ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ (Ξ - Π)

ΥΠΟΜΟΝΉ, ΣΙΓΑ-ΣΙΓΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΖΩ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΣΕΛΙΔΕΣ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

 

-->

Η οικογένεια στη νέα εποχή

(αποσπάσματα)

Η οικογένεια πάντοτε βρισκόταν και βρίσκεται σε τροχιά αλλαγής που βαίνει παράλληλα με τις αλλαγές της ευρύτερης κοινωνίας. Σε απάντηση μάλιστα προς αυτές τις αλλαγές και ανάλογα με τις εκάστοτε πολιτισμικές ανάγκες που προκύπτουν, άλλοτε λειτουργεί ως προστάτης των μελών της και άλλοτε τους προωθεί προς τα έξω, την ευρύτερη κοινωνικά ομάδα, προκειμένου να κοινωνικοποιηθούν κατάλληλα και να αναπτύξουν δεξιότητες προσαρμοστικότητας στις συνθήκες που επικρατούν εκεί. Έτσι η οικογένεια λειτουργεί καλύπτοντας δύο διαφορετικές ανάγκες των μελών της: η μία είναι «εσωτερική», η ψυχοκοινωνική προστασία τους, η άλλη είναι «εξωτερική» προσαρμογή τους στην πολιτισμική ομάδα.

Είναι γνωστό πριν μερικές δεκαετίες με τι ορμή η βιομηχανική κοινωνία εισέβαλε μέσα στην οικογένεια και ανέλαβε να αντικαταστήσει πολλές από τις λειτουργίες της. Ενώπιον αυτών των αλλαγών ο σύγχρονος άνθρωπος νοιώθει την ανάγκη, και συχνά το κάνει να παραμένει και να υπηρετεί αξίες παρωχημένων εποχών και κοινωνικών συστημάτων.

Ωστόσο, η προσκόλληση του ατόμου σε παλαιά μοντέλα συχνά οδηγεί σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται παθολογικές και παθογενείς (Gergen, 1997). Το ιδανικό του «...κι έτσι παντρεύτηκαν κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα» σίγουρα είναι πλέον πολύ «λίγο» στη σύγχρονη κοινωνία.

Στην τροχιά των ταχέων κοινωνικών ανακατατάξεων του κόσμου μας η οικογένεια καλείται να βρίσκεται σε μία διαδικασία συνεχούς προσαρμογής. Εξαιτίας όμως των δυσκολιών που παρουσιάζει η μεταβατική αυτή περίοδος, το ψυχοκοινωνικό έργο της οικογένειας, δηλαδή η στήριξη των μελών της, αποκτά ακόμη σημαντικότερο νόημα. Διότι, μόνο η οικογένεια, η μικρότερη κοινωνική μονάδα έχει τη δυνατότητα να  αλλάξει αλλά ταυτόχρονα και να διατηρεί την απαραίτητη συνεχεία στους κόλπους της ώστε να ανατρέφει τα μέλη της έτσι που να αποκτήσουν βαθιές ρίζες για να αναπτυχθούν και να προσαρμοστούν και να μη νοιώθουν «ξένοι» σε «ξένη χώρα» (Barker, 1968).

…

Οι αλλαγές πάντοτε προχωρούν από την κοινωνία προς την οικογένεια. Ποτέ από τη μικρότερη μονάδα στη μεγαλύτερη. Η οικογένεια θα αλλάζει όμως ταυτόχρονα και θα διατηρείται γιατί, όπως έχει αποδειχθεί είναι ο καταλληλότερος χώρος για να επιβιώσει το άτομο σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη κοινωνία. Όσο περισσότερες είναι οι απαιτήσεις της κοινωνίας από τα μέλη της για ευελιξία και προσαρμοστικότητα, τόσο πιο σημαντική θα γίνεται η οικογένεια ως μήτρα της ψυχοκοινωνικής εξέλιξης των μελών της.

Μαρία Ζαφειροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

3ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
Η οικογένεια στη σύγχρονη κοινωνία
ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΜΑΪΟΣ 1999

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου (80 – 100 λέξεις)
( Μονάδες 25 )

2. Να γράψετε ένα αντώνυμο για κάθε λέξη σε λόγιο ύφος:
βαίνει, ευρύτερης, εισέβαλε, προσκόλληση, παλαιά, ταχέων, συνεχούς, αλλάξει, βαθιές, μεταβαλλόμενη

( Μονάδες 10)

3. Να γράψετε 3 ομόρριζα είτε απλά , είτε σύνθετα για κάθε λέξη: λειτουργεί, μελών, ορμή
( Μονάδες 9)

4.Ποιες διαρθρωτικές λέξεις χρησιμοποιεί η συγγραφέας στην τέταρτη παράγραφο και τι δηλώνεται με κάθε μια από αυτές;  (Στην τροχιά… σε «ξένη χώρα» )
( Μονάδες 5)


5. Να σχολιάσετε το νόημα της φράσης « Το ιδανικό του «...κι έτσι παντρεύτηκαν κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα» σίγουρα είναι πλέον πολύ «λίγο» στη σύγχρονη κοινωνία.» σε μία παράγραφο: ( Μονάδες 11)

6.Υποθέστε ότι ως εκπρόσωποι του μαθητικού συμβουλίου του σχολείου σας πρόκειται να μιλήσετε σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα  «Η οικογένεια στη σύγχρονη κοινωνία» που διοργανώνεται στο Πνευματικό κέντρο του Δήμου σας.
Να ετοιμάσετε ομιλία στην οποία αφού κάνετε λόγο για τα αίτια της κρίσης που διέρχεται σήμερα ο θεσμός , να διατυπώσετε προτάσεις για  το πώς θα μπορέσει να γίνει ικανή να προστατέψει τα νεαρά άτομα από τους σύγχρονους κινδύνους που τα απειλούν


ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Χωρίς σοκολάτες...

της Μαρίας Κατσουνάκη

Είναι διαφορετική η φετινή άνοιξη. Μπορεί η ειδησεογραφία των ημερών να δηλώνει «βήματα εξόδου από την κρίση», τα πρόσωπα των ανθρώπων, όμως, κάτω από τον λαμπερό ήλιο, μοιάζουν ακόμα πιο μουντά και δύσθυμα. Αγέλαστα. Στο τρένο, στα λεωφορεία, στο μετρό, στους δρόμους, στις πλατείες. Δεν είναι θυμός, ούτε οργή, ούτε καν φόβος. Είναι σαν να αποκρυσταλλώθηκε η αδυναμία να βγει πέρα η μέρα, η εβδομάδα ή ο μήνας, στα χαρακτηριστικά.

Δεν πρόκειται για θλίψη ούτε για απελπισία. Είναι ζωή στην κόψη του ξυραφιού, υπολογισμένη μέχρι και το τελευταίο ευρώ, χωρίς παρέκκλιση. Όπως η μητέρα που στάθηκε δίπλα μου στο περίπτερο, αρνούμενη σταθερά και ήρεμα στον, περίπου, οκτάχρονο γιο της να του αγοράσει σοκολάτα. «Σε παρακαλώ», του εξήγησε, κρατώντας τον προστατευτικά από τον ώμο, αλλά και χωρίς περιθώρια υπαναχώρησης. «Δεν μπορούμε αυτήν την εβδομάδα. Δεν βγαίνουμε οικονομικά. Την επόμενη», υποσχέθηκε. 

Στον στοιχειώδη αυτό διάλογο (μονόλογο για την ακρίβεια – ο μικρός συμμορφώθηκε αμέσως, αποδεικνύοντας ότι είναι συμφιλιωμένος με την κρισιμότητα της κατάστασης), οι αναμενόμενες σχέσεις μητέρας - γιου είχαν βρει μια διαφορετική ισορροπία. Δεν ήταν το κακομαθημένο από την υπερπροσφορά αγαθών παιδί ή το ανικανοποίητο και απαιτητικό που επιμένει κλαίγοντας, διεκδικώντας κακότροπα αυτό που νομίζει ότι του ανήκει, δοκιμάζοντας όρια και αντοχές του γονέα. Σε αυτήν την περίπτωση, ο μικρός επιθύμησε αλλά κατάλαβε ότι δεν υπάρχουν περιθώρια.

Συμμετείχε στο πρόβλημα, το γνώριζε, το μοιράστηκε. Δεν ήταν η στέρηση της τροφής, αλλά η απώλεια της απόλαυσης. Μακριά από δράματα, τραγικές περιγραφές ή συναισθηματικά πολλαπλασιαστικές εξιστορήσεις. Κανείς από τους δύο δεν δήλωνε πόνο ή ανέχεια. Η σκηνή ήταν χαμηλόφωνη, σχεδόν συνωμοτική. Αυστηρά προσωπική.

