ΥΠΟΜΟΝΉ, ΣΙΓΑ-ΣΙΓΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΖΩ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΣΕΛΙΔΕΣ
Στο λυκόφως του ενδιαφέροντος
Tης Τασούλας Kαραϊσκάκη
(Διασκευή)
Ζούμε σ’ ένα βάρβαρο πολιτισμό εκτεταμένου κυνισμού που λογαριάζει τους ηλικιωμένους για «δαπάνη» προς σταδιακή «κατάργηση». Είναι κοινό μυστικό ότι στα δημόσια νοσοκομεία οι γέροντες αποτελούν τη, ναι μεν, πολυπληθή, αλλά τελευταία κατηγορία στην ιεραρχία της περίθαλψης. Ενας υφέρπων ηλικιακός ρατσισμός τούς αποκλείει από την ιατρική εγρήγορση. Η ηλικία τους καθορίζει τον βαθμό ενδιαφέροντος, την ένταση των προσπαθειών, το ξόδεμα των γιατρικών.
Κι ό, τι λείπει σε επιστημονική μέριμνα καλύπτεται σε παραϊατρική φροντίδα, από μια στρατιά καλοπληρωμένων γυναικών, που αναλαμβάνουν την προσωρινή τους ανακούφιση. Η υπερκερδοφόρα βιομηχανία που έχει στηθεί από χρόνια σε όλα τα ελληνικά νοσοκομεία, με στόχο την ηρεμία των οικογενειών που δεν έχουν χρόνο ή υπομονή να παρασταθούν στους κλινήρεις ηλικιωμένους τους, δεν συρρικνώνεται ούτε σε εποχή κρίσης. Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις πλήθη γερόντων να εγκαταλείπονται, σαν τα φύλλα που πέφτουν, από αμφότερες τις πλευρές. Από θεράποντες και συγγενείς. Διότι έχει συμβεί, γιατροί, πονετικοί κι ακούραστοι, να ανακοινώσουν με ανακούφιση στους οικείους ότι η «κρίση ευτυχώς ξεπεράστηκε» και να λάβουν ως απάντηση μια δυσαρεστημένη σιωπή. Οι υπερήλικες δεν αποτελούν πια την προσωποποίηση της σοφίας, τη φωτισμένη κατάληξη μιας πλούσιας σε εμπειρίες ζωής, αλλά βάρος. Κι όμως, για τον Λυκούργο η αδιαφορία προς τους ηλικιωμένους και τους γονείς θεωρείτο κάτι σαν εσχάτη προδοσία (Κατά Λεωκράτους). Για τον Πλάτωνα η άσχημη συμπεριφορά προς τους γονείς ή τους παππούδες θα έπρεπε να τιμωρείται με ισόβια εξορία από την πολιτεία και αποκλεισμό από την ανθρώπινη συντροφιά (Νόμοι).
Σήμερα, σε αρκετές χώρες διατυπώνεται η εκτίμηση ότι οι πιέσεις στο υγειονομικό - ασφαλιστικό σύστημα θα μειωθούν αν περικοπούν με κάποιο τρόπο οι ιατροφαρμακευτικές παροχές στους ηλικιωμένους. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, κατατέθηκε πρόσφατα πρόταση να διακοπεί η περίθαλψη σε ηλικιωμένους που υποφέρουν από άνοια. Ας φροντίσουμε τους νέους, αφού οι γέροι έτσι κι αλλιώς θα πεθάνουν, είναι η φιλοσοφία. Ομως οι νέοι σπάνια χρειάζονται φροντίδα, όσο για τους γέρους, χρυσοπλήρωναν το σύστημα σε όλη τους τη ζωή.
Ομως οι αρχιτέκτονες του νέου ανθρωπισμού (ως ανθρωπισμός λογίζεται η επιλογή να μην ταλαιπωρήσεις τον γέροντα με άσκοπες θεραπείες, που συμπίπτει και με το οικονομικά συμφερότερο) αδιαφορούν. Οι ανθρώπινες αξίες δεν περιλαμβάνονται στο δόγμα του ατομισμού και της χρηματολατρίας.
Και διαγράφεται ένα εφιαλτικό ενδεχόμενο, η ζωή να ωθηθεί στα προκρούστεια πρότυπα μιας νέας ευγονικής, μιας βελτίωσης του πληθυσμού και των οικονομικών δεικτών με «ψαλίδισμα» της ζημιάς από τη διογκούμενη τάξη των άρρωστων, ανήμπορων, αποξενωμένων, μοναχικών γέρων. Ομως έτσι υπάρχει η πιθανότητα να επιβιώσει μόνο το είδος των παραγωγικών προσοδοφόρων νέων και των πλουσίων, που δεν έχουν ηλικία. Μια σύνθεση παράδοξη και καταδικασμένη εξ αρχής.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ
ΑΛΓΕΒΡΑ
" Τεχνολογία και εκπαίδευση "
ΜΕΡΟΣ Γ΄: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (μονάδες 40)
«Οι νέες τεχνολογίες έφεραν επαναστατικές αλλαγές σε παγκόσμια κλίμακα».
Ο άνθρωπος ζήτησε πάντοτε στην τέχνη τη λύτρωσή του. Ζήτησε μορφές που θα τον εμπόδιζαν να πεθάνει και θα του έδιναν το αίσθημα ότι μπορεί την κουβέντα του να την καταλάβει και ένας άλλος. Έτσι το έργο τέχνης γίνεται αποκάλυψη του ανθρώπου αλλά και ανακάλυψη του πολιτισμού. Το κύριο στοιχείο της τέχνης είναι η ελευθερία και η προσπάθεια να αποκρούσει κάθε αναγκαιότητα. Γιατί η τέχνη δε ζητά να υποτάξει των κόσμο, αλλά να δώσει ένα νόημα στην ανθρώπινη προσπάθεια και ένα πρόσωπο στην πορεία του.
Το μεγάλο χαρακτηριστικό της τέχνης είναι ότι οι μορφές που στήνει έχουν, με την ίδια την παρουσία τους, τη δυνατότητα να μας αποκαλύπτουν το νόημα των πολιτισμών. Μπορούν να μας μιλήσουν για τις πιο κρυφές ανησυχίες ενός κόσμου, τις πιο μεγάλες του αγωνίες, και αυτό χωρίς φανερή πρόθεση, χωρίς ειδικό σκοπό. Κανέναν πολιτισμό δεν μπορούμε να τον καταλάβουμε χωρίς να γνωρίσουμε την τέχνη του και αυτή μόνο μας επιτρέπει να φτάσουμε στο βαθύτερο ουσιαστικότερο χαρακτήρα του.
Ο καλλιτέχνης επηρεάζεται και ταυτόχρονα επηρεάζει την εποχή του και τον κόσμο του. Παίρνει και ταυτόχρονα δίνει, δέχεται και εκφράζει τα στοιχεία πού ζουν γύρω του αλλά και μέσα του, Γι' αυτό μας δίνει πάντοτε την πορεία ενός πολιτισμού, όπως τον τροποποιεί η δημιουργία του. Γιατί μ' αυτήν λυτρώνεται αλλά και λυτρώνει. Γίνεται όμως και καθρέφτης, που όσο κι αν τροποποιεί την εικόνα πού δέχεται, δεν μπορεί να της αφαιρέσει το χαρακτήρα της Γι αυτό, όσο κι αν βρίσκουμε σε κάθε μεγάλο έργο ένα ατομικό στυλ, μια προσωπική παρουσία, άλλο τόσο γνωρίζουμε και την ψυχή ενός ολόκληρου κόσμου, βλέπουμε το πρόσωπο ενός πολιτισμού. Γιατί το κάθε Έργο τέχνης, η κάθε μεγάλη δημιουργία, αποτελεί μια σύνθεση όλων των στοιχείων ενός πολιτισμού.
Η τέχνη σ' όλους τους πολιτισμούς αποτελεί τη συνισταμένη των προσπαθειών του ανθρώπου να φτιάσει ένα δικό του κόσμο. Να φτιάσει έναν κόσμο μορφών, που θα του επιτρέπουν να ξεφύγει το χάος του κόσμου πού δεν έφτιασε ο ίδιος και πού γι' αυτό δεν καταλαβαίνει. Έναν κόσμο βγαλμένο απ΄ την ίδια την ψυχή του, γι' αυτό παραστάτη του, σύντροφο του σ' ό,τι αποτελεί χαρά και πόνο. Από την άποψη αυτή το έργο τέχνης δεν είναι μίμηση του έξω κόσμου, αλλά εικόνα του μέσα κόσμου. Δεν είναι κάτι που έχει απλώς μορφή, αλλά μια μορφή που είναι αλήθεια. Όχι γιατί επιδιώκει να μας πείσει για κάτι, αλλά γιατί μας δίνει την υλοποίηση μιας πίστεως.
2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου.
4. Να γράψεις ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου : μπορεί , υποτάξει , αποκαλύπτουν , φανερή , τροποποιεί
5. Να γράψετε από δύο νέες σύνθετες λέξεις διατηρώντας το δεύτερο συνθετικό των πιο κάτω
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ
Tης Τασούλας Kαραϊσκάκη
(Διασκευή)
Ζούμε σ’ ένα βάρβαρο πολιτισμό εκτεταμένου κυνισμού που λογαριάζει τους ηλικιωμένους για «δαπάνη» προς σταδιακή «κατάργηση». Είναι κοινό μυστικό ότι στα δημόσια νοσοκομεία οι γέροντες αποτελούν τη, ναι μεν, πολυπληθή, αλλά τελευταία κατηγορία στην ιεραρχία της περίθαλψης. Ενας υφέρπων ηλικιακός ρατσισμός τούς αποκλείει από την ιατρική εγρήγορση. Η ηλικία τους καθορίζει τον βαθμό ενδιαφέροντος, την ένταση των προσπαθειών, το ξόδεμα των γιατρικών.
Κι ό, τι λείπει σε επιστημονική μέριμνα καλύπτεται σε παραϊατρική φροντίδα, από μια στρατιά καλοπληρωμένων γυναικών, που αναλαμβάνουν την προσωρινή τους ανακούφιση. Η υπερκερδοφόρα βιομηχανία που έχει στηθεί από χρόνια σε όλα τα ελληνικά νοσοκομεία, με στόχο την ηρεμία των οικογενειών που δεν έχουν χρόνο ή υπομονή να παρασταθούν στους κλινήρεις ηλικιωμένους τους, δεν συρρικνώνεται ούτε σε εποχή κρίσης. Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις πλήθη γερόντων να εγκαταλείπονται, σαν τα φύλλα που πέφτουν, από αμφότερες τις πλευρές. Από θεράποντες και συγγενείς. Διότι έχει συμβεί, γιατροί, πονετικοί κι ακούραστοι, να ανακοινώσουν με ανακούφιση στους οικείους ότι η «κρίση ευτυχώς ξεπεράστηκε» και να λάβουν ως απάντηση μια δυσαρεστημένη σιωπή. Οι υπερήλικες δεν αποτελούν πια την προσωποποίηση της σοφίας, τη φωτισμένη κατάληξη μιας πλούσιας σε εμπειρίες ζωής, αλλά βάρος. Κι όμως, για τον Λυκούργο η αδιαφορία προς τους ηλικιωμένους και τους γονείς θεωρείτο κάτι σαν εσχάτη προδοσία (Κατά Λεωκράτους). Για τον Πλάτωνα η άσχημη συμπεριφορά προς τους γονείς ή τους παππούδες θα έπρεπε να τιμωρείται με ισόβια εξορία από την πολιτεία και αποκλεισμό από την ανθρώπινη συντροφιά (Νόμοι).
