης. Δεν είναι τυχαίο που δεν έχει γίνει ούτε επιτράπηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο καμία έρευνα για την 20ετή σχεδόν δουλοπρεπή εφαρμογή αυτής της μηχανιστικής και αντιπαιδαγωγικής διδασκαλίας. Πρόκειται ξεκάθαρα για μια ιδεολογική επιλογή, συνυφασμένη με τη λογική του σημερινού σχολείου της πλήξης και της έλλειψης δημιουργικότητας, με στόχο την παιδαγωγική και πνευματική χειραγώγηση των μαθητών, αλλά και την ολοκληρωτική αποξένωσή τους από τις «επικίνδυνες» ιδέες των αρχαίων κειμένων, μέσω της καλλιέργειας μιας απέχθειας για την αρχαιογνωσία.
*Ο κ. Κ. Αγγελάκος είναι επίκουρος καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, διευθυντής του περιοδικού «Νέα Παιδεία».
Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_08/11/2009_336472
Άποψη: Επιτέλους τι θέλουμε;
Tου Χρήστου Γιανναρά
Σίγουρα υπάρχουν διδακτικές μέθοδοι που κάνουν ένα γλωσσικό μάθημα συναρπαστικό και άλλες που το κάνουν αποκρουστικό. Στην Ελλάδα, όπου τα τελευταία 35 χρόνια οι «στρατηγικές» των υπουργών Παιδείας είναι συνήθως ιδεολογικές και όχι παιδαγωγικές, επιλέγονται οι πιο αποκρουστικές μέθοδοι διδασκαλίας. Δεν νομίζω να υπήρξε υπουργός υποψιασμένος για τις δύο θεμελιώδεις στην εκπαίδευση διαπιστώσεις: Πρώτον, ότι άνθρωπος χωρίς γλώσσα είναι άνθρωπος χωρίς σκέψη - ανάπηρη γλώσσα σημαίνει ανάπηρη σκέψη. Και δεύτερον, ότι σήμερα που η πληροφορία είναι αφειδώς προσιτή σε όλους, η σχολική εκπαίδευση θα έχει γονιμότητα μόνο αν θεμελιωθεί κατά προτεραιότητα στη διδασκαλία της γλώσσας ως λογικής και των μαθηματικών ως γλώσσας.
Η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στα σχολεία είναι κεντρικό πολιτικό πρόβλημα: Εχουμε κουραστεί από την προγονοπληξία, την κενή ρητορεία για τον κάποτε πολιτισμό μας, θέλουμε να τα παραμερίσουμε όλα αυτά; ΄Η πιστεύουμε ότι η αρχαία γλώσσα είναι στέρεο, εκπληκτικό σε αρτιότητα εφαλτήριο για το άλμα στη λογική συγκρότηση, την κριτική οξυδέρκεια, τη δημιουργική φαντασία σήμερα; Αν θέλουμε το πρώτο, να καταργήσουμε τα Αρχαία. Αν θέλουμε το δεύτερο, να τα διδάξουμε, σαν συναρπαστικό παιχνίδι, από το δημοτικό. Το Ετυμολογικό και το Συντακτικό της Αρχαίας έχει πειραματικά αποδειχθεί ότι γίνεται παιχνίδι για τα παιδιά. Παράλληλα, την τρέχουσα γλώσσα να την προσλαμβάνουν τα παιδιά από κορυφαία σημερινά λογοτεχνήματα, χωρίς Γραμματική και Συντακτικό «της Δημοτικής», δηλαδή της τεχνητής μας σχιζοφρένειας. Ο Παπανούτσος έλεγε σοφά: «Μόνο πατώντας στέρεα στην αρχαία γλώσσα μπορούμε να πλάσουμε σωστά (δημιουργικά) τη δημοτική».