Για να περιγράψουμε την κρίση επιλέγουμε συνήθως το άδειο ψυγείο ή την αναζήτηση στον κάδο απορριμμάτων, λιποθυμίες στα σχολεία, άστεγους, ακραίες εκφράσεις μιας πραγματικότητας που υπάρχει, αλλά δεν είναι κυρίαρχη. Ο οκτάχρονος μικρός μπορεί να προσγειώθηκε από την αφθονία (τέσσερις σοκολάτες, οι δύο στα σκουπίδια) στην έλλειψη. Ή από μια σχετική επάρκεια στην ανεπάρκεια. Περισσότερη σημασία έχει, όμως, πώς θα εξελιχθεί η γενιά των παιδιών που μεγαλώνουν μέσα στην κρίση. Το «ασυνήθιστο» που βιώνουν θα γίνει επικίνδυνο ή θα μετασχηματιστεί σε δύναμη, ικανότητα επιβίωσης, αναζήτηση λύσεων; Οι γονείς, στο σύστημα εκπαίδευσης, πόσο μπορούν να συνδράμουν σε αυτόν τον «μετασχηματισμό»; Αντέχουν; Υποστηρίζονται; Και από ποιον; 

Πρόσφατα, στην έκθεση του ΟΟΣΑ («Κ», 19/3), που εξετάζει τις κοινωνικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σε 34 χώρες, η Ελλάδα εμφανίζεται να έχει τη μεγαλύτερη απώλεια εισοδήματος μεταξύ όλων των χωρών και τέσσερις φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. «Οι επιπτώσεις υπήρξαν δυσανάλογες, καθώς οι δομές και το κοινωνικό σύστημα της Ελλάδος ήταν απροετοίμαστα από κάθε άποψη ώστε να προσφέρουν στοιχειώδη κοινωνική προστασία στις ευάλωτες ομάδες, που βρέθηκαν εκτός αγοράς εργασίας για μακρύ χρονικό διάστημα», αναφέρει το ρεπορτάζ. Έτσι, η μείωση εισοδήματος λειτούργησε πολλαπλασιαστικά, μεγεθυντικά. 

Η φετινή άνοιξη δεν επιτρέπει καμία ψευδαίσθηση. Η πραγματικότητα είναι τόσο διαυγής, που η σχέση μας μαζί της δεν αφήνει περιθώρια ούτε για ψέματα ούτε για υπεκφυγές. Στις ερχόμενες εκλογές κανείς δεν μπορεί να δεσμευτεί ότι θα μας εξασφαλίσει μία σοκολάτα την ημέρα. Ας ξεκινήσουμε από αυτό. Θα είναι ήδη ένα πρώτο βήμα.

 Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή : http://www.kathimerini.gr/758962/opinion/epikairothta/politikh/xwris-sokolates

Ερωτήσεις1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80 -100 λέξεις. (25 μονάδες)

2. Ποιο είναι το θέμα του κειμένου και ποια η θέση της συγγραφέως. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία μέσα από το κείμενο. (4 μονάδες)

3. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί ένα παράδειγμα (του μικρού που η μητέρα του αρνήθηκε να του αγοράσει σοκολάτα).
α) Τι επιδιώκει με τη χρήση του παραδείγματος; (3 μονάδες)

β)Νομίζετε ότι η χρήση του συγκεκριμένου παραδείγματος είναι δείγμα λαϊκισμού; Να στηρίξετε τη θέση σας. (3 μονάδες)

ή εναλλακτικά αντί των ερωτήσεων 2 και 3

 (Β1)

Σε μία παράγραφο να αποδώσετε το νόημα της επιλογικής παραγράφου του κειμένου (Η φετινή άνοιξη ... πρώτο βήμα)    (10 μονάδες)

4. Ποιον τρόπο πειθούς και ποιο μέσο χρησιμοποιεί η συγγραφέας κατ’  εξοχή στην πέμπτη παράγραφο; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία του κειμένου. (5 μονάδες)

5. Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου. Με ποια σημεία του κειμένου έχει μεγαλύτερη σχέση; Να προτείνετε εσείς έναν άλλον, δικό σας, περισσότερο αντιπροσωπευτικό/αποκαλυπτικό του θέματος το οποίο πραγματεύεται η συγγραφέας. (5 μονάδες)

6. Σε ποιο κειμενικό είδος θα κατατάσσατε το δημοσίευμα; Να στηρίξετε τη θέση σας. (5 μονάδες)7. Με ποια σχέση συνδέεται ο πρόλογος και ο επίλογος του κειμένου; Τι επιτυγχάνει με την επιλογή της αυτή η συντάκτρια του κειμένου; (5 μονάδες)

8. δύσθυμα, συμμορφώθηκε, χαμηλόφωνη, ψευδαίσθηση, υπεκφυγές: Να σχηματίσετε νέες σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας είτε ως πρώτο, είτε ως δεύτερο συνθετικό το δεύτερο/τελευταίο συνθετικό των παραπάνω λέξεων. (5 μονάδες)
9. Σε ένα άρθρο κατάλληλο να δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας να κάνετε λόγο για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στους νέους της ηλικίας σας. Στη συνέχεια να προτείνετε τρόπους στήριξης των ατόμων που πλήττονται εντονότερα από άτομα, φορείς και συλλογικότητες, με τρόπο , όμως, που να μην υποβαθμίζεται η αξιοπρέπεια των ευεργετούμενων.
   

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

                                                          

                                                            Παγκοσμιοποίηση
                                                                  (Διασκευή)

Στα αγγλικά λέγεται "globalisation", στα γερμανικά "globalisierung", στα ελληνικά "παγκοσμιοποίηση" και αλλάζει τον κόσμο μας...

Σίγουρα οι ιστορικοί του μέλλοντος θα θεωρήσουν την εποχή μας σημαντική λόγω των πολλών και εντυπωσιακών επιστημονικών επιτευγμάτων που τη χαρακτηρίζουν, σε σύγκριση με κάθε άλλη εποχή του παρελθόντος. Επιτεύγματα όπως είναι η γέννηση του Iντερνέτ, η διάδοση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και η απαρχή της χαρτογράφησης του ανθρώπινου γονιδιώματος. Εξίσου σημαντική όμως θα είναι στο μέλλον η αναγνώριση ότι στις μέρες μας συντελείται με γοργούς ρυθμούς η λεγόμενη "παγκοσμιοποίηση". Τι ακριβώς σημαίνει; Όλοι έχουμε αρχίσει να σχηματίζουμε μια εικόνα για το θέμα, αν και κάποιες λεπτομέρειες ίσως μας διαφεύγουν.  

Ο όρος "παγκοσμιοποίηση" μπορεί να χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1980, όμως η έννοια ανάγεται στην αποικιοκρατική στρατηγική της Αγγλίας, της Ισπανίας, της Ολλανδίας και της Πορτογαλίας, και αναφέρεται σ' ένα φιλελεύθερο και καπιταλιστικό κόσμο, ο οποίος κινείται από τις δυνάμεις της αγοράς. Κάποιοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι ο κόσμος φλέρταρε με την παγκοσμιοποίηση ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Όμως, η οικονομική κρίση κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 λειτούργησε ανασταλτικά, προτρέποντας κατά κάποιο τρόπο τα κράτη να "κλειστούν" στον εαυτό τους. Η πεποίθηση ότι είναι επικίνδυνο να συναλλάσσονται σε παγκόσμιο επίπεδο τα έκανε να στραφούν στην εγχώρια - αρκετά προβλέψιμη και, επομένως, πολύ πιο ασφαλή- αγορά.  

Στα χρόνια που ακολούθησαν το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι πολιτικοί θέλησαν να δημιουργήσουν ένα ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούσαν να λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις, συστήνοντας τα Ηνωμένα Έθνη και δεκάδες άλλους διεθνείς οργανισμούς. Πίστευαν ότι έτσι θα απέκλειαν το ενδεχόμενο μιας νέας διεθνούς σύρραξης. Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ενδυνάμωσε την ιδέα της παγκοσμιοποίησης, προσδίδοντάς της εκτός από οικονομικό και πολιτικό ή πολιτιστικό χαρακτήρα. Έτσι, σήμερα μπορούμε πλέον να μιλάμε για μια σύνθετη πολιτιστική, πολιτική και οικονομική παγκοσμιοποίηση. Το αποτέλεσμα είναι ότι στις μέρες μας υπάρχουν τεράστιες πολυεθνικές εταιρείες, διεθνείς τράπεζες, δορυφορικά κανάλια όπως το CNN, που καλύπτουν τα γεγονότα σ' ολόκληρο τον πλανήτη, και διακρατικοί οργανισμοί παγκόσμιας εμβέλειας, όπως ο Ερυθρός Σταυρός ή η Greenpeace.

 Οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν στο ότι η παγκοσμιοποίηση είναι ένα θετικό φαινόμενο που προσφέρει πολλές ευκαιρίες σε όλους. Παρ' όλα αυτά, αντικαπιταλιστικές διαδηλώσεις στο Σιάτλ, στην Ουάσινγκτον και στο Λονδίνο, αποδεικνύουν ότι δεν έχουν όλοι την ίδια γνώμη. Υπάρχει έκδηλη η ανησυχία ότι η παγκοσμιοποίηση ωφελεί μόνο τους λίγους προνομιούχους και βλάπτει τους πολλούς. Οι Οργανισμοί Προστασίας του Καταναλωτή σε πολλές χώρες θεωρούν ότι η παγκοσμιοποίηση απειλεί τα δικαιώματα των εργαζομένων και των καταναλωτών, αδιαφορεί για το περιβάλλον και τις δημοκρατικές αρχές και υπονομεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα στο όνομα του ελεύθερου διεθνούς εμπορίου.

ΠΗΓΗ : Περιοδικό Focus

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου (100 – 120 λέξεις)
( Μονάδες 25 )

2. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λέξη σε περισσότερο λαϊκό ύφος:

Επιτευγμάτων, γοργούς, εγχώρια ,σύρραξης, έκδηλη.
( Μονάδες 10)

3. χαρτογράφησης , αναγνώριση, χρησιμοποιείται, ανασταλτικά , πολυεθνικές :Να γράψετε  δέκα νέες σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας από μια φορά ως πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τα συνθετικά των παραπάνω λέξεων.

( Μονάδες 10)

4. Ποια συλλογιστική πορεία (παραγωγική – επαγωγική) ακολούθησε ο συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο (Σίγουρα οι ιστορικοί …μας διαφεύγουν).  

 ( Μονάδες 5)


5. Να σχολιάσετε το νόημα της φράσης «Έτσι, σήμερα μπορούμε πλέον να μιλάμε για μια σύνθετη πολιτιστική, πολιτική και οικονομική παγκοσμιοποίηση» σε μία παράγραφο.

 ( Μονάδες 10)

6. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας να επισημάνετε αρνητικές και  θετικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης στο σύγχρονο κόσμο. Ιδιαίτερα να αναφερθείτε στους τομείς της οικονομίας, του πολιτισμού και της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών. (500-600 λέξεις).

Μονάδες 40

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ - ΕΛΛΑΔΑ

«Εστάθη εν ζυγώ και ευρέθη υστερούσα»

Tου Παντελή Μπουκάλα
(Διασκευή)

Στη μυθολογία των αρχαίων Ελλήνων, αλλά και στην ποίησή τους, από την «Ιλιάδα» ως τη χαμένη τραγωδία του Αισχύλου με τον τίτλο «Ψυχοστασία», και στην αγγειογραφία τους βέβαια, εμφανίζεται ο Δίας να ζυγίζει τις μοίρες των ανθρώπων στη χρυσή του ζυγαριά, ώστε να αποφασίσει ακριβοδίκαια ποιος από τους ήρωες θα κατέβει στον Άδη και ποιος θα παραμείνει για λίγο ακόμα στον απάνω κόσμο. Θνητοί εμείς, δεν έχουμε τέτοια εξουσία και δεν μας επιτρέπεται τέτοιας μορφής ψυχοστασία, να ζυγίζουμε ζωές, μοίρες, ψυχές και να προχωρούμε σε τελεσίδικες αποφάσεις. Κι ωστόσο, η μέτρηση, η ζύγιση, η στάθμιση είναι μια από τις συνηθέστερες πρακτικές του βίου των ανθρώπων, ατομικού και συλλογικού .

Μετράμε και ζυγίζουμε λοιπόν. Και, ζυγίζοντας και συγκρίνοντας, πέφτουμε καμιά φορά σε μια κάπως αυτάρεσκη μελαγχολία ή άλλοτε οδηγούμαστε σε δογματικά συμπεράσματα, όπως ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, που το 1964, υπέβαλε τηλεγραφικά στον Γιώργο Σεφέρη, το ερώτημα-βεβαιότητα «Γιατί είναι ασήμαντη η σημερινή Ελλάδα», για να λάβει μια μετρημένη και διπλωματικά ειρωνική απάντηση. Την εποχή εκείνη, θυμίζω, εκτός από τον Σεφέρη δρούσαν ο Ελύτης, ο Ρίτσος, ο Αναγνωστάκης, ο Σαχτούρης, ο Θεοδωράκης, ο Ιάνης Ξενάκης, ο Τσιτσάνης, ο Μάνος Χατζιδάκις αλλά κι ο Μανόλης Χατζηδάκης, ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Τσαρούχης, ο Σβορώνος, ο Καστοριάδης, ο Κώστας Αξελός και ο Κώστας Παπαϊωάννου, ο Μινωτής, η Παξινού, ο Κουν ... Τότε , ωστόσο, για τους ξένους, και τους πιο ευαίσθητους, ήμασταν «ασήμαντοι πολιτισμικά». Και το ’60, υποτίθεται πως η Ελλάδα πως «εστάθη εν ζυγώ και ευρέθη υστερούσα», για να θυμηθούμε τη Βίβλο.

Δεν είναι λίγοι, στις μέρες μας πια, όσοι εμφανίζονται εξίσου βέβαιοι με τον Σουηδό σκηνοθέτη για την ασημαντότητα της χώρας μας• μάλιστα, όσοι ανάμεσά τους καμαρώνουν για τη μετριοπάθειά τους, μετά βίας κρύβουν την επιθυμία τους να είχαν γεννηθεί κάπου αλλού, μια και εδώ ασφυκτιούν και δεν έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν όλο το ταλέντο τους. Ακόμα περισσότεροι είναι όσοι καταδέχονται μεν να συμφωνήσουν πως η Ελλάδα δεν είναι παντελώς ανάξια, σπεύδουν όμως να κηρύξουν πως οι κάτοικοί της είναι ουτιδανοί, τραγικά ανεπαρκείς για το κλέος που τους φόρτωσε η ιστορία, θαρρείς και δεν μας δίδαξε η ίδια η αρχαιότητα ότι τα τείχη μιας πόλης, η ψυχή και ο πλούτος της, είναι οι άνθρωποί της. Αυτό το κλέος λοιπόν, το αρχαίο, το κληρονομημένο, βιάζονται να βάλουν ορισμένοι στον έναν δίσκο της ζυγαριάς τους. Τοποθετώντας στον άλλο δίσκο τη σημερινή Ελλάδα, όπως οι ίδιοι την εννοούν, καταλήγουν αναπόφευκτα στο καταδικαστικό συμπέρασμα ότι βρισκόμαστε πια στο τελευταίο σκαλί στου καλού τη σκάλα. Αλλά με την ίδια εσφαλμένη και ταυτόχρονα πλανερή «συγκριτική» μέθοδο, και οι σημερινοί Ιταλοί θα αισθάνονται ασήμαντοι μπροστά στη δόξα της αρχαίας Ρώμης, και οι Άγγλοι, οι Γάλλοι, οι Ολλανδοί, οι Ισπανοί, οι Πορτογάλοι, οι Ρώσοι, οι Γερμανοί, οι Αυστριακοί, οι Σέρβοι, οι Τούρκοι θα νιώθουν μετριότατοι μπροστά στις αυτοκρατορίες των προγόνων τους.

Από τη μια, λοιπόν, την αξία της σημερινής Ελλάδας, που είναι υπαρκτή και δεν οφείλεται μόνο στα μνημεία και στη φύση, την υποβαθμίζουν μέχρι μηδενισμού όσοι έχουν θαμπωθεί τόσο πολύ από τα φώτα της Εσπερίας (και δεν εννοώ τα πνευματικά) ώστε, ακόμα κι αν το ίδιο πράγμα συμβαίνει ή υπάρχει κι εδώ όπως ακριβώς σε κάποια δυτική χώρα, δεν το διακρίνουν, επειδή δεν θέλουν να το διακρίνουν. Από την άλλη, τη σημερινή Ελλάδα την απαξιώνουν όσοι έχουν φτάσει να πιστεύουν ότι το βλακώδες αθλητικό σλόγκαν «ο πρώτος είναι πρώτος κι ο δεύτερος ένα τίποτα» έχει αντίκρισμα και στην Ιστορία, σαν νόμος απαράβατος. Αν λοιπόν επιμένεις να ζεις στον χώρο της ονειροφαντασίας, της πίστης ότι στην πατρίδα σου μόνο πρωτιές και αριστεία αξίζουν εις τους αιώνας των αιώνων, τότε εν ονόματι της ιδεοληψίας και της πλαναισθησίας σου καταλήγεις να περιφρονείς και να χλευάζεις ό,τι όντως υπάρχει.