Σήμερα, σε αρκετές χώρες διατυπώνεται η εκτίμηση ότι οι πιέσεις στο υγειονομικό - ασφαλιστικό σύστημα θα μειωθούν αν περικοπούν με κάποιο τρόπο οι ιατροφαρμακευτικές παροχές στους ηλικιωμένους. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, κατατέθηκε πρόσφατα πρόταση να διακοπεί η περίθαλψη σε ηλικιωμένους που υποφέρουν από άνοια. Ας φροντίσουμε τους νέους, αφού οι γέροι έτσι κι αλλιώς θα πεθάνουν, είναι η φιλοσοφία. Ομως οι νέοι σπάνια χρειάζονται φροντίδα, όσο για τους γέρους, χρυσοπλήρωναν το σύστημα σε όλη τους τη ζωή.
Ομως οι αρχιτέκτονες του νέου ανθρωπισμού (ως ανθρωπισμός λογίζεται η επιλογή να μην ταλαιπωρήσεις τον γέροντα με άσκοπες θεραπείες, που συμπίπτει και με το οικονομικά συμφερότερο) αδιαφορούν. Οι ανθρώπινες αξίες δεν περιλαμβάνονται στο δόγμα του ατομισμού και της χρηματολατρίας.
Και διαγράφεται ένα εφιαλτικό ενδεχόμενο, η ζωή να ωθηθεί στα προκρούστεια πρότυπα μιας νέας ευγονικής, μιας βελτίωσης του πληθυσμού και των οικονομικών δεικτών με «ψαλίδισμα» της ζημιάς από τη διογκούμενη τάξη των άρρωστων, ανήμπορων, αποξενωμένων, μοναχικών γέρων. Ομως έτσι υπάρχει η πιθανότητα να επιβιώσει μόνο το είδος των παραγωγικών προσοδοφόρων νέων και των πλουσίων, που δεν έχουν ηλικία. Μια σύνθεση παράδοξη και καταδικασμένη εξ αρχής.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80-100 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος: «Οι ανθρώπινες αξίες δεν περιλαμβάνονται στο δόγμα του ατομισμού και της χρηματολατρίας.»
Μονάδες 12
Β2. α) Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου (μονάδες 3)
β) Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο (μονάδες 3)
Μονάδες 6
Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
λυκόφως, προσωρινή, υπομονή, δυσαρεστημένη, παροχές . (μονάδες 5)
β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
υφέρπων, ξόδεμα, μέριμνα, οικείους, εμπειρίες. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
Β4 α) «δαπάνη», «κατάργηση»,«κρίση ευτυχώς ξεπεράστηκε»,«ψαλίδισμα» : Γιατί συγγραφέας έβαλε σε εισαγωγικά τις παραπάνω λέξεις/φράσεις;
(μονάδες 4) β)(ως ανθρωπισμός λογίζεται η επιλογή να μην ταλαιπωρήσεις τον γέροντα με άσκοπες θεραπείες, που συμπίπτει και με το οικονομικά συμφερότερο), (Κατά Λεωκράτους), (Νόμοι) : Γιατί ο συγγραφέας έβαλε σε παρενθέσεις τις παραπάνω λέξεις/φράσεις;
(μονάδες 3)
(μονάδες 4) β)(ως ανθρωπισμός λογίζεται η επιλογή να μην ταλαιπωρήσεις τον γέροντα με άσκοπες θεραπείες, που συμπίπτει και με το οικονομικά συμφερότερο), (Κατά Λεωκράτους), (Νόμοι) : Γιατί ο συγγραφέας έβαλε σε παρενθέσεις τις παραπάνω λέξεις/φράσεις;
(μονάδες 3)
Μονάδες 7
Γ1. Σε ομιλία που θα εκφωνήσετε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου ως εκπρόσωπος των μαθητών του σχολείου σας να αναφέρετε περιπτώσεις κοινωνικών ομάδων οι οποίες τίθενται στο περιθώριο του ενδιαφέροντος των σύγχρονων κοινωνιών του ατομισμού και της χρηματολατρίας. Στη συνέχεια να προτείνετε τρόπους μέσα από τους οποίους θα καταστεί δυνατή η αναθεώρηση τέτοιων στάσεων και η επανατοποθέτηση των αξιών.
(500-600 λέξεις).
Μονάδες 40
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ
Ο «πέμπτος καβαλάρης» της Αποκαλύψεως είναι η αμφισβήτηση της ανθρώπινης φύσης φυλών και εθνών
O χαρακτηρισμός των Ελλήνων ως απατεώνων, προδοτών και άλλων τινών δεν είναι παρά μία ακόμα περίπτωση του κοινωνιολογικού φαινομένου της επικλήσεως αρνητικών εθνικών στερεοτύπων σε περιπτώσεις κρίσεων. Αντί να κρίνονται και να κατακρίνονται αποφάσεις ή ενέργειες συγκεκριμένων ατόμων, στιγματίζεται συλλήβδην ένας ολόκληρος λαός. Το πιο επικίνδυνο στερεότυπο είναι η αμφισβήτηση της ανθρώπινης φύσης φυλών και εθνών.
Το αρκτικόλεξο «ΡΙGS» (ΓΟΥΡΟΥΝΙΑ), το οποίο χρησιμοποιούν Δυτικοευρωπαίοι και Αγγλοσάξονες επενδυτές και σχολιαστές, ως συνοπτικό τρόπο αναφοράς στους λαούς της Νότιας Ευρώπης και τις οικονομίες τους, δεν είναι μόνο μια κακόγουστη προσβολή. Είναι μια σύγχρονη εκδοχή του ιστορικού φαινομένου της αμφισβήτησης της ανθρώπινης φύσης του συνανθρώπου, της διαδικασίας κατά την οποία μέλη μιας εθνικής ομάδας υποβιβάζουν τα μέλη μιας άλλης στο επίπεδο των ζώων, μεταδίδοντας έμμεσα το μήνυμα ότι είναι άξια να τύχουν παρόμοια με αυτά μεταχείριση.
[…]
Σε έρευνά μου για τα εγκλήματα του όχλου είχα κάνει διάκριση μεταξύ δύο κατηγοριών υβριστικών εκφράσεων, εκείνων οι οποίοι αρνούνται τον ανδρισμό του αντιπάλου και εκείνων οι οποίοι αρνούνται την ανθρώπινη φύση του και είχα διαπιστώσει ότι η πρώτη ανοίγει τον δρόμο σε ριτουαλιστική και η δεύτερη σε πραγματική βία. Οι τραγικές συνέπειες της λεκτικής «αποκτήνωσης» είναι ο λόγος για τον οποίο οι ανθρωπολόγοι Μontagu και Μatson θεωρούν ότι οι διαδικασίες άρνησης της ανθρώπινης υπόστασης συνανθρώπων είναι «ο πέμπτος καβαλάρης της Αποκαλύψεως» . Θα ήταν υπερβολικό, βέβαια, να ισχυριστεί κανείς ότι οι χρήστες του όρου «ΡΙGS» προετοιμάζουν το έδαφος για την οικονομική κατακρεούργηση των άσωτων «γουρουνιών» του Νότου.
Είναι όμως απορίας άξιο το ότι πολιτισμένοι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να διαδίδουν μειωτικές εκφράσεις που τόσα δεινά έχουν προκαλέσει κατά το παρελθόν. Όταν δεν αντιμετωπίζουμε τους άλλους ως άτομα, αλλά ως εκπροσώπους στερεοτύπων, όταν μία εθνότητα θεωρείται ότι ενσαρκώνει το έντιμο και το ηθικό και ο αντίπαλος το δόλιο και το ανήθικο, τότε ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για κάθε λογής βαρβαρότητα. Ούτε οι Νότιοι είναι «γουρούνια», ούτε οι Έλληνες είναι εκ γενετής απατεώνες, ούτε οι Γερμανοί επιρρεπείς σε γενοκτονίες.
Το καλό και το κακό ενυπάρχει στον καθένα και το δεύτερο μπορεί εύκολα να πυροδοτηθεί από λεκτικές κοινωνικές διαδράσεις. Ας ελπίσουμε ότι ο «πέμπτος καβαλάρης της Αποκαλύψεως», προτού συνεχίσει τη νέα του επέλαση, θα σκοντάψει στους βράχους της λογικής και της κοινής μας ανθρωπιάς.
Ευγένιος Τριβιζάς
Είναι όμως απορίας άξιο το ότι πολιτισμένοι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να διαδίδουν μειωτικές εκφράσεις που τόσα δεινά έχουν προκαλέσει κατά το παρελθόν. Όταν δεν αντιμετωπίζουμε τους άλλους ως άτομα, αλλά ως εκπροσώπους στερεοτύπων, όταν μία εθνότητα θεωρείται ότι ενσαρκώνει το έντιμο και το ηθικό και ο αντίπαλος το δόλιο και το ανήθικο, τότε ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για κάθε λογής βαρβαρότητα. Ούτε οι Νότιοι είναι «γουρούνια», ούτε οι Έλληνες είναι εκ γενετής απατεώνες, ούτε οι Γερμανοί επιρρεπείς σε γενοκτονίες.
Το καλό και το κακό ενυπάρχει στον καθένα και το δεύτερο μπορεί εύκολα να πυροδοτηθεί από λεκτικές κοινωνικές διαδράσεις. Ας ελπίσουμε ότι ο «πέμπτος καβαλάρης της Αποκαλύψεως», προτού συνεχίσει τη νέα του επέλαση, θα σκοντάψει στους βράχους της λογικής και της κοινής μας ανθρωπιάς.
Ευγένιος Τριβιζάς
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80-100 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος: «Είναι όμως απορίας άξιο το ότι πολιτισμένοι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να διαδίδουν μειωτικές εκφράσεις που τόσα δεινά έχουν προκαλέσει κατά το παρελθόν.».
Μονάδες 12
Β2. α) Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου (μονάδες 4)
β) Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο (μονάδες 3)
Μονάδες 7
Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
επικίνδυνο, συνοπτικό, κακόγουστη , σύγχρονη, παρόμοια . (μονάδες 5)
β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
στιγματίζεται συλλήβδην, δεινά. ενσαρκώνει , δόλιο. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
Β4. «αποκτήνωσης» , «γουρούνια», «πέμπτος καβαλάρης της Αποκαλύψεως»: Γιατί συγγραφέας έβαλε σε εισαγωγικά τις παραπάνω λέξεις;
Μονάδες 6
Γ1. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας να επισημάνετε τις αρνητικές συνέπειες της ύπαρξης στερεοτύπων στο σύγχρονο κόσμο . Πώς μπορεί η εκπαίδευση να συμβάλλει στον περιορισμό του φαινομένου και στην αρμονική συνύπαρξη των ατόμων;
(500-600 λέξεις).
Μονάδες 40
ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ - ΔΙΑΛΟΓΟΣ
ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 ΜΑΪΟΥ 2010
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ
(Ενδιαφέρον το θέμα αλλά είναι κοντά στις προσλαμβάνουσες των μαθητών των νυκτερινών σχολείων; Έπειτα μπορεί ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος με " τους Πλατωνικούς διαλόγους " και σκέψεις για το πνεύμα σαν την ακόλουθη
( το πνεύμα "αν δεν είναι μοναχικό και απάνθρωπο, και τούτο σπανιότατα συμβαίνει, για να μπορέσει να ανθοφορήσει και να καρποφορήσει χρειάζεται την περιρρέουσα ατμόσφαιρά του " ), μπορεί , να εμπνεύσει τους σύγχρονους μαθητές;
Η ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ
Ανάμεσα στ’ άλλα που έχουν χαθεί στη σύγχρονη εποχή είναι και η συνομιλία. Χρειάζεται κάποια γαλήνη και μια ιδιαίτερη αγωγή νου και ψυχής για να υπάρξει ο αληθινός διάλογος, η προσφορά και η αντιπροσφορά. Ανήκουμε στους λαούς που έχουν μιλήσει πολύ, που και σήμερα ακόμη μιλούν πολύ. Ο κλασικός ελληνικός κόσμος ανύψωσε την έμφυτη ροπή των λαών της μεσογειακής μεσημβρίας ∗ σε μια δύσκολη και θαυμαστή τέχνη. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει πως πρώτος αυτός ανακάλυψε ή εφεύρε τη συνομιλία και την επροίκισε με τόσο περιεχόμενο, με τέτοια περιωπή, ώστε τα πρότυπα που μας άφησε απομένουν ανεπανάληπτα. Οι πλατωνικοί διάλογοι αποτελούν πραγματική αποθέωση της συνομιλίας. Φυσικά, εδώ πρόκειται για μια οργανωμένη και προσχεδιασμένη συνομιλία. Ο διάλογος ξεκινάει από την απλή ανταπόκριση ανάμεσα σε δυο ή σε περισσότερους ανθρώπους, για να γίνει μια μορφή τέχνης. ΄Εχει χάρη, κομψότητα, ευγένεια, είναι «παιγνιώδης» και συνάμα βαθύς. Αισθάνεται κανείς ότι τον κινεί η μεγάλη χαρά της δημιουργίας. Γίνεται αισθητική απόλαυση και ψυχική λύτρωση και πνευματική ανάταση.
O λόγος όμως, τώρα, δεν είναι γι’ αυτή την καλλιτεχνική μορφή του διαλόγου, αλλά για την ικανότητα των ανθρώπων να συνομιλούν. Εκείνο που έχει σήμερα χαθεί είναι η χαρά της συνομιλίας. Μπορεί να εξακολουθούμε να συζητούμε, να «κουβεντιάζουμε», αλλά έχουμε ξεμάθει να συνομιλούμε. Και δεν είναι μόνο που λείπουν οι ευκαιρίες. Γιατί οι ευκαιρίες, όταν υπάρχουν, ξοδεύονται σε ασυλλόγιστες φλυαρίες. Η συνομιλία είναι μια φυσική οργάνωση του λόγου ˙ ξετυλίγεται με κάποιο ρυθμό, με κάποια προσοχή, χωρίς αυθάδεις διακοπές, χωρίς αποκλίσεις.
Η σύγχρονη «συνομιλία» αποτελεί θρασύτατη κυριολεξία του όρου. Μιλούν όλοι μαζί και χωρίς ο ένας να προσέχει τον άλλον, οι αποκρίσεις δεν έχουν συνέπεια και ενότητα ˙ ο καθένας ζητεί να επιβάλει τη γνώμη του με τη δύναμη της φωνής του και όχι με την ισχύ των επιχειρημάτων του και τη στερεότητα των απόψεών του. ΄Ετσι, η συνομιλία πολύ σύντομα καταλήγει στην οχλαγωγία.
Το πνεύμα, αν δεν είναι μοναχικό και απάνθρωπο, και τούτο σπανιότατα συμβαίνει, για να μπορέσει να ανθοφορήσει και να καρποφορήσει χρειάζεται την περιρρέουσα ατμόσφαιρά του, την ενθάρρυνση και τη θαλπωρή. Μια συνομιλία, ανάμεσα σε ανθρώπους που έχουν κάτι να πουν και που κατέχουν τον τρόπο να το πουν, δεν είναι μόνο μια μεγάλη αισθητική χαρά, είναι και μια πολύτιμη συγγυμνασία ψυχής και νου. Μέσα σε τέτοιες συγκεντρώσεις συμβαίνει πολλές φορές ιδέες που θα έμεναν αγέννητες να βρουν μορφή, εκφράσεις της τύχης να αποκτήσουν στερεότητα, ακόμη και έργα σπουδαία να κυοφορηθούν.
Όπως η επιστολογραφία έτσι και η συνομιλία είναι μορφές του παρελθόντος. Ο ασθματικός ρυθμός του σύγχρονου βίου και το προοδευτικό άδειασμα της ψυχής στενεύουν τα όρια της επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους. Και η συνομιλία είναι ένας θαυμάσιος τρόπος επικοινωνίας, όταν διεξάγεται με άδολη διάθεση, χωρίς ματαιοδοξία και χωρίς καχυποψία, όταν αφήνονται οι ψυχές να πλουτίσουν το λόγο με το πολυτιμότερό τους περιεχόμενο.
( Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, Ο Σύγχρονος Άνθρωπος. Δοκίμια. Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, 1996, σσ. 419 - 423, Διασκευή ).
∗ Εννοεί τους λαούς του σημερινού Ευρωπαϊκού Νότου.
ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας περίληψη του κειμένου, χωρίς δικά σας σχόλια, σε 80 - 100 λέξεις.
Μονάδες 25
Β.1. Ο συγγραφέας υποστηρίζει: «Ανήκουμε στους λαούς που έχουν μιλήσει πολύ, που και σήμερα ακόμη μιλούν πολύ».
Να σχολιάσετε τη θέση αυτή, σε μια παράγραφο 60 - 70 λέξεων.
Μονάδες 12
Β.2. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου («Η σύγχρονη “συνομιλία” ... καταλήγει στην οχλαγωγία.»); (μονάδες 4)
β) Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της ίδιας παραγράφου του κειμένου. (μονάδες 3)
Μονάδες 7
Β.3. α) Με βάση τις παρακάτω λέξεις να γράψετε δύο ομόρριζα για την καθεμιά: (μονάδες 6)
αγωγή
ψυχής
μορφή
β) Με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις ή φράσεις να σχηματίσετε μια δική σας πρόταση (οι λέξεις να παραμείνουν στο μέρος του λόγου στο οποίο βρίσκονται μέσα στο κείμενο): (μονάδες 4)
ανεπανάληπτα
αισθητική απόλαυση
σύγχρονου βίου
ματαιοδοξία
Μονάδες 10
Β.4. α) Να ξαναγράψετε το παρακάτω απόσπασμα, μετατρέποντας την ενεργητική σύνταξη σε παθητική: «αυτός ανακάλυψε ή εφεύρε τη συνομιλία». (μονάδες 3)
β) Στην τέταρτη παράγραφο («Το πνεύμα, αν δεν είναι μοναχικό ... έργα σπουδαία να κυοφορηθούν.»), να βρείτε δύο ρήματα που χρησιμοποιούνται μεταφορικά. (μονάδες 3)
Μονάδες 6
Γ. Στο κείμενο που διαβάσατε, ο συγγραφέας διαπιστώνει ότι σήμερα απουσιάζει η συνομιλία ως μορφή ουσιαστικής και απολαυστικής επικοινωνίας. Σε ένα άρθρο σας (400 - 500 λέξεις), που το προορίζετε για την ηλεκτρονική σελίδα (ιστοσελίδα) ή την εφημερίδα του σχολείου σας, να αναφέρετε: α) βασικές προϋποθέσεις διεξαγωγής ενός πολιτισμένου διαλόγου και β) δραστηριότητες που θα μπορούσε να οργανώσει ένα σχολείο, προκειμένου να ενισχύσει την ικανότητα διαλόγου των μελών της σχολικής κοινότητας.
Μονάδες 40
ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
.... Το σχολείο απαιτεί έναν ορισμένο τρόπο έκφρασης, μια συγκεκριμένη «γλώσσα». Συχνά ο μαθητής δεν είναι εξοικειωμένος με τη γλώσσα αυτή, ιδιαίτερα όταν προέρχεται από μη ευνοημένο κοινωνικό-πολιτισμικό περιβάλλον. Η σκέψη του δεν μπορεί να βρει το κατάλληλο ένδυμα. Και μένει σιωπηλός. Μπορεί να συντρέχουν και άλλοι λόγοι: η εσωστρέφεια ή η δειλία του παιδιού, προβλήματα στην ομιλία κ.ο.κ., δηλαδή να υπάρχουν διάφορα ψυχοφυσικά εμπόδια. Έτσι δημιουργούνται οι παρανοήσεις που θέλουν τέτοια παιδιά να μην έχουν σκέψη, ή τέλος πάντων να έχουν κατώτερη σκέψη. Τα κοινωνικά στερεότυπα πλήττουν τη σχολική τάξη.
Από τη μια, λοιπόν, οι σιωπηλοί μαθητές και από την άλλη ο καθηγητής με τα δεδομένα του σχολείου: το χρόνο που πάντα πιέζει· τις απαιτήσεις του κάθε διδασκόμενου αντικειμένου· την ύλη που πρέπει να καλυφθεί ικανοποιητικά, τις εξετάσεις , την αίσθηση ότι πρέπει να προσφέρουμε ένα υψηλού επιπέδου μάθημα. Πού να χωρέσει η προσωπική σχέση με το μαθητή και με τα προβλήματα του μέσα σε τέτοιο πλαίσιο; Πού να βρεθεί τόπος για τη «γλώσσα» του κάθε παιδιού, βλέπε για τον ιδιαίτερο κώδικα επικοινωνίας του; Έτσι συχνά πολλά παιδιά απομακρύνονται και, στην καλύτερη περίπτωση, ακολουθούν ένα δρόμο που πιθανόν να τους οδηγήσει σε κάποια επαγγελματική διέξοδο. Αλλά γνωρίζουμε ότι έχουν υποστείλει τα πραγματικό τους ενδιαφέροντα, τις κλίσεις τους, σαν τα μαζεμένα φτερά ενός πουλιού που έχει κουρνιάσει και δεν πετά. Και βέβαια δεν λείπουν οι ενοχές μας: Τι μπορώ να κάνω για τον Α ή τη Β; Υπάρχει κάποια λύση για τη Λ και τον Χ; Πώς θα μπορούσα να βοηθήσω όλους αυτούς που δεν προσαρμόζονται; Θα πρέπει πρώτα πρώτα να ακούσουμε την ψυχή μας που θέλει να επικοινωνήσει μαζί τους και θα βρει τον τρόπο να πλησιάσει τη δική τους ψυχή. Ο λόγος ανήκει στο δάσκαλο που θα οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με τους μαθητές του. Όροι απαράβατοι για μια σχέση εμπιστοσύνης: η ειλικρίνεια του καθηγητή, ο διάλογος, η ελευθερία της έκφρασης στην τάξη, ο σεβασμός στο λόγο του μαθητή, όποιος και αν είναι αυτός. Σεβασμός που θα περάσει και στις σχέσεις του κάθε μαθητή με τον καθηγητή και με τους συμμαθητές του.