Δηλαδή τι; Για να εκτιμήσουμε τον τόπο μας και να τον αγαπήσουμε, πρέπει «να είναι ο ομορφότερος στον κόσμο», θαρρείς και έγιναν ή είναι δυνατό να γίνουν καλλιστεία χωρών; Για να σκύψουμε στην ιστορία μας, να διαβάσουμε, να προσπαθήσουμε να ψευτολύσουμε κάποιους από τους πολλούς κόμπους που μας κληροδότησε, χρειάζεται να «είναι η πλουσιότερη ιστορία στον πλανήτη»; Είναι ανάγκη να ανακηρύξουμε τη γλώσσα μας «μουσικότερη και πλουσιότερη όλων των γλωσσών του κόσμου», και βέβαια «μάνα τους», ώστε να την τιμήσουμε με την αγάπη μας και με τον κόπο μας την ώρα που τη γράφουμε ή τη μιλάμε; Χρειάζεται να πιστέψουμε πως τα γονίδιά μας είναι νικηφόρα, μόνο αυτά στη Γη στην οικουμένη, ή πως έχουμε την καλύτερη αναλογία πληθυσμού/μεταλλίων παγκοσμίως, ώστε να ανέβει κάπως ο δείκτης της αυτοεκτίμησής μας; Για να σεβαστούμε τον τόπο μας και να τον πονέσουμε, προαπαιτείται να πιστέψουμε πως ήταν, είναι και θα είναι ο ομφαλός του κόσμου; Αν χρειάζονται όλα αυτά, τότε ή λάθος μορφή αγαπάμε ή απλώς λέμε ότι την αγαπάμε.

Ασκήσεις:

1.Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του παραπάνω κειμένου σε 100 – 120 λέξεις.

[25 μ.]

2. α) Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου και να δώσετε έναν άλλο , δικό σας τίτλο.

[5μ.]

β) Να δοθεί ένας πλαγιότιτλος για καθεμιά από τις παραγράφους του κειμένου.

[5μ.]

3.α) Να γράψετε συνώνυμα για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

Παντελώς, ουτιδανοί, κλέος, βιάζονται,  αναπόφευκτα

β) Να γράψετε αντώνυμα για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
υπαρκτή, υποβαθμίζουν, απαξιώνουν, εκτιμήσουμε , κληροδότησε

[10μ.]

4. Ο συγγραφέας του κειμένου στην τρίτη παράγραφο έχει τοποθετήσει  λέξεις ή εκφράσεις μέσα σε εισαγωγικά. Τι εξυπηρετεί η χρήση των εισαγωγικών σ΄ αυτές τις περιπτώσεις;

[3 μ.]

5. «Τα τείχη μιας πόλης, η ψυχή και ο πλούτος της, είναι οι άνθρωποί της»: χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση ως θεματική να γράψετε μία παράγραφο που να αναπτύσσεται με αιτιολόγηση και παραδείγματα

[12μ.]

6. Σε ένα άρθρο που προορίζεται να δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα, να αναφερθείτε στους τομείς στους οποίους μπορεί η Ελλάδα να δραστηριοποιηθεί και να συνεισφέρει στην παγκόσμια ανέλιξη καθώς και στα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να συμβαδίσει με τις προηγμένες χώρες στα πεδία που , τυχόν,  υστερεί.(500-600 λέξεις)

[40μ.]

ΠΑΙΔΕΙΑ

 

Τα παιδιά που δεν αγαπάμε

(διασκευή)

 «Τα παιδιά είναι ό,τι πολυτιμότερο έχουμε: το μέλλον και η ελπίδα της κοινωνίας και αξίζουν όλη την αγάπη και τη φροντίδα μας. Οι δαπάνες για την Παιδεία αποτελούν την καλύτερη επένδυση...». Αυτές οι κοινότοπες και ανούσιες μεγαλοστομίες έρχονται σε κραυγαλέα αντίθεση με την πραγματικότητα που βιώνουν τα ίδια τα παιδιά, που τις ακούνε πλέον «βερεσέ». Το ότι εξεγείρονται είναι μια ένδειξη ότι δεν τα αποβλακώσαμε εντελώς. Όταν πάλι εξεγείρονται με λάθος τρόπο (ανόητες «καταλήψεις» και καταστροφές) είναι απόδειξη ότι δεν τους μάθαμε πώς να αντιδρούν εποικοδομητικά.
Η έλλειψη αγάπης προς τα παιδιά διαφαίνεται ήδη από τις άοκνες προσπάθειες να περιορίσουμε τον αριθμό τους (ανά οικογένεια) εκεί που δεν θα θέσει σε κίνδυνο την επίπλαστη (προς επίδειξιν) ευμάρειά μας (life style). Όταν το παιδί γεννηθεί φροντίζουμε στοιχειωδώς για την υγεία του, αλλά ανεπαρκώς για την πνευματική του ανάπτυξη, εγκαταλείποντάς το στο έλεος τηλεοπτικών υποπροϊόντων, εις βάρος της πραγματικής επικοινωνίας μαζί του και ενθάρρυνσης της (καθοριστικής σημασίας) παιδικής περιέργειας για γνώση.
Στο σχολείο παιδιά και οικογένειες εξουθενώνονται σε ατέλειωτη καταναγκαστική, άχαρη και ανούσια «πνευματική» εργασία, στην οποία τα παιδιά «μαθαίνουν» πολλά για την επόμενη μέρα για να τα ξεχάσουν αμέσως τη μεθεπόμενη. Οι βασικές γνώσεις χάνονται στον ωκεανό τής μη αφομοιώσιμης άχρηστης πληροφορίας. Επιπλέον, το σχολείο δεν διαπαιδαγωγεί (δεν διαπλάθει έντιμους χαρακτήρες, σωστούς πολίτες, άτομα με υγιή κοινωνικότητα). Ούτε μαθαίνει στα παιδιά να αποφεύγουν τους υπαρκτούς κινδύνους της σύγχρονης κοινωνίας: τα τροχαία, τα ναρκωτικά, τον χουλιγκανισμό. Καταφέρνει όμως να τα κάνει να περιφρονούν ό,τι ωραίο προσφέρει η κοινωνία (γνήσια τέχνη, επιστημονική γνώση) και να μισήσουν το βιβλίο. Και φυσικά το ίδιο το σχολείο.
Τα παιδιά και οι έφηβοι εργάζονται απάνθρωπα σκληρά για το απόλυτο τίποτε («tabula rasa»). Οι κατά τεκμήριο καλύτεροι πρώην μαθητές και νυν φοιτητές της Ιατρικής Σχολής Αθηνών αγνοούν τι είναι θερμότητα, τι είναι η φωτιά, τι είναι τα σύννεφα, γιατί ο ουρανός είναι γαλάζιος κ.ο.κ. Απορίες που διατύπωναν ως νήπια δεν κατάφεραν να λύσουν ούτε ως φοιτητές μετά από ατέλειωτες ώρες μελέτης και φροντιστηρίων. Αγνοούν στοιχειώδεις γνώσεις ανατομίας, φυσιολογίας, νοσολογίας, νομικής, φιλοσοφίας, ιστορίας. Δεν αφομοιώνουν αποτελεσματικά τα επιστημονικά δεδομένα, διότι έχουν μάθει μόνο να αποστηθίζουν. Χρησιμοποιούν γλώσσα φτωχή γεμάτη λάθη. Το πτυχίο που τελικά («τσάτρα-πάτρα») θα αποκτήσουν, αν μείνουν άνεργοι, θα ισοδυναμεί με το παράσημο της ανοικτής παλάμης...
Οι υπουργοί Παιδείας, όλοι με καλές προθέσεις, αντιμετωπίζουν το «τέρας» -εκπαιδευτικό σύστημα (ανα)συγκροτώντας Εθνικά Συμβούλια Παιδείας, επιτροπές «σοφών», πρυτάνεων και λοιπών «ειδικών» και ατέρμονους «εθνικούς διαλόγους», που όμως μονίμως εκκινούν από την αρχή. Ο μύθος του Σίσυφου. Τα χρόνια όμως περνούν και το Τέρας συνεχίζει αδιατάρακτα να κατατρώει τις νεανικές ψυχές.
Η άρρωστη κοινωνία μας δεν παρέχει στα παιδιά και στους νέους αυτό που πρωτίστως δικαιούνται: Παιδεία. Και του θεωρήματος «όποιος αγαπά παιδεύει», προκύπτει αβιάστως το πόρισμα: όποιος δεν παιδεύει, δεν αγαπά.

 Του ΔΙΟΝΥΣΗ ΒΕΝΙΕΡΑΤΟΥ ,  Αναπληρωτή καθηγητή Ιατρικής

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γραφεί η περίληψη του κειμένου (90 – 110 λέξεις)
( Μονάδες 25 )

2. Να γράψετε ένα αντώνυμο για κάθε λέξη σε λόγιο ύφος:
κοινότοπες,  ανούσιες, κραυγαλέα, άοκνες, επίπλαστη, ευμάρεια, στοιχειωδώς ανεπαρκώς, ενθάρρυνσης, εξουθενώνονται.

( Μονάδες 10)

3. Να γράψετε 3 ομόρριζα είτε απλά , είτε σύνθετα για κάθε λέξη: τεκμήριο, λάθη, νήπια, ώρες, μελέτης, γνώσεις.

 ( Μονάδες 6)

4.Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η τέταρτη παράγραφος του κειμένου

(Τα παιδιά και οι έφηβοι … της ανοικτής παλάμης...)

( Μονάδες 4)

 Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της παραγράφου

( Μονάδες 3)

5. Να αποδώσετε το νόημα του παρακάτω αποσπάσματος, εξηγώντας σε μία παράγραφο (80 – 100 λέξεις) που βρίσκεται σ’ αυτή την περίπτωση η αναλογία με το  Μύθο του Σίσυφου. «Οι υπουργοί Παιδείας, όλοι με καλές προθέσεις, αντιμετωπίζουν το «τέρας» -εκπαιδευτικό σύστημα (ανα)συγκροτώντας Εθνικά Συμβούλια Παιδείας, επιτροπές «σοφών», πρυτάνεων και λοιπών «ειδικών» και ατέρμονους «εθνικούς διαλόγους», που όμως μονίμως εκκινούν από την αρχή. Ο μύθος του Σίσυφου»

 ( Μονάδες 12)

6.Υποθέστε ότι ως εκπρόσωποι του μαθητικού συμβουλίου του σχολείου σας πρόκειται να μιλήσετε σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα  «Στηρίζοντας τα παιδιά μας» που διοργανώνεται στο Πνευματικό κέντρο του Δήμου σας.
Να ετοιμάσετε ομιλία στην οποία αφού κάνετε λόγο για τα αίτια της κρίσης που διαπιστώνεται σήμερα στον τομέα της σωστής διαπαιδαγώγησης των παιδιών, να διατυπώσετε προτάσεις για  το πώς θα μπορέσει να γίνει εφικτή η παροχή ουσιαστικής στήριξης και παιδείας στους νέους ενόψει των ισχυρών απαιτήσεων αλλά και των κινδύνων που κυοφορεί η σύγχρονη πραγματικότητα.»

( Μονάδες 40)





ΠΑΙΔΕΙΑ

Προβλήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

¨Αιώνιοι φοιτητές ¨

Διασκευή άρθρου του Γρηγόρη Καλφέλη

(από την εφημερίδα Τα Νέα )

Περί τα τέλη του Δεκεμβρίου αποκαλύφθηκε από τη Στατιστική Υπηρεσία ένα έντονα απωθητικό μέγεθος Από τους 596.000 φοιτητές των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ οι 300.000, δηλαδή σχεδόν οι μισοί, είναι μη ενεργοί, είτε γιατί έχουν εγκαταλείψει οριστικά τις σπουδές τους είτε γιατί έχουν καθυστερήσει σημαντικά να πάρουν το πτυχίο τους! Και έτσι αγγίζουμε την περίφημη έννοια των αιώνιων φοιτητών, που σίγουρα δεν κολακεύει την εκπαιδευτική διαδικασία της χώρας μας.


Υπάρχει κατ΄ αρχάς ένα σοβαρό θεσμικό πρόβλημα, αφού στις περισσότερες σχολές η παρακολούθηση δεν είναι δυστυχώς υποχρεωτική και έτσι τα νέα παιδιά διολισθαίνουν σιγά σιγά σε μια «υπαρξιακή χαλαρότητα». Δεν θα υιοθετήσουμε βεβαίως τη θεωρία των «τεμπέληδων», αλλά κάτι πρέπει να αλλάξει επειγόντως σε αυτό το επίπεδο, γιατί χωρίς καθημερινή και ελεγχόμενη παρακολούθηση δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για σοβαρό πανεπιστήμιο. Έτσι, η χαλαρότητα οδηγεί σταδιακά στην εγκατάλειψη των σπουδών.

 Όμως υπάρχει και ένας άλλος σοβαρός λόγος, από μια άλλη πλευρά, που εξηγεί το φαινόμενο των αιώνιων φοιτητών. Και αυτό λέγεται απογοήτευση ή το να νιώθεις το φρικτό συναίσθημα ότι είσαι εκ των προτέρων απόβλητος σε μια αγορά που είναι πολλαπλώς κορεσμένη. Για να το πούμε απλούστερα λόγια,  τι ενθουσιασμό μπορεί να έχει για το μέλλον του ένας φοιτητής της Νομικής όταν η Θεσσαλονίκη έχει 11.000 δικηγόρους και η Αθήνα πάνω από 20.000;  Αυτό βέβαια, αποκαλύπτει ταυτόχρονα την απαράδεκτη έλλειψη ενός σοβαρού προσανατολισμού για τα επαγγέλματα που έχουν ζήτηση και προβάλλει το αίτημα πως κάτι πρέπει να αλλάξει ριζικά και σε αυτό το επίπεδο.

Επιπλέον, οι φτωχοί γονείς δύσκολα καταφέρνουν να πληρώνουν τις οκτώ ή εννιά χιλιάδες ευρώ που απαιτούνται κάθε χρόνο για να σπουδάσει το παιδί τους εκτός κατοικίας του. Έτσι, αρκετοί φοιτητές δουλεύουν για να τα βγάλουν πέρα και αυτό οδηγεί σε μερική εγκατάλειψη των σπουδών. Όμως κάποτε πρέπει, επιτέλους, να γίνουν ορισμένες αξιόπιστες μελέτες που να μας δείχνουν πόσοι πραγματικά εργάζονται, ώστε να μη χρησιμοποιείται παραπλανητικά αυτό το μέγεθος για να νομιμοποιηθεί η αντιπαραγωγική ζωή ενός τμήματος του φοιτητικού πληθυσμού και για να δίνονται δημόσιες υποτροφίες ή να γίνονται άλλες θεσμικές διευκολύνσεις σε αυτούς που πράγματι τις έχουν ανάγκη.

Αν μέσα σε όλα αυτά λάβει κανείς υπόψη του και τον άρρωστο κομματισμό που επικρατεί στα πανεπιστήμια (οι παρατάξεις κάνουν τα πάντα και διαπραγματεύονται με τους πρυτάνεις), τότε θα έχει κάπως προσεγγίσει αυτό το παράδοξο φαινόμενο των αιώνιων φοιτητών, που δεν τιμά τον εκπαιδευτικό κόσμο, αλλά που πάντως υπάρχει και σε άλλες χώρες, όπως δείχνει δυστυχώς και μια πρόσφατη μελέτη για το μεγάλο κρατικό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στην Αμερική («Νytimes», «State Universities Want Μore Students to Graduate», 28/1/2010).

Ποιο είναι το συμπέρασμα;

Πρέπει να μειωθούν οι αιώνιοι φοιτητές γιατί είναι ένα μέγεθος που καταστρέφει τη γνώση και μειώνει έντονα την αποδοτικότητα των ελληνικών πανεπιστημίων

(Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ. )

Ασκήσεις

1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου ( 100 – 120 λέξεις )

(μον. 25)

2. « αρκετοί φοιτητές δουλεύουν για να τα βγάλουν πέρα και αυτό οδηγεί σε μερική εγκατάλειψη των σπουδών» Να αποδώσετε το νόημα του παραπάνω αποσπάσματος σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων.