Εδώ η Γλωσσολογία έχει να μας προσφέρει τη συνδρομή της. Για παράδειγμα, τον ορισμό του ύφους στην επικοινωνιακή προσέγγιση στη διδασκαλία της γλώσσας, ως επιλογής στη μορφολογία, στη σύνταξη, στο λεξιλόγιο, στην οργάνωση του λόγου μας κτλ., ανάλογα με την περίσταση της επικοινωνίας στην οποία εκφραζόμαστε. Έναν ορισμό που νομιμοποιεί και τον καθημερινό λόγο και τον αυθόρμητο λόγο του μαθητή στην τάξη, χωρίς τον κίνδυνο της αποδοκιμασίας από τον καθηγητή. Κατά τον ίδιο τρόπο είναι αποδεκτός ο λόγος της φαντασίας στη σχολική τάξη. Χρησιμοποιείται η γλώσσα της πληροφορίας, δεν θα πρέπει όμως να αποθαρρύνεται και η χρήση της μεταφορικής γλώσσας ή και της ποιητικής γραφής. Με άλλα λόγια, ο καθηγητής θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να βοηθήσει την έκφραση του μαθητή, θα του δείξει πως εμπιστεύεται το λόγο του και θα του αφήσει ένα μεγάλο κομμάτι για το βιωματικό λόγο και για τη συγκινησιακή έκφραση. Οι δάσκαλοι το γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολο να παίξεις το ρόλο του έμπιστου αποδέκτη της έκφρασης του μαθητή. Όμως, για να βελτιωθεί ο λόγος του, θα πρέπει να μη διστάζει να πειραματιστεί με την προφορική και τη γραπτή του έκφραση.
Δεν έχει περάσει πολύς χρόνος από τότε που επικρατούσε π άποψη ότι μόνο το τρίτο ρηματικό πρόσωπο επιτρέπεται στη γραπτή, κυρίως, έκφραση των μαθητών. Τώρα, ο καθηγητής πρέπει να τους βοηθήσει να αντιληφθούν τη γοητεία των ρηματικών προσώπων ανάλογα με αυτό που έχουν να πουν. Να κατανοήσουν πόσο γοητευτικό παιχνίδι είναι να ψάχνεις την κατάλληλη λέξη για να εκφράσεις αυτό που αισθάνεσαι. Πόσο σε ταξιδεύουν οι χρόνοι στο παρόν, στο παρελθόν και στο μέλλον. Να κατανοήσουν πως μπορούν να εκφραστούν άλλοτε σοβαρά και άλλοτε χιουμοριστικά, ότι το μάθημα δεν είναι ψυχρό, μια τυπική διαδικασία, αλλά μπορεί να γίνει κάτι προσωπικό, ένα παιχνίδι διερεύνησης, μέσα από την ελεύθερη επικοινωνία με τον διδάσκοντα και με τους συμμαθητές.
Κυριακή Αδαλόγλου, « Η γραπτή έκφραση των μαθητών-Προτάσεις για την αξιολόγηση και τη βελτίωση της. »
Ασκήσεις
1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100 – 120 λέξεις. (25 μονάδες)
2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (10 μονάδες)
3. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
Στερεότυπα, διέξοδο, έχουν υποστείλει, θα οικοδομήσει, αυθόρμητο (10 μονάδες)
4. Πώς ορίζεται το ύφος στη Γλωσσολογία; (5 μονάδες)
5. Πώς καταλαβαίνετε τον όρο βιωματικός λόγος; Να δώσετε ένα παράδειγμα. (10 μονάδες)
6. Παραγωγή γραπτού λόγου:
« Ποιες δεσμεύσεις αντιμετωπίζει ο μαθητής ως προς τη δομή και το περιεχόμενο του κειμένου όταν καλείται να γράψει ένα κείμενο στο γλωσσικό κυρίως μάθημα; Με ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε ο μαθητής από τη μια πλευρά να εκφράζεται ελεύθερα και από την άλλη να καλλιεργεί συστηματικά, μέσα στο σχολείο την ικανότητά του στο γραπτό λόγο;»
Υποθέστε ότι το κείμενό σας πρόκειται να δημοσιευθεί ως άρθρο σε μαθητικό περιοδικό
(40 μονάδες)
(στηριγμένο σε σχετική άσκηση της σελίδας 155 του σχολικού εγχειριδίου)
Το κριτήριο συνέταξε ο εξαιρετικός συνάδελφος Πανταζής Μ .
Σχολείο
ΚΕΙΜΕΝΟ: Διαπραγματευόμενοι την οροθετική γραμμή
Όσο αποδεκτό είναι να ιεραρχούμε
τα σχολικά ιδρύματα ανάλογα με τις επιδόσεις τους, τόσο καταστροφικό είναι να
καταστήσουμε το σχολείο ένα εργοστάσιο παραγωγής πελατών κι όχι ελεύθερων
ανθρώπων. Οι επιχειρήσεις που καραδοκούν με επιμονή κυνηγού τις ελλείψεις της
δημόσιας εκπαίδευσης – κι ο Θεός ξέρει πόσο πολλές είναι – κάνουν τη δουλειά
τους. Όμως η αποστολή του Κράτους είναι να διαφυλάξει για το παιδί ένα χώρο
ελεύθερο από κάθε θρησκευτική, ιδεολογική ή εμπορική επιρροή έτσι που να
προσφέρει στους πάντες, αδιακρίτως, μια ποιοτική μόρφωση.
Οι χώρες μας έχουν άμεση ανάγκη
από μια μεγάλη μεταρρύθμιση στον τομέα της εκπαίδευσης η οποία, υπερμεγέθης και
πολυέξοδη, παράγει τόσο άγνοια όσο και γνώση, τόσο ανισότητες όσο και επιτυχία.
Όμως αυτή τη μεταρρύθμιση δε θα μας την εξασφαλίσει ο ιδιωτικός τομέας, όποιες
κι αν είναι οι προτεινόμενες μέθοδοι, όπως η διδασκαλία κατ’ οίκον, το επίδομα
εκπαίδευσης, η αγορά κάποιων ειδικών υπηρεσιών από την οικογένεια ή το just in
time open learning, η ανοιχτή εκπαίδευση την κατάλληλη ώρα όπου μαθαίνει κανείς
όλα τα πράγματα που πρέπει να ξέρει σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Το σχολείο δεν
είναι μια επιχείρηση μινιατούρα μήτε οι μαθητές του λυκείου επαγγελματικό σώμα,
αν επάγγελμα σημαίνει αμειβόμενη δραστηριότητα. Το σχολείο δεν υπόκειται σε
κριτήρια κέρδους αλλά απόδοσης και διάδοσης γνώσεων. Έστω κι αν αποτελεί τόπο
χρήσιμων γνώσεων που θα αποφέρουν αργότερα χρηματικό κέρδος, οφείλει να
συνεχίσει να προσφέρει δωρεάν τη γνώση που συνδέεται με την προσωπική τελείωση.
Για ποιο λόγο να μαθαίνει κανείς
μουσική, φιλοσοφία, ζωγραφική, νεκρές γλώσσες, αν πρόκειται να γίνει αργότερα
μηχανικός, χρηματομεσίτης ή αστροναύτης; Επειδή έτσι από την παιδική μας ηλικία
μάς ξεκλειδώνονται κάποιες πόρτες που, όταν θα μεγαλώσουμε, θα αποφασίσουμε
μόνοι μας αν θα τις ανοίξουμε ή αν θα τις αφήσουμε κλειστές. επειδή έτσι
προσφέρεται στον καθένα η απίστευτη δυνατότητα να ξεφύγει από τη μονοτονία της
μιας και μόνης επαγγελματικής δραστηριότητας, του ενός και μόνου προφίλ,
προπάντων όταν είχε την τύχη να μυηθεί από έναν καθηγητή πάνω από τα κοινά
μέτρα. Ο κόσμος είναι πιο πλούσιος από τη μικρή μου ύπαρξη, υπάρχουν και άλλες
υπέροχες, ασυνήθιστες πραγματικότητες που θα τις εγκαταλείψω: ιδού το μήνυμα
του σχολείου που μας δίνει ένα διπλό μάθημα ταπεινότητας και περιέργειας. Το
σχολείο παραμένει μια πολυτέλεια στις ωφελιμιστικές κοινωνίες μας, επειδή
συντηρεί το πνεύμα της φιλομάθειας, της ενασχόλησης με τη μελέτη που δεν
«χρησιμεύει» σε τίποτα. Εξ ου και το μίσος που γεννά σε εκείνους που θέλουν να
το προσαρμόσουν στις απαιτήσεις της αγοράς ή ορισμένων ιδιωτών.
Επιβάλλεται, λοιπόν, να το
καταστήσουμε ιερό, να το προστατεύσουμε από τον κίνδυνο να καταποντιστεί μέσα
σε μια «φιλελεύθερη» –με την κακή έννοια του όρου– κοινωνία, να αλωθεί από τα
ιδιωτικά συμφέροντα, τους διαφημιστικούς ιούς και γενικά από την ομοιομορφία,
την αμνησία, τη βλακεία, που είναι οι μάστιγες της δημοκρατίας των μαζών. Το
όριο ανάμεσα στο εμπορικό και το μη-εμπορικό πρέπει να προσδιορίζεται και να επαναπροσδιορίζεται
ακατάπαυστα με συλλογικές και τεκμηριωμένες αποφάσεις.
Εναπόκειται στην κάθε γενιά να
αποφασίσει αν θα βγάλει στον πλειστηριασμό αυτούς τους συμβολικούς χώρους, αυτά
τα εχέγγυα της κοινωνικής συνοχής που είναι η δικαιοσύνη, η δημόσια διοίκηση, ο
πολιτισμός, η οικολογία, η εκπαίδευση, οι δημόσιες υπηρεσίες, η κάθε γενιά θα
μετακινήσει τον κέρσορα ανάλογα με τις επιθυμίες της, θα αποφασίσει για τα
ρίσκα που είναι διατεθειμένη να αναλάβει, για τις απαγορεύσεις που θα
διατηρήσει, για την αντίσταση που θα προβάλει στις παράλογες απαιτήσεις ατόμων
ή λόμπι(2). Ούτε λίγο ούτε πολύ, αυτό
που διακυβεύεται είναι η ποικιλομορφία της ζωής μας.
(Πασκάλ Μπρυκνέρ, «Η μιζέρια του
πλούτου», εκδόσεις Αστάρτη, Αθήνα, 2002)
Λεξιλόγιο: 1
οροθετική γραμμή (κυρ.): η εδαφική γραμμή που αποτελεί σύνορο μεταξύ όμορων
χωρών, (μτφ.): μεταίχμιο. 2
λόμπι: ομάδα προσώπων που ασκούν πολιτική επιρροή και επηρεάζουν παρασκηνιακά
την πολιτική κατάσταση.
Θέματα
Α. Να συντάξετε την περίληψη του
κειμένου σε 100 λέξεις.
Β1. Να μελετήσετε το κείμενο και να
απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:
α. « …η ομοιομορφία, η αμνησία, η βλακεία είναι οι μάστιγες της δημοκρατίας
των μαζών»: να σχολιάσετε σε μία παράγραφο το περιεχόμενο της
παραπάνω διαπίστωσης.
β. Τι εννοεί ο Μπρυκνέρ με τη φράση:
«Το σχολείο δεν υπόκειται σε
κριτήρια κέρδους αλλά απόδοσης και διάδοσης γνώσεων».
Β2. Να πλαγιοτιτλοφορήσετε τις
παραγράφους του κειμένου.
Β3. Να επισημάνετε τη δομή και τον
τρόπο ανάπτυξης της 3ης παραγράφου.
Β4. Να παραθέσετε έναν μονολεκτικό
συνώνυμο όρο για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: τελείωση,
αλωθεί, ακατάπαυστα, διακυβεύεται .
Γ. Στο πλαίσιο ενός πανευρωπαϊκού
μαθητικού forum με θέμα « Εκπαίδευση και εργασία στην Ευρώπη του μέλλοντος», καλείσαι να εκπροσωπήσεις την Ελλάδα και να εκφωνήσεις μια ομιλία, στην οποία : αφού
ως τελειόφοιτος, έχεις διαπιστώσει πως οι περισσότεροι έλληνες μαθητές στις
τελευταίες λυκειακές τάξεις αδιαφορούν για τα μαθήματα που δε θα τους φανούν
«χρήσιμα» στις εξετάσεις, να διερευνήσεις τις αιτίες και τις συνέπειες της
χρησιμοθηρικής αντιμετώπισης της γνώσης από τους νέους και να προτείνεις
συγκεκριμένες λύσεις, ώστε η γνώση να μην αντιμετωπίζεται ωφελιμιστικά και
παράλληλα ο μαθητής να αποκτά όλα εκείνα τα εφόδια που θα τον προετοιμάσουν
αποτελεσματικά για την αγορά εργασίας όπως έχει διαμορφωθεί στη σημερινή – και
για την αυριανή - Ευρώπη.
Τα κριτήριο συνέταξε ο συνάδελφος Π.Μ .
Τα θέματα του Κυπριακού Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ( Μάιος 2010 )
ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2010
Μάθημα: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Να απαντήσετε σε όλα τα ερωτήματα.
ΜΕΡΟΣ Α΄: ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
(μονάδες 20)
Προκειμένου να κατανοήσουμε την επανάσταση που μπορεί να επιφέρει η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε από την επίδραση που έχουν ασκήσει οι τεχνολογίες αυτές στην κοινωνία, την οικονομία, την πολιτική, την ιατρική και άλλους τομείς. Αν περιοριστούμε, για χάρη συντομίας, μόνο στο ραδιόφωνο και το κασετόφωνο, την τηλεόραση και το βίντεο, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι άλλαξαν τον τρόπο ζωής των μελών των κοινωνιών στις οποίες επικράτησαν πολύ πριν αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση.
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα αποτελεί ένα κομμάτι της κοινωνίας και αντικατοπτρίζει τις αρχές και τα ιδανικά της. Εντούτοις, δε φαίνεται να ακολουθεί την πρόοδο που έχει συντελεστεί σε αυτή με τον ίδιο ρυθμό. Το μοντέλο διδασκαλίας που βασίζεται στο μοναδικό βιβλίο, το δάσκαλο-αυθεντία και το παραδοσιακό διαγώνισμα αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος που δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά τα μεταπολεμικά χρόνια. Παράλληλα, όμως, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ένα πλήθος αλλαγών που σημειώθηκαν σε επίπεδο υποδομών και περιεχομένου στην ελληνική εκπαίδευση.
Οι συνέπειες αυτής της ασυμβατότητας ανάμεσα στην τεχνολογικά αναπτυγμένη κοινωνία και στην προσκολλημένη στο παρελθόν εκπαίδευση μπορεί να αποβούν αρνητικές για τους μαθητές. Κάποιοι από αυτούς μεγαλώνουν σε ένα τεχνολογικά αναπτυγμένο περιβάλλον, γεμάτο από ποικίλες και εναλλασσόμενες εικόνες και πηγές πληροφόρησης, με αποτέλεσμα να βρίσκουν το σχολείο βαρετό και ανίκανο να τους εμπνεύσει και να τους ανοίξει νέους ορίζοντες και ενδιαφέροντα. Η πλειοψηφία των παιδιών, όμως, κάνει περιορισμένη ή καθόλου χρήση αυτών των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Αν το σχολείο δεν τους παρέχει τρόπους πρόσβασης σε αυτά, τότε θα χάσουν μια σημαντική ευκαιρία να προετοιμαστούν για την Κοινωνία της Πληροφορίας στην οποία καλούνται να ενταχθούν. Έτσι, η ένταξη των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση μπορεί να συντελέσει σε μεγάλο βαθμό στην κατάργηση των ποικίλων ανισοτήτων.
Για να πραγματοποιηθεί η ενσωμάτωση των τεχνολογιών στην εκπαίδευση επιβάλλονται αρκετές αλλαγές. Θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί να ξαναγυρίσουν στα θρανία, για να εκπαιδευτούν στις νέες τεχνολογίες και στους τρόπους αξιοποίησής τους στην τάξη. Αντίστοιχα, πρέπει να προσαρμοστούν και οι μέθοδοι αξιολόγησης του εκπαιδευτικού αποτελέσματος. Η αξιολόγηση αυτή πρέπει να πάψει να είναι μηχανιστική, αλλά να επικεντρώνεται περισσότερο στη διαδικασία μάθησης, στην πορεία του μαθητή προς την κατάκτηση της γνώσης. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού διαμορφώνεται σε αυτόν του βοηθού που καθοδηγεί, παρατηρεί και επεμβαίνει καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας. Με τον τρόπο αυτό αξιολογείται όχι μόνο η επίδοση του μαθητή, αλλά και η απόδοση του συστήματος.
Οι νέες τεχνολογίες έφεραν επαναστατικές αλλαγές σε παγκόσμια κλίμακα. Η εξάπλωσή τους επέφερε σε μεγάλο βαθμό την παγκοσμιοποίηση στην αγορά και στην οικονομία.. Τα νέα δεδομένα δεν άφησαν ανεπηρέαστη τη χώρα μας. Είναι χρέος της κοινωνίας να προσφέρει στα παιδιά την απαραίτητη εκπαίδευση για να επιβιώσουν, αλλά και να διακριθούν στο τεχνολογικά αναπτυγμένο παγκοσμιοποιημένο μέλλον του κόσμου. Η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται σε νέα δεδομένα, να εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες των παιδιών, αλλά και να ανοίγει νέους δρόμους. Επομένως, δεν μπορούμε να αφήσουμε τις νέες γενιές να πορεύονται στο μέλλον με τα δεκανίκια του παρελθόντος.
Κωνσταντίνα Οικονόμου, Νέα Παιδεία,2004,(διασκευή)
Ερωτήσεις:
Α1. Να γράψετε περίληψη του κειμένου(120 λέξεις περίπου). (μονάδες 8)
Α2. (α) Ποιες αλλαγές, σύμφωνα με τη συγγραφέα, επιβάλλεται να πραγματοποιηθούν για να γίνει κατορθωτή η ενσωμάτωση των τεχνολογιών στην εκπαίδευση; (μονάδες 3)
(β) " Έτσι, η ένταξη των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση μπορεί να συντελέσει σε μεγάλο βαθμό στην κατάργηση των ποικίλων ανισοτήτων".
Να αναπτύξετε την πιο πάνω θέση της συγγραφέα και να αναφέρετε δύο δικούς τρόπους με τους οποίους οι νέες τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό των ανισοτήτων στην εκπαίδευση(60-80 λέξεις). (μονάδες 3)
Α3. (α) Να γράψετε τον τρόπο πειθούς και ένα μέσο πειθούς που χρησιμοποιεί η συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο (Προκειμένου να κατανοήσουμε … αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση).
Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία από το κείμενο. (μονάδες 3)
(β) Να γράψετε, αναφέροντας τα σχετικά στοιχεία του κειμένου, τα δομικά μέρη της τελευταίας παραγράφου (Οι νέες τεχνολογίες έφεραν … με τα δεκανίκια του παρελθόντος). (μονάδες 3)
ΜΕΡΟΣ Β΄: ΓΛΩΣΣΑ (μονάδες 10)
Β1. Να αντικαταστήσετε την καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις των πιο κάτω φράσεων με μια συνώνυμή της, έτσι ώστε να μην αλλάξει το νόημα των φράσεων ούτε ο γραμματικός τύπος των λέξεων:
αντικατοπτρίζει τις αρχές και τα ιδανικά της
έφεραν επαναστατικές αλλαγές
Είναι χρέος της κοινωνίας να προσφέρει (μονάδες 3)
Β2. Να αναλύσετε τις πιο κάτω λέξεις στα συνθετικά τους μέρη:
τεχνολογιών
συντομίας
ανεπηρέαστη (μονάδες 3)
Β3. Να γράψετε (α) ένα παράγωγο ουσιαστικό και (β) ένα παράγωγο επίθετο για το καθένα από τα πιο κάτω ρήματα:
περιοριστούμε
αποβούν
επιβάλλονται
προσφέρει (μονάδες 4)
ΜΕΡΟΣ Γ΄: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (μονάδες 40)
«Οι νέες τεχνολογίες έφεραν επαναστατικές αλλαγές σε παγκόσμια κλίμακα».
Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στο περιοδικό του σχολείου σας να αναφερθείτε στη θετική συμβολή των νέων τεχνολογιών στους τομείς της εκπαίδευσης, της οικονομίας και της ιατρικής.
(450-500 λέξεις)
Σημείωση: Δεν επιτρέπεται να αναφέρετε το όνομά σας ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο που μπορεί να αποκαλύψει άμεσα ή έμμεσα την ταυτότητά σας.
ΤΕΧΝΗ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
(απόσπασμα)
Ο άνθρωπος ζήτησε πάντοτε στην τέχνη τη λύτρωσή του. Ζήτησε μορφές που θα τον εμπόδιζαν να πεθάνει και θα του έδιναν το αίσθημα ότι μπορεί την κουβέντα του να την καταλάβει και ένας άλλος. Έτσι το έργο τέχνης γίνεται αποκάλυψη του ανθρώπου αλλά και ανακάλυψη του πολιτισμού. Το κύριο στοιχείο της τέχνης είναι η ελευθερία και η προσπάθεια να αποκρούσει κάθε αναγκαιότητα. Γιατί η τέχνη δε ζητά να υποτάξει των κόσμο, αλλά να δώσει ένα νόημα στην ανθρώπινη προσπάθεια και ένα πρόσωπο στην πορεία του.
Το μεγάλο χαρακτηριστικό της τέχνης είναι ότι οι μορφές που στήνει έχουν, με την ίδια την παρουσία τους, τη δυνατότητα να μας αποκαλύπτουν το νόημα των πολιτισμών. Μπορούν να μας μιλήσουν για τις πιο κρυφές ανησυχίες ενός κόσμου, τις πιο μεγάλες του αγωνίες, και αυτό χωρίς φανερή πρόθεση, χωρίς ειδικό σκοπό. Κανέναν πολιτισμό δεν μπορούμε να τον καταλάβουμε χωρίς να γνωρίσουμε την τέχνη του και αυτή μόνο μας επιτρέπει να φτάσουμε στο βαθύτερο ουσιαστικότερο χαρακτήρα του.