(μον. 12)

3. Ο Γρ. Καλφέλης προκειμένου να στηρίξει τις απόψεις του χρησιμοποιεί τεκμήρια. Να τα εντοπίσετε και να τα αξιολογήσετε.

(μον. 6 )

4. Να γράψετε έναν άλλο επίλογο χωρίς τη χρήση ερώτησης, στον οποίο θα επανεκτίθεται το πρόβλημα των «αιωνίων» φοιτητών.

(μον. 5 )

4.Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

Καθυστερήσει, κολακεύει, απογοήτευση, φρικτό, κορεσμένη

(μον. 10 )

6.Σε ένα άρθρο που πρόκειται να δημοσιευθεί στο σχολικό σας περιοδικό να εκθέσετε  τα προβλήματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που προβληματίζουν τους μαθητές της Γ΄  Λυκείου και τους αποθαρρύνουν στην προσπάθεια να επιτύχουν την εισαγωγή τους σε αυτά.

ΠΑΙΔΕΙΑ

Η χαμένη χαρά του να μαθαίνεις

Παπαδημητρίου Λένα

(Συντόμευση - Διασκευή)

Μέσα στη γλυκιά απραξία των καλοκαιρινών διακοπών διαπίστωσα πόσο διαβρωτικό έχει γίνει το στρες για τους μαθητές όλων των βαθμίδων. Τα νέα ήταν καταιγιστικά. Μια ασθμαίνουσα μητέρα που έκανε εξοντωτικές τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε υποψήφιες που θα αναλάμβαναν την κατ' οίκον υποστήριξη του 8χρονου γιου της τη νέα σχολική χρονιά. Μια δεκαπεντάχρονη (άριστη μαθήτρια) που έβαλε τα κλάματα μόλις άκουσε το εφετινό πρόγραμμα του φροντιστηρίου. Δύο νεαροί γονείς που διαπληκτίζονταν παρά θίν' αλός για τις επιδόσεις της εννιάχρονης κόρης τους στα αγγλικά. Ένας εικοσάχρονος που εγκατέλειψε με συμπτώματα υπερκόπωσης και τις σπουδές του στο Λονδίνο.

Κάτι φαίνεται να πηγαίνει πολύ στραβά. Τα σημερινά παιδιά είναι τόσο επιβαρημένα με σχολικές υποχρεώσεις, οργανωμένες δραστηριότητες και βέβαια γονεϊκές προσδοκίες, που εμφανίζουν ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού συμπτώματα burn out [1] μεγαλοστελέχους πολυεθνικής. Έχουν σχεδόν σταματήσει να παίζουν, έχουν σταματήσει να έχουν χρόνο για κάτι που δεν είναι «δομημένο» και «χρήσιμο» για το επαγγελματικό μέλλον τους.

Τα παιδιά σήμερα μαθαίνουν με μοναδικό στόχο την επαγγελματική αποκατάσταση. Όπως μου έλεγε χαρακτηριστικά τις προάλλες ένας θορυβημένος μπαμπάς δύο εφήβων: «Έχεις ακούσει σήμερα κανένα παιδί να ονειρεύεται να γίνει κάτι; Να σου λέει "όταν θα μεγαλώσω θέλω να γίνω ωκεανολόγος ή κοινωνικός λειτουργός;"». Η παιδική ηλικία θυμίζει πλέον ένα εναγώνιο κυνήγι εκπαιδευτικών στόχων (με συνεχείς αξιολογήσεις, εξετάσεις κ.ο.κ.). Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι όλο και περισσότερα παιδιά ανά τον πλανήτη πάσχουν από το «άγχος των εξετάσεων» (test anxiety). Είναι τέτοια η εσωτερική πίεση να πετύχεις, που παραλύει το χέρι σου όταν πας να γράψεις. Σε περυσινό εκτενές άρθρο του με τίτλο «It's Only a Test» το αμερικανικό «Time» εξέταζε την εν λόγω πανδημία «που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες στη ζωή του ατόμου. Κάποιος, π.χ., που αγχώνεται υπερβολικά με ένα διαγώνισμα μαθηματικών, μπορεί να αποφεύγει συγκεκριμένα μαθήματα επιλογής και να στερεί εαυτόν από πολλά υποσχόμενες επαγγελματικές επιλογές».

Οι ίδιοι οι γονείς, βέβαια, συμβάλλουν στο να παραγκωνιστεί το πάθος για μάθηση (και να υποδαυλιστεί η ψύχωση με το τέλειο βιογραφικό). Οι ειδικοί έχουν φθάσει πλέον στο σημείο να ζητούν από τους γονείς να απομακρύνουν την καυτή ανάσα τους από τον (μονίμως σκυμμένο) σβέρκο των παιδιών, να σταματήσουν αυτή την ευνουχιστική υπερεμπλοκή στην ακαδημαϊκή ζωή τους, να πάψουν επιτέλους να τα «βοηθούν» στο διάβασμα. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη αυτού του είδους έρευνα (για την επίδραση δηλαδή της γονεϊκής ανάμειξης στις ακαδημαϊκές επιδόσεις των παιδιών) που είδε μέσα στο 2014 το φως της δημοσιότητας αιφνιδίασε τους ίδιους τους ενορχηστρωτές της. Ο Κιθ Ρόμπινσον, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας και ο Εϊντζελ Χάρις, της αυτής ειδικότητος στο Πανεπιστήμιο Ντιούκ, διαπίστωσαν εμβρόντητοι (αφού πρώτα μελέτησαν 63 εκφάνσεις της γονεϊκής συμμετοχής, όπως π.χ. στενό τσεκάρισμα του καθημερινού homework, επικοινωνία με δασκάλους, μαραθώνιες συζητήσεις περί επαγγελματικού προσανατολισμού) πως όταν οι γονείς ανακατεύονται υπερβολικά οι επιδόσεις καταβαραθρώνονται.

Ίσως στην Ελλάδα της κρίσης να μην είμαστε ακόμη έτοιμοι για μια επανάσταση όπως ήταν το 2002 η περίφημη «yutori kyōiku» (εκπαίδευση χωρίς πιέσεις) στην Ιαπωνία. Τουλάχιστον ας χαλαρώσουμε λίγο αυτό το απάνθρωπο σφίξιμο στα παιδιά. Για να μην πάρουν στα σοβαρά αυτό που έλεγε ο Μαρκ Τουέιν χαριτολογώντας: «Δεν επέτρεψα ποτέ στα σχολικά μου χρόνια να ανακατευτούν με την εκπαίδευσή μου».

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2014

Ερωτήσεις

A1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).

Μονάδες 25

 Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 έως 120 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος που ακολουθεί: «Τα παιδιά σήμερα μαθαίνουν με μοναδικό στόχο την επαγγελματική αποκατάσταση.».

Μονάδες 10

 Β2. Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης στην τρίτη παράγραφο του κειμένου («Τα παιδιά σήμερα μαθαίνουν» … «επαγγελματικές επιλογές») και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 6

Β3. α) Να γράψετε μια συνώνυμη λέξη/έκφραση -ικανή  να την αντικαταστήσει στο κείμενο- για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις/εκφράσεις του κειμένου, σε πιο απλό ύφος:  κατ' οίκον, παρά θίν' αλός, θορυβημένος, παραγκωνιστεί, εκφάνσεις .

Μονάδες 5

β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου σε λόγιο ύφος: διαβρωτικό, εξοντωτικές, μακροπρόθεσμες, υπερβολικά, ανάμειξης.

Μονάδες 5

 Β4. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις: «δομημένο»  (στη δεύτερη παράγραφο),  «Έχεις ακούσει σήμερα ...ή κοινωνικός λειτουργός;"» (στην τρίτη παράγραφο).

 Μονάδες 2

  β) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των παρενθέσεων στις παρακάτω περιπτώσεις: (άριστη μαθήτρια) πρώτη παράγραφος, (αφού πρώτα μελέτησαν ... περί επαγγελματικού προσανατολισμού) τέταρτη παράγραφος, (εκπαίδευση χωρίς πιέσεις) πέμπτη παράγραφος.

Μονάδες 3

Β5. Να αναγνωρίσετε δύο χαρακτηριστικά του άρθρου στο παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 4

 Γ1. Σε ομιλία σας που θα εκφωνήσετε ως εκπρόσωπος των συμμαθητών σας σε εκδήλωση του Πνευματικού κέντρου του Δήμου σας να αναφερθείτε στις , κατά τη γνώμη σας, σημαντικότερες αιτίες που συμβάλλουν στο να μην αγαπούν πολλοί νέοι το βιβλίο, αλλά και σε δραστηριότητες, που αποσκοπούν στον περιορισμό αυτού του φαινομένου (500-600 λέξεις).