Ο καλλιτέχνης επηρεάζεται και ταυτόχρονα επηρεάζει την εποχή του και τον κόσμο του. Παίρνει και ταυτόχρονα δίνει, δέχεται και εκφράζει τα στοιχεία πού ζουν γύρω του αλλά και μέσα του, Γι' αυτό μας δίνει πάντοτε την πορεία ενός πολιτισμού, όπως τον τροποποιεί η δημιουργία του. Γιατί μ' αυτήν λυτρώνεται αλλά και λυτρώνει. Γίνεται όμως και καθρέφτης, που όσο κι αν τροποποιεί την εικόνα πού δέχεται, δεν μπορεί να της αφαιρέσει το χαρακτήρα της Γι αυτό, όσο κι αν βρίσκουμε σε κάθε μεγάλο έργο ένα ατομικό στυλ, μια προσωπική παρουσία, άλλο τόσο γνωρίζουμε και την ψυχή ενός ολόκληρου κόσμου, βλέπουμε το πρόσωπο ενός πολιτισμού. Γιατί το κάθε Έργο τέχνης, η κάθε μεγάλη δημιουργία, αποτελεί μια σύνθεση όλων των στοιχείων ενός πολιτισμού.
Η τέχνη σ' όλους τους πολιτισμούς αποτελεί τη συνισταμένη των προσπαθειών του ανθρώπου να φτιάσει ένα δικό του κόσμο. Να φτιάσει έναν κόσμο μορφών, που θα του επιτρέπουν να ξεφύγει το χάος του κόσμου πού δεν έφτιασε ο ίδιος και πού γι' αυτό δεν καταλαβαίνει. Έναν κόσμο βγαλμένο απ΄ την ίδια την ψυχή του, γι' αυτό παραστάτη του, σύντροφο του σ' ό,τι αποτελεί χαρά και πόνο. Από την άποψη αυτή το έργο τέχνης δεν είναι μίμηση του έξω κόσμου, αλλά εικόνα του μέσα κόσμου. Δεν είναι κάτι που έχει απλώς μορφή, αλλά μια μορφή που είναι αλήθεια. Όχι γιατί επιδιώκει να μας πείσει για κάτι, αλλά γιατί μας δίνει την υλοποίηση μιας πίστεως.
Χρ. Χρήστου
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις
1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις
(25 μονάδες)
2. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου.
(5 μονάδες)
3. Να γράψετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου
(3 μονάδες)
4. Να γράψεις ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου : μπορεί , υποτάξει , αποκαλύπτουν , φανερή , τροποποιεί
(10 μονάδες)
5. Να γράψετε από δύο νέες σύνθετες λέξεις διατηρώντας το δεύτερο συνθετικό των πιο κάτω
λέξεων : αποκάλυψη, προσπάθεια, καταλάβουμε , εκφράζει , σύνθεση
(5 μονάδες)
6. «Ο άνθρωπος ζήτησε πάντοτε στην τέχνη τη λύτρωσή του» Να γράψετε μία παράγραφο που να αναπτύσσεται με παραδείγματα χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση ως θεματική
(12 μονάδες)
7. «Η τέχνη είναι το υψηλότερο μέσο, που βοηθά τους ανθρώπους να πλησιάσουν ο ένας τον άλλο. Ο μεγάλος καλλιτέχνης δεν είναι της εποχής του, είναι ο ίδιος η εποχή» (Γ. Σεφέρης)
Χρησιμοποιώντας ως μότο τα λόγια του Γ. Σεφέρη να γράψετε ένα άρθρο για τη σχολική σας εφημερίδα στο οποίο να παρουσιάζετε τη συμβολή της τέχνης στην ποιοτική αναβάθμιση της ζωής του ανθρώπου και την άποψή σας για το πώς μπορεί το σχολείο να φέρει τους μαθητές σε ουσιαστική επαφή με την αληθινή τέχνη
(500-600 λέξεις )
Τουρισμός
Η σημασία του τουρισμού για τη χώρα είναι δεδομένη, έστω και αν δεν έχει γίνει σωστή εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που της πρόσφερε άπλετα ο Θεός, συνδυάζοντας μια φύση εκπάγλου καλλονής με μια ιστορία τεράστιου ενδιαφέροντος. Οι νεοέλληνες, από την πλευρά τους, κακομεταχειρίστηκαν όσο μπορούσαν το φυσικό και το αστικό περιβάλλον, όπως και την ιστορική κληρονομιά που άφησαν όσοι ευτύχησαν να ζήσουν σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο τις προηγούμενες εκατονταετίες και χιλιετίες. Ευτυχώς, το ποσοτικό και ποιοτικό μέγεθος της «προίκας» ξεπερνά ακόμη τις καταστροφικές δυνάμεις των σημερινών κατοίκων που επιμένουν να τη λυμαίνονται με κοντόφθαλμη λογική.
Παρά την κρίση που βιώνει σήμερα η χώρα, οι προοπτικές για τον ελληνικό τουρισμό είναι καλές. Η επιδίωξη της Ελλάδας και το χρέος των κυβερνήσεών της, σε συνεργασία με τους φορείς που ασχολούνται και ζουν από τον τουρισμό, είναι να καταστήσουν τη χώρα μόνιμο και πολύ ελκυστικό τουριστικό προορισμό. Για να γίνει αυτό, αφενός πρέπει ο κρατικός μηχανισμός να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μια σειρά από μέτρα και αφετέρου οι ιδιώτες να αναλάβουν και αυτοί τις ευθύνες τους. Ευθύνες που ξεκινούν από την προσφορά καλών υπηρεσιών σε λογικές τιμές, περνούν από την προστασία του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος και καταλήγουν στην άσκηση αφόρητων πιέσεων προς τις αρμόδιες διοικητικές αρχές να κάνουν σωστά τη δουλειά τους.
Οι τουριστικοί φορείς στην Ελλάδα δεν έχουν συνηθίσει να πιέζουν και να συνεργάζονται με άλλους επαγγελματικούς φορείς ή τις Αρχές για να συντηρηθούν και να αναπτυχθούν οι κατά τόπους τουριστικοί προορισμοί. Παντού στο εξωτερικό φροντίζουν να είναι καθαρός και ελκυστικός ο χώρος και πέρα από το ξενοδοχειακό οικοδόμημα και την περίκλειστη περιοχή του, πιέζουν, συνεργάζονται και καταγγέλλουν προκειμένου να συμπεριφέρονται επαγγελματικά οι ταξιτζήδες, βρίσκονται σε συνεχή επαφή με τον δήμο για να διατηρεί την ελκυστικότητα της περιοχής, απαιτούν από την αστυνομία να ασκεί τα καθήκοντά της, ζητούν από το υπουργείο Πολιτισμού να εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία των μουσείων. Γενικά, προσπαθούν να επιβάλουν τουριστική συνείδηση στη χώρα, ώστε να συντηρηθεί και να προωθηθεί το προϊόν.
Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η νέα γενιά των ιδιοκτητών ξενοδοχείων έχει τις γνώσεις, τις ιδέες και τη βούληση για την αναβάθμιση και την προώθηση της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας. Το στοίχημα είναι ότι πρέπει να αντιληφθούν και όλοι οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι πως πρόκειται για αγελάδα που απαιτείται να παραμένει ζωντανή και καλοθρεμμένη για να παράγει το γάλα, από το οποίο εξαρτάται άμεσα ή έμμεσα το σύνολο σχεδόν της χώρας.
Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή
Το κριτήριο συνέταξε η εξαιρετική συνάδελφος Μαρία Χ.
(500-600 λέξεις )
Τουρισμός
Η ελπίδα του τουρισμού
Του Άγγελου Στάγκου
(Διασκευή)
Οι πάντες παραδέχονται ότι αναγκαία προϋπόθεση για να γίνει θετικό το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας είναι η ανάπτυξη του τουρισμού. Εκτός της ναυτιλίας, δεν υπάρχει άλλος τομέας με τόσες δυνατότητες ώστε να μπορεί να διεκδικεί σημαντική θέση στο παγκόσμιο στερέωμα.Η σημασία του τουρισμού για τη χώρα είναι δεδομένη, έστω και αν δεν έχει γίνει σωστή εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που της πρόσφερε άπλετα ο Θεός, συνδυάζοντας μια φύση εκπάγλου καλλονής με μια ιστορία τεράστιου ενδιαφέροντος. Οι νεοέλληνες, από την πλευρά τους, κακομεταχειρίστηκαν όσο μπορούσαν το φυσικό και το αστικό περιβάλλον, όπως και την ιστορική κληρονομιά που άφησαν όσοι ευτύχησαν να ζήσουν σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο τις προηγούμενες εκατονταετίες και χιλιετίες. Ευτυχώς, το ποσοτικό και ποιοτικό μέγεθος της «προίκας» ξεπερνά ακόμη τις καταστροφικές δυνάμεις των σημερινών κατοίκων που επιμένουν να τη λυμαίνονται με κοντόφθαλμη λογική.
Παρά την κρίση που βιώνει σήμερα η χώρα, οι προοπτικές για τον ελληνικό τουρισμό είναι καλές. Η επιδίωξη της Ελλάδας και το χρέος των κυβερνήσεών της, σε συνεργασία με τους φορείς που ασχολούνται και ζουν από τον τουρισμό, είναι να καταστήσουν τη χώρα μόνιμο και πολύ ελκυστικό τουριστικό προορισμό. Για να γίνει αυτό, αφενός πρέπει ο κρατικός μηχανισμός να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μια σειρά από μέτρα και αφετέρου οι ιδιώτες να αναλάβουν και αυτοί τις ευθύνες τους. Ευθύνες που ξεκινούν από την προσφορά καλών υπηρεσιών σε λογικές τιμές, περνούν από την προστασία του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος και καταλήγουν στην άσκηση αφόρητων πιέσεων προς τις αρμόδιες διοικητικές αρχές να κάνουν σωστά τη δουλειά τους.
Οι τουριστικοί φορείς στην Ελλάδα δεν έχουν συνηθίσει να πιέζουν και να συνεργάζονται με άλλους επαγγελματικούς φορείς ή τις Αρχές για να συντηρηθούν και να αναπτυχθούν οι κατά τόπους τουριστικοί προορισμοί. Παντού στο εξωτερικό φροντίζουν να είναι καθαρός και ελκυστικός ο χώρος και πέρα από το ξενοδοχειακό οικοδόμημα και την περίκλειστη περιοχή του, πιέζουν, συνεργάζονται και καταγγέλλουν προκειμένου να συμπεριφέρονται επαγγελματικά οι ταξιτζήδες, βρίσκονται σε συνεχή επαφή με τον δήμο για να διατηρεί την ελκυστικότητα της περιοχής, απαιτούν από την αστυνομία να ασκεί τα καθήκοντά της, ζητούν από το υπουργείο Πολιτισμού να εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία των μουσείων. Γενικά, προσπαθούν να επιβάλουν τουριστική συνείδηση στη χώρα, ώστε να συντηρηθεί και να προωθηθεί το προϊόν.
Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η νέα γενιά των ιδιοκτητών ξενοδοχείων έχει τις γνώσεις, τις ιδέες και τη βούληση για την αναβάθμιση και την προώθηση της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας. Το στοίχημα είναι ότι πρέπει να αντιληφθούν και όλοι οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι πως πρόκειται για αγελάδα που απαιτείται να παραμένει ζωντανή και καλοθρεμμένη για να παράγει το γάλα, από το οποίο εξαρτάται άμεσα ή έμμεσα το σύνολο σχεδόν της χώρας.
Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή
Α1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: Οι νεοέλληνες, από την πλευρά τους, κακομεταχειρίστηκαν όσο μπορούσαν το φυσικό και το αστικό περιβάλλον, όπως και την ιστορική κληρονομιά που άφησαν όσοι ευτύχησαν να ζήσουν σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο τις προηγούμενες εκατονταετίες και χιλιετίες.
Μονάδες 12
Β2. α)Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της τέταρτης παραγράφου. (μονάδες 3)
β) Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου. Μπορείτε να προτείνετε έναν άλλον εναλλακτικό τίτλο; (μονάδες 4)
Β3. α) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
άπλετα , εκπάγλου, κοντόφθαλμη , χρέος, ελκυστικό. (μονάδες 5)
β) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
θετικό, παγκόσμιο, ευτύχησαν, μόνιμο, αφόρητων. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
Β4. Ο συγγραφέας του κειμένου χρησιμοποιεί συχνά λέξεις ή εκφράσεις με μεταφορική σημασία. Να εντοπίσετε τρεις από αυτές (μονάδες 3) και να τις χρησιμοποιήσετε σε προτάσεις με την κυριολεκτική τους σημασία. (μονάδες 3)
Μονάδες 6
Γ1. Η σημασία του τουρισμού για την ανάπτυξη της χώρας μας είναι δεδομένη. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στη σχολική σας εφημερίδα να αναπτύξετε τους λόγους που εμποδίζουν την υγιή ανάπτυξη του τουρισμού στην πατρίδα μας και να καταθέσετε τον προβληματισμό σας σχετικά με τις μορφές που πρέπει να λάβει αυτή η ανάπτυξη ώστε αφενός να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος και αφετέρου η διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητας. (500-600 λέξεις).
Μονάδες 40
Τουρισμός (2)
Ο ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΤΗΣ
ΑΡΠΑΧΤΗΣ
Ένας μπάρμπας,
από αυτούς που φωτογραφίζουν οι τουρίστες ή γίνονται καρτ ποστάλ, στην προβλήτα
ενός κυκλαδίτικου νησιού, εκεί όπου είναι στοιβαγμένοι χιλιάδες τουρίστες υπό
καύσωνα, πουλάει λουκούμια και δίνει δώρο ένα μικρό μπουκάλι παγωμένο νερό.
Μαζί του και ο γαϊδουράκος που κουβαλούσε τα νερά. Κάποιος γλωσσομαθής Έλληνας
ακούει την τιμή του λουκουμιού στα αγγλικά, εκατό ευρώ το ένα, και ρωτάει αν
μπορεί να πουλήσει λουκούμια με τέτοια τιμή. «Είναι για τους τουρίστες», είπε,
«και ένα να πουλήσω την ημέρα φτάνει, δεν πάμε για πολλά».
Ο φίλος
που μου είπε την ιστορία ισχυρίζεται πως υπήρξε αυτόπτης μάρτυς και
μάλιστα μου είπε και το όνομα του νησιού, το όνομα του μπάρμπα, αλλά και το
όνομα του γαϊδάρου. Επειδή δεν μπόρεσα να διασταυρώσω την πληροφορία και για να
αποφύγω την αλληλογραφία με το δήμαρχο, όπως έγινε παλιότερα με την Κω - στα
τουριστικά μέρη η όποια κριτική παρατήρηση εκλαμβάνεται ως δυσφήμηση του νησιού, που υπηρετεί
σκοτεινούς σκοπούς - προτιμώ να αφηγηθώ το συμβάν σαν ιστορία και όχι ως
καταγγελία.
Εξάλλου
οι τρέχουσες τιμές που μπορεί να σου τύχουν, σε πραγματικά ασήμαντα μαγαζιά,
μπορεί και να είναι δέκα ευρώ το ποτό ή τάλιρο ένας καπουτσίνο. Η τουριστική
Ελλάδα αγωνίζεται για να πλουτίσει εδώ και τώρα. Με ένα μήνα δουλειά, άντε δύο,
όχι μονάχα θέλει να ζήσει τους υπόλοιπους έντεκα, αλλά θέλει να πιάσει την
καλή. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που τα κατάφεραν. Όλοι μας έχουμε την εμπειρία
«του καλού παιδιού» που είχε μια ψευτοπαράγκα, σ’ ένα υπέροχο μέρος, όπου ο
πατέρας ψάρευε, η μάνα μαγείρευε και η αδελφή στη λάντζα. Εμείς κατασκηνώναμε
και είχαμε πρόσβαση στο φτωχό σε
νερό, αυτοσχέδιο ντους, μ’ αντάλλαγμα να τρώμε μονίμως εκεί. Την επόμενη χρονιά
έκανε τα πρώτα υποτυπώδη δωμάτια και το αυτοκίνητο αντικατέστησε το
τρακτέρ. Την τρίτη χρονιά πήρε ένα δάνειο, αναβάθμισε το μαγαζί και τα δωμάτια,
τα φρέσκα ψάρια γίνηκαν κατεψυγμένα, όπως και ο μουσακάς, που ερχόταν από την
Αθήνα, το αυτοκινητάκι ήταν πια τέσσερα επί τέσσερα κι η βαρκούλα έγινε
φουσκωτό με βαριά μηχανή. Όταν πια τηλεφωνάς να κλείσεις δωμάτιο, δεν σε
θυμάται και σε περίπτωση που θα σε θυμηθεί, όταν σου δίνει δωμάτιο, σου
κάνει τη χάρη. (Είναι κλεισμένα, αλλά για σένα...)
Είναι
εδώ και κάποια χρόνια που ο Αύγουστος, το κατ’ εξοχήν καλοκαίρι, γίνεται κόλαση
στα τουριστικά μέρη. Οι ντόπιοι που δεν έχουν τουριστικές επιχειρήσεις ή
περιμένουν να περάσει αυτή η τουριστική κατοχή ή φεύγουν. Για ποιο λόγο να
υποβάλεις εθελοντικά τον εαυτό σου
σε μια ταλαιπωρία που θα σου στοιχίσει πανάκριβα και το μόνο που θα έχεις
αποκομίσει από τις διακοπές σου θα είναι φριχτές ιστορίες αισχροκέρδειας;
Γι’ αυτό και πολλοί έχουν καθιερώσει ταξίδια στο εξωτερικό, που αν δεν
στοιχίζουν φτηνότερα, τουλάχιστον δεν είναι κατά πολύ ακριβότερα από την
οποιαδήποτε κατοικημένη βραχονησίδα που έγινε τουριστική.
Φέτος
κανένα τουριστικό μέρος δεν είχε πληρότητα και οι κρατήσεις ήταν μειωμένες κατά
15%. Δόθηκαν πολλές εξηγήσεις γι’ αυτό και βρέθηκαν διάφορες αιτίες. Από τον ιό
κοξάκι μέχρι τη 17Ν. Κανένας αρμόδιος δεν σκέφτηκε πως αρχίζουμε να πληρώνουμε
αυτή τη μορφή τουριστικής ανάπτυξης που είχε ημερομηνία λήξης. Το ίδιο
τερατώδες ξενοδοχείο υπάρχει και στην Τουρκία στη μισή τιμή. Και ο μέσος
τουρίστας δεν κοιτάζει χώρα, ούτως ή άλλως δεν βγαίνει από το ξενοδοχείο του,
κοιτάζει τιμή και θερμοκρασία θαλάσσης. Και αυτό νοικιάζει για μια εβδομάδα.
Αυτό που θα μπορούσε να κάνει βιώσιμο τον τουρισμό θα ήταν μια άλλη αντίληψη
ήπιας ανάπτυξης με σεβασμό στο περιβάλλον και στην υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών
που θα είχαν ένα καθαρό ελληνικό χρώμα, όπως αυτό θα έβγαινε από τις παραδόσεις
και τον πολιτισμό αυτού του τόπου. Και αυτό χάθηκε σχεδόν οριστικά και
θα συνεχίσουμε έτσι μέχρι την πλήρη καταστροφή. Η χαριστική βολή θα είναι η
Ολυμπιάδα των δωματίων. Θα γεμίσουν μια φορά, θα ξαναγεμίσουν;
Και για
να μη φανεί πως είμαστε υπερβολικοί, ας δούμε τι γράφει για μας ο καλύτερος
τουριστικός οδηγός του κόσμου, ο Lonely Planet: «Θα είμαστε πολύ ευτυχείς αν
δεν είχαμε ποτέ ξανά την ευκαιρία στη ζωή μας να ξαναζήσουμε στην Ελλάδα: τα
σκουπίδια της, την ατμοσφαιρική μόλυνση, τη δαιμονική οδήγηση, τους επιθετικούς
εστιάτορες, την καταστροφή του περιβάλλοντος από την άναρχη δόμηση, την εξαφάνιση κάθε είδους παραδοσιακής ζωής
και κάθε άνδρας, γυναίκα, παιδί θέλει να τα πιάσει γρήγορα από τους τουρίστες».
Και αν αυτά τα γράφει ο πιο έγκυρος οδηγός, δεν χρειαζόμαστε άλλο καθρέφτη για
το τι προσφέρουμε.
Π.Κοροβέσης, εφημερίδα Ελευθεροτυπία,
19-8-2002
ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου που
σας δόθηκε ( 100- 120 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. α) Ποια είναι η λειτουργία της γλώσσας
τον τίτλο του κειμένου; Γιατί γίνεται αυτή η επιλογή, τι εξυπηρετεί;
Μονάδες 4
β) Να δικαιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης :
«Είναι για τους τουρίστες», -
στα τουριστικά μέρη η όποια κριτική παρατήρηση εκλαμβάνεται ως δυσφήμηση του
νησιού, που υπηρετεί σκοτεινούς σκοπούς -
, (Είναι κλεισμένα, αλλά για σένα...), Θα γεμίσουν μια φορά, θα ξαναγεμίσουν;
Μονάδες 5
Β2. Να εντοπίσετε τη δομή και τον τρόπο
ανάπτυξης της 5ης παραγράφου.
Μονάδες 4
Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία
από τις ακόλουθες λέξεις : ισχυρίζεται ,εκλαμβάνεται ,
υποτυπώδη , αισχροκέρδειας ,οριστικά .
β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις ακόλουθες λέξεις :
ισχυρίζεται , δυσφήμηση,
πρόσβαση , εθελοντικά , άναρχη.