Μονάδες 40

---

[1] Burn out: Σύνδρομο Εργασιακής Εξουθένωσης 

Παράδοση

-->

Η στάση μας απέναντι στην Παράδοση

Του ιερέως Π.  Σ. Χαλκιά

(απόσπασμα)

Συχνά ακούμε να γίνεται λόγος για τις παραδόσεις μας και για την ανάγκη να μείνουμε πιστοί σ’ αυτές. Τέτοια λόγια ακούμε σε πανηγυρικούς, σε διαλέξεις, σε λαογραφικές συγκεντρώσεις, σε κηρύγματα.

Οι πνευματικές και πολιτικές αρχές του τόπου μας δεν αφήνουν ευκαιρία που να μην επικαλεστούν, ιδιαίτερα για το φρονηματισμό των νέων μας, τις θρησκευτικές και εθνικές μας παραδόσεις.

Τις πιο πολλές φορές όμως ο τρόπος αυτός αγγίζει τα όρια της καπηλείας, όταν αυτοί που κάνουν τις όμορφες αυτές διακηρύξεις, σπάνια, προσπαθούν να προσφερθούν σαν υποδείγματα συνέπειας και σαν πρόσωπα που σέβονται και στον ιδιωτικό και στο δημόσιο βίο τους, τις παραδόσεις της θρησκείας και της πατρίδας μας. Έτσι τα ωραία τους λόγια πέφτουν συνήθως στο κενό και αφήνουν μόνο εφήμερες εντυπώσεις καλλιέπειας. Οι νέοι μας μένουν αδιάφοροι και, μη γνωρίζοντας τι είναι η παράδοση, πέφτουν σε τρόπους ζωής αντιπαραδοσιακούς.

Ακόμα, γίνεται και ένα άλλο σοβαρό λάθος. Δεν έχουμε καταλάβει οι περισσότεροι ακόμη τι είναι αυτό που λέμε παράδοση. Δεν μας το εξήγησαν και μας άφησαν ο καθένας μας να διαμορφώσει γι’ αυτήν μια προσωπική του άποψη. Συνήθως έχουμε την εντύπωση πως η Παράδοση είναι στενά δεμένη με το παρελθόν, είναι δηλαδή κάτι το παλιό, το σκουριασμένο, το «ντεμοντέ».

Έτσι οι νέοι μας, κυρίως, αρέσκονται να φέρονται, να ντύνονται, να μιλάνε και να σκέπτονται μοντέρνα, νοιώθουν κάτι να τους απωθεί από την Παράδοση, μια και θα κινδύνευαν να χαρακτηρισθούν καθυστερημένοι, αν έδειχναν πως τη συμπαθούν.

Η αντίληψη αυτή είναι λανθασμένη πέρα για πέρα. Γιατί τα στοιχεία της Παράδοσης, που είναι μια αλυσίδα που αρχίζει από το παρελθόν, φθάνουν μέχρι σήμερα στην εποχή μας, ανανεωμένα, με νέες μορφές, με νέες προοπτικές και μπορούν να προσαρμοσθούν στις σημερινές συνθήκες.

Ένας διάσημος σύγχρονος Γάλλος θεολόγος και κληρικός λέει: «Είμαι ένας άνθρωπος της Παράδοσης, μέσα στην αλλαγή. Η Παράδοση είναι εντελώς άλλο πράγμα από μια μηχανική και επαναληπτική κατάφαση του παρελθόντος. Είναι η ενεργητική παρουσία μιας αρχής σ’ όλο το μάκρος της ιστορίας της».

Αυτό σημαίνει πως στην Παράδοση δεν έχουμε το στατικό στοιχείο που ευνοεί την μουμιοποίηση. Αντίθετα, έχουμε το δυναμικό στοιχείο, που παίρνοντας το υλικό από το παρελθόν, έχει τη δύναμη να κτίζει νέους οικισμούς, νέες μορφές, που βοηθάνε το σύγχρονο άνθρωπο στην επιβίωσή του. Αυτό ακόμα συμβαίνει πως οι θρησκευτικές και εθνικές μας παραδόσεις είναι ζωντανές, δεν είναι νεκρές. Δεν ζητάμε να αναθέσουμε στους νέους μας το ρόλο του νεκροθάφτη. Ζητούμε να γίνουν οι φορείς αυτής της ζωντανής Παράδοσης, που μεταφέρεται μέσα στους αιώνες σαν πολύτιμο κεφάλαιο αυτοσυνειδησίας μέσα στο χώρο και στον χρόνο. Λαοί που δεν έχουν Παράδοση, δεν έχουν ζωή. Είναι καταδικασμένοι σε μαρασμό και θάνατο.

Πηγή: http://www.laosver.gr/news/articles/19298.html

ΘΕΜΑΤΑ:
1. Να ενημερώσεις την τάξη σου για το περιεχόμενο του κειμένου με γραπτή περίληψή του σε 100 περίπου λέξεις.

( Μον. 25)

2^α . Να χρησιμοποιήσεις σε προτάσεις τις λέξεις πέφτουν και σκουριασμένο  με την κυριολεκτική και μεταφορική τους σημασία.

2β . να γράψεις μια συνώνυμη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:

καλλιέπειας , διαμορφώσει, «ντεμοντέ» , καθυστερημένοι, μάκρος, ευνοεί .

2γ. να γράψεις μια αντώνυμη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:

σπάνια, κατάφαση, μαρασμό

( Μον 13)

3. «Η Παράδοση είναι εντελώς άλλο πράγμα από μια μηχανική και επαναληπτική κατάφαση του παρελθόντος».  Να αναλύσετε το περιεχόμενο της φράσης σε μια παράγραφο (100 -120 λέξεις)

( Μον. 13)

 4. Ο συντάκτης του παραπάνω κειμένου χρησιμοποιεί την αναφορική (κυρίως) αλλά και την ποιητική (πιο λίγο) λειτουργία της γλώσσας; Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου με συγκεκριμένες αναφορές .

( Μον. 5)

5. Ποιες διαρθρωτικές λέξεις/εκφράσεις χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην πέμπτη παράγραφο και τι επιτυγχάνει με καθεμία από αυτές;

( Μον. 4)

6. Το θέμα της παράδοσης πρόκειται να συζητηθεί στην τάξη σου. Να ετοιμάσεις μια γραπτή εισήγηση περίπου 500 λέξεων για τους λόγους που ενεργούν ώστε μια αρκετά μεγάλη μερίδα νέων να αδιαφορεί για την παράδοση και για τις προϋποθέσεις που απαιτούνται, ώστε να στραφούν στη  γόνιμη και δημιουργική αξιοποίηση της παράδοσής μας.

( Μον. 40)

Περιβάλλον

Το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου

(διασκευή)

Φαινόμενο του Θερμοκηπίου ονομάζεται η απορρόφηση της υπέρυθρης ακτινοβολίας που εκπέμπει ο ήλιος από την ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας να αυξάνεται.. Το φαινόμενο αυτό, που επιτρέπει τη διέλευση της ακτινοβολίας αλλά ταυτόχρονα την εγκλωβίζει, μοιάζει με τη λειτουργία ενός θερμοκηπίου και ο Γάλλος μαθηματικός Fourier το ονόμασε το 1822 «Φαινόμενο Θερμοκηπίου». Αποτελεί μια φυσική διεργασία που εξασφαλίζει στη Γη μια θερμοκρασία επιφάνειας εδάφους γύρω στους 15^οC, ενώ η θερμοκρασία θα ήταν -18^οC χωρίς αυτό. Όμως τα τελευταία χρόνια λέγοντας Φαινόμενο Θερμοκηπίου δεν αναφερόμαστε στη φυσική διεργασία, αλλά στην έξαρση αυτής, λόγω της ρύπανσης της ατμόσφαιρας από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες.

Τα τελευταία χρόνια οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες (βιομηχανίες, αυτοκίνητα κ.ά.) έχουν αυξήσει σημαντικά τις συγκεντρώσεις των αερίων των κατώτερων στρωμάτων της ατμόσφαιρας («αέρια θερμοκηπίου») με αποτέλεσμα την αύξηση της απορροφούμενης ακτινοβολίας και την επακόλουθη θερμοκρασιακή μεταβολή

Πολύπλοκα μαθηματικά μοντέλα, γνωστά ως GCM , τα οποία επεξεργάζονται όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες για να προβλεφθούν οι μελλοντικές κλιματικές αλλαγές, δείχνουν ότι η μέση θερμοκρασίας της Γης θα αυξάνεται κατά μέσο όρο περίπου 0,3^οC ανά δεκαετία για τα επόμενα 100 χρόνια. Αν συμβεί όμως μια τέτοια αύξηση, που φαινομενικά είναι μικρή, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές κλιματικές αλλαγές με απρόβλεπτες συνέπειες.