Μονάδες 10
Β4. Να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 100 λέξεων
το απόσπασμα : “ Η τουριστική Ελλάδα αγωνίζεται για να
πλουτίσει εδώ και τώρα. ”
Μονάδες 12
Γ. Η σημασία του τουρισμού για την ανάπτυξη
της χώρας μας είναι δεδομένη. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στη σχολική σας
εφημερίδα να αναπτύξετε τους λόγους που εμποδίζουν την υγιή ανάπτυξη του
τουρισμού στην πατρίδα μας και να καταθέσετε τον προβληματισμό σας σχετικά με
τις μορφές που πρέπει να λάβει αυτή η ανάπτυξη ,ώστε αφενός να διασφαλιστεί η
προστασία του περιβάλλοντος και αφετέρου η διατήρηση της εθνικής μας
ταυτότητας. ( 500-600 λέξεις)
Μονάδες
40
Τροχαία
Το παιδί, λοιπόν, πρέπει να μάθει να περνά το δρόμο μόνον από σημεία με καλή ορατότητα. Αν εμποδίζουν το οπτικό πεδίο του θάμνοι ή πινακίδες το διδάσκουμε να αλλάζει θέση και να περπατά μέχρι το σημείο από το οποίο μπορεί να βλέπει μακριά. Το μαθαίνουμε επίσης να σταματά λίγο πριν από την άκρη του πεζοδρομίου (για να μην κινδυνεύει να πέσει) και να κοιτά καλά δεξιά και αριστερά. Να μη βγαίνει στο δρόμο ξεκινώντας από σημείο που δεν φαίνεται, όπως για παράδειγμα η είσοδος ενός πάρκινγκ ή ανάμεσα από σταθμευμένα αυτοκίνητα. Να διασχίζει το δρόμο σβέλτα, όχι όμως με βιασύνη που ενδέχεται να του προκαλέσει άγχος και νευρικές αντιδράσεις.
Αν λοιπόν θέλουμε να εκπαιδεύσουμε το παιδί μας πρέπει να αρχίσουμε να περπατάμε μαζί του κάνοντας τις συνηθισμένες διαδρομές της ημέρας. Τις πρώτες φορές να το καθοδηγούμε εμείς, φροντίζοντας πάντα να κινούμαστε υποδειγματικά ως πρότυπο. Ταυτόχρονα να σχολιάζουμε και να εξηγούμε τις κινήσεις μας, ώστε να αντιληφθεί το παιδί γιατί πρέπει και το ίδιο να συμπεριφέρεται έτσι στον δρόμο. Σιγά σιγά να αφήνουμε το παιδί να δείχνει και να εξηγεί τις σωστές κινήσεις. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο έπαινος (αρχικά μεγαλύτερος και συχνότερος, αργότερα λιγότερο συχνός) όταν συμπεριφέρεται σωστά και οι άμεσες παρατηρήσεις στα λάθη βοηθούν το παιδί να μάθει καλύτερα τους κανόνες της κυκλοφοριακής αγωγής.
2. Ο συντάκτης του κειμένου τοποθετεί περιόδους λόγου ανάμεσα σε παύλες (πρώτη και τρίτη παράγραφος) ή εντός παρενθέσεων (τέταρτη και πέμπτη παράγραφος). Τι επιτυγχάνει σε καθεμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις;
3. Να γράψεις ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου : να εμπεδώσει, βασικούς, αποσπάται, σβέλτα, έπαινος
4. Να γράψετε από δύο νέες σύνθετες λέξεις διατηρώντας το δεύτερο συνθετικό των πιο κάτω λέξεων : πληροφορία , συνηθίζει, υπερκινητικότητας, καθοδηγούμε, κυκλοφοριακής
Μαθήματα επιβίωσης στους δρόμους
Ο εγκέφαλος ρουφά σαν σφουγγάρι κάθε πληροφορία στην παιδική ηλικία, αλλά παρ’ όλα αυτά δυστυχώς, η κυκλοφοριακή αγωγή αποτελεί - με ελάχιστες ίσως εξαιρέσεις- άγνωστη έννοια στη χώρα μας, ενώ επαφίεται κυρίως στους γονείς να εκπαιδεύσουν τα βλαστάρια τους.
Για να κατανοήσουμε όμως τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις ενός παιδιού στο δρόμο και για να το βοηθήσουμε να εμπεδώσει τους βασικούς κανόνες της κυκλοφοριακής αγωγής, οφείλουμε να μπούμε στη θέση του και να δούμε τον κόσμο με τα δικά του μάτια και τις δικές του ιδιαιτερότητες. Ορισμένες από αυτές είναι ότι διακρίνεται καθυστερημένα εξαιτίας των μικρών του διαστάσεων, σκοντάφτει ευκολότερα, κάνει μικρότερα βήματα και αργεί να διασχίσει τον δρόμο, συνηθίζει να τρέχει και δεν βλέπει δεξιά και αριστερά του παρά μόνον ευθεία , Στις μικρότερες ηλικίες μάλιστα, δεν είναι σε θέση να σταματά αμέσως το τρέξιμό του, ενώ έχει γενικότερα μία τάση υπερκινητικότητας. Επίσης η προσοχή ενός παιδιού αποσπάται εύκολα και του είναι δύσκολο να υπολογίσει τις ταχύτητες των οχημάτων, όταν είναι μικρότερο από οκτώ – εννιά ετών.
Οι επικίνδυνες συνθήκες κυκλοφορίας στην Ελλάδα κάνουν τους γονείς υπερπροστατευτικούς, όμως ο κίνδυνος παραμονεύει παντού. Προκειμένου λοιπόν - αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο - να αφήσουμε από νωρίς τα παιδιά να κυκλοφορούν χωρίς ... υψηλή προστασία στον δρόμο, κρίνεται απαραίτητο να τους διδάξουμε ορισμένα βασικά μυστικά επιβίωσης στη ζούγκλα των αυτοκινήτων και των μοτοσικλετών.
Για να κατανοήσουμε όμως τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις ενός παιδιού στο δρόμο και για να το βοηθήσουμε να εμπεδώσει τους βασικούς κανόνες της κυκλοφοριακής αγωγής, οφείλουμε να μπούμε στη θέση του και να δούμε τον κόσμο με τα δικά του μάτια και τις δικές του ιδιαιτερότητες. Ορισμένες από αυτές είναι ότι διακρίνεται καθυστερημένα εξαιτίας των μικρών του διαστάσεων, σκοντάφτει ευκολότερα, κάνει μικρότερα βήματα και αργεί να διασχίσει τον δρόμο, συνηθίζει να τρέχει και δεν βλέπει δεξιά και αριστερά του παρά μόνον ευθεία , Στις μικρότερες ηλικίες μάλιστα, δεν είναι σε θέση να σταματά αμέσως το τρέξιμό του, ενώ έχει γενικότερα μία τάση υπερκινητικότητας. Επίσης η προσοχή ενός παιδιού αποσπάται εύκολα και του είναι δύσκολο να υπολογίσει τις ταχύτητες των οχημάτων, όταν είναι μικρότερο από οκτώ – εννιά ετών.
Οι επικίνδυνες συνθήκες κυκλοφορίας στην Ελλάδα κάνουν τους γονείς υπερπροστατευτικούς, όμως ο κίνδυνος παραμονεύει παντού. Προκειμένου λοιπόν - αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο - να αφήσουμε από νωρίς τα παιδιά να κυκλοφορούν χωρίς ... υψηλή προστασία στον δρόμο, κρίνεται απαραίτητο να τους διδάξουμε ορισμένα βασικά μυστικά επιβίωσης στη ζούγκλα των αυτοκινήτων και των μοτοσικλετών.
Το παιδί, λοιπόν, πρέπει να μάθει να περνά το δρόμο μόνον από σημεία με καλή ορατότητα. Αν εμποδίζουν το οπτικό πεδίο του θάμνοι ή πινακίδες το διδάσκουμε να αλλάζει θέση και να περπατά μέχρι το σημείο από το οποίο μπορεί να βλέπει μακριά. Το μαθαίνουμε επίσης να σταματά λίγο πριν από την άκρη του πεζοδρομίου (για να μην κινδυνεύει να πέσει) και να κοιτά καλά δεξιά και αριστερά. Να μη βγαίνει στο δρόμο ξεκινώντας από σημείο που δεν φαίνεται, όπως για παράδειγμα η είσοδος ενός πάρκινγκ ή ανάμεσα από σταθμευμένα αυτοκίνητα. Να διασχίζει το δρόμο σβέλτα, όχι όμως με βιασύνη που ενδέχεται να του προκαλέσει άγχος και νευρικές αντιδράσεις.
Αν λοιπόν θέλουμε να εκπαιδεύσουμε το παιδί μας πρέπει να αρχίσουμε να περπατάμε μαζί του κάνοντας τις συνηθισμένες διαδρομές της ημέρας. Τις πρώτες φορές να το καθοδηγούμε εμείς, φροντίζοντας πάντα να κινούμαστε υποδειγματικά ως πρότυπο. Ταυτόχρονα να σχολιάζουμε και να εξηγούμε τις κινήσεις μας, ώστε να αντιληφθεί το παιδί γιατί πρέπει και το ίδιο να συμπεριφέρεται έτσι στον δρόμο. Σιγά σιγά να αφήνουμε το παιδί να δείχνει και να εξηγεί τις σωστές κινήσεις. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο έπαινος (αρχικά μεγαλύτερος και συχνότερος, αργότερα λιγότερο συχνός) όταν συμπεριφέρεται σωστά και οι άμεσες παρατηρήσεις στα λάθη βοηθούν το παιδί να μάθει καλύτερα τους κανόνες της κυκλοφοριακής αγωγής.
(από τον τύπο, διασκευή)
Πηγή: Εφημερίδα τα Νέα. Εδώ μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το δημοσίευμα και χωρίς αλλαγές.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου σε 100 - 120 λέξεις
1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου σε 100 - 120 λέξεις
(25 μονάδες)
2. Ο συντάκτης του κειμένου τοποθετεί περιόδους λόγου ανάμεσα σε παύλες (πρώτη και τρίτη παράγραφος) ή εντός παρενθέσεων (τέταρτη και πέμπτη παράγραφος). Τι επιτυγχάνει σε καθεμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις;
(8 μονάδες)
3. Να γράψεις ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου : να εμπεδώσει, βασικούς, αποσπάται, σβέλτα, έπαινος
(10 μονάδες)
4. Να γράψετε από δύο νέες σύνθετες λέξεις διατηρώντας το δεύτερο συνθετικό των πιο κάτω λέξεων : πληροφορία , συνηθίζει, υπερκινητικότητας, καθοδηγούμε, κυκλοφοριακής
(5 μονάδες)
5. «Οι επικίνδυνες συνθήκες κυκλοφορίας στην Ελλάδα κάνουν τους γονείς υπερπροστατευτικούς» Να γράψετε μία παράγραφο χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση ως θεματική
(12 μονάδες)
6. Ως εκπρόσωπος του μαθητικού συμβουλίου του σχολείου σου να ετοιμάσεις μία ομιλία προκειμένου να την εκφωνήσεις στο πολιτιστικό κέντρο του Δήμου στο πλαίσιο συζήτησης στρογγυλής τραπέζης με θέμα «κυκλοφοριακή αγωγή και έφηβοι.» . Στην ομιλία σου, αφού εντοπίσεις τους λόγους για τους οποίους οι έφηβοι δεν έχουν αποκτήσει σωστή κυκλοφοριακή συμπεριφορά να προτείνεις μέτρα που θα τους βοηθήσουν να λειτουργούν υγιώς ως πεζοί , ποδηλάτες και μελλοντικοί οδηγοί. (500-600 λέξεις )
[40μονάδες.]