Ένα σημαντικό πρόβλημα είναι η επίδραση που θα έχει η αύξηση της θερμοκρασίας στο επίπεδο της θάλασσας. Αναμένεται άνοδος της επιφάνειας που θα οφείλεται στη θερμική διαστολή των ωκεανών και στο λιώσιμο των πάγων των οροσειρών και σε μικρότερο ποσοστό σε λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας. Παράλληλα η κατανομή και η συχνότητα των βροχοπτώσεων θα μεταβληθούν. Θα αυξηθούν οι πλημμύρες, οι καταιγίδες και γενικά οι ακραίες καιρικές συνθήκες θα είναι συχνότερες και εντονότερες.

Οι υψηλές θερμοκρασίες ευνοούν την αύξηση της μόλυνσης στην ατμόσφαιρα, ενώ δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για την εμφάνιση ασθενειών, ενώ η αύξηση της συγκέντρωσής του όζοντος στις κατώτερες περιοχές της ατμόσφαιρας είναι παθογόνος. Προβάλλει επομένως επιτακτική η ανάγκη λήψης μέτρων με στόχο τη μείωση εκπομπής των «αερίων του θερμοκηπίου» στην ατμόσφαιρα που αποτελεί τη βάση της επίλυσης του προβλήματος.

Πηγή: in.gr health

Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων που θα αναπτύσσεται με αίτιο –αποτέλεσμα το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: «Θα αυξηθούν οι πλημμύρες, οι καταιγίδες και γενικά οι ακραίες καιρικές συνθήκες θα είναι συχνότερες και εντονότερες.»

Μονάδες 12

Β2. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου; (Ένα σημαντικό πρόβλημα… και εντονότερες.)

(μονάδες 4)

β) Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της ίδιας παραγράφου του κειμένου (μονάδες 3)

Μονάδες 7

Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

Επιτρέπει, εγκλωβίζει, έξαρση, αυξήσει,  μεταβολή . (μονάδες 5)

β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

άνοδος, λιώσιμο, Παράλληλα, μεταβληθούν, εντονότερες . (μονάδες 5)

Μονάδες 10

Β4. Να επισημάνετε τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα επιστημονικού λόγου στο κείμενο που σας δίνεται.

Μονάδες 6

Γ1. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας να αναφερθείτε στους κινδύνους που επιφυλάσσει στον άνθρωπο και στο οικοσύστημα η έξαρση του φαινομένου του θερμοκηπίου και στη σημασία και το χαρακτήρα των μέτρων που πρέπει να λάβει ο άνθρωπος για την αντιμετώπισή του. (500-600 λέξεις).

Μονάδες 40

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ
ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
ΔΕΥΤΕΡΑ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2011

ΚΕΙΜΕΝΟ

             Η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, καθώς όλο και περισσότερα είδη απειλούνται με εξαφάνιση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η καταστροφή του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, ενός από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα στον κόσμο. Βέβαια, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις επιτυχούς διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος. Η συνολική εικόνα, ωστόσο, δεν είναι ρόδινη.

            Οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι για την επιτάχυνση της εξαφάνισης των ειδών. Όσο αυξάνεται ο πληθυσμός, τόσο μεγαλύτερο είναι το τίμημα για το περιβάλλον: με την εντατική καλλιέργεια της γης, τις κατασκευές, τη μόλυνση, την κοπή των δέντρων και την υπερεκμετάλλευση των ωκεανών, βλάπτουμε το οικοσύστημα και καταστρέφουμε τους πιο πολύτιμους πόρους από τους οποίους εξαρτιόμαστε απόλυτα.

Αποτελούμε και εμείς μέρος της βιοποικιλότητας, αυτού του ιστού της ζωής, όπου οι άνθρωποι, τα ζώα, τα φυτά και άλλοι οργανισμοί εξαρτώνται ο ένας από τον άλλο. Χρειαζόμαστε τη φύση – μας προσφέρει καθαρό αέρα, καθαρό νερό και τροφή, ανακυκλώνει τα απορρίμματα και ρυθμίζει το κλίμα. Και όλα αυτά δωρεάν ! Σύμφωνα με πρόσφατους υπολογισμούς, αν επρόκειτο να αντικαταστήσουμε αυτές τις υπηρεσίες που παρέχει η φύση με άλλες τεχνητές εναλλακτικές λύσεις, αυτό θα μας κόστιζε δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο – και σε ορισμένες περιπτώσεις κάτι τέτοιο δεν θα ήταν καν εφικτό. Αν δεν αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας, η ευχάριστη ζωή μας πρόκειται να αλλάξει.

                Θα έχετε ίσως δει κάποια λίμνη που είχε κρυστάλλινα καθαρά νερά να μετατρέπεται σε πράσινο βάλτο. Ο φαύλος κύκλος αρχίζει με τη μόλυνση που σκοτώνει τα ψάρια, τα οποία κανονικά θα έτρωγαν τα φύκια, μέχρι τελικά να καταρρεύσει όλο το οικοσύστημα. Μήπως αυτό είναι μόνο μια πρόγευση από όσα μας επιφυλάσσει το μέλλον;

            Τα οικοσυστήματα επηρεάζονται, επίσης, από την κλιματική αλλαγή. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα ορυκτά καύσιμα και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος – ιδιαίτερα των δασών και των υγροτόπων – έχουν οδηγήσει στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Αν δεν μειώσουμε αυτές τις εκπομπές και δεν διατηρήσουμε υγιή τα οικοσυστήματα, η θερμοκρασία μπορεί να αυξηθεί κατά περίπου 1 έως 6 ^οC αυτόν τον αιώνα, με σοβαρές συνέπειες για όλους. Τα συχνότερα φαινόμενα ξηρασίας, κυμάτων καύσωνα, πλημμυρών και πυρκαγιών θα θέσουν σε κίνδυνο τα ζώα, τα φυτά και τους ανθρώπους.

          Χρειαζόμαστε υγιή οικοσυστήματα για να αμβλύνουμε την κλιματική αλλαγή και να προσαρμοστούμε σε αυτήν, καθώς και για να αποφύγουμε τις πιο δυσμενείς της συνέπειες. Οι ωκεανοί, τα δάση και οι βάλτοι αποτελούν φυσικές «παγίδες άνθρακα». Τα παράκτια οικοσυστήματα, όπως οι υγρότοποι, τα δάση με μαγκρόβια δέντρα (με ρίζες μέσα στην θάλασσα), οι κοραλλιογενείς ύφαλοι και οι παραλίες με φυσικά φράγματα, προσφέρουν φυσική προστασία στις ακτογραμμές.

            Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την απώλεια της βιοποικιλότητας, αν δεν αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή. Είναι, όμως, αντίστοιχα αδύνατο να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, χωρίς να διαχειριστούμε τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα. Και τα δύο προϋποθέτουν συντονισμένη παγκόσμια δράση. Και πρέπει να ξεκινήσουμε από εμάς τους ίδιους !

Από το Βιβλίο των Νέων της Ευρώπης 2010-2011 (διασκευή).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80 - 100 λέξεις).

Μονάδες 25

 Β.1. Να αναπτύξετε με παραδείγματα σε μια παράγραφο 60-80 λέξεων το περιεχόμενο της παρακάτω φράσης: «υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις επιτυχούς διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος».

Μονάδες 12

Β.2. Να αναφέρετε δύο τρόπους ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου, εντοπίζοντάς τους στο κείμενο.

Μονάδες 6

Β.3.        α. Να δώσετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: παρέχει, εφικτό, ίσως, συνέπειες (μονάδες 4).
β. Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: υπεύθυνοι, βλάπτουμε, απόλυτα, συχνότερα (μονάδες 4).

Μονάδες 8

Β.4.        α.Να χαρακτηρίσετε τη σύνταξη (ενεργητική – παθητική) στις παρακάτω προτάσεις (μονάδες 2) και να τη μετατρέψετε στην αντίθετή της (μονάδες 2):
• Τα οικοσυστήματα επηρεάζονται, επίσης, από την κλιματική αλλαγή.
• Τα συχνότερα φαινόμενα ξηρασίας, κυμάτων καύσωνα, πλημμυρών και πυρκαγιών θα θέσουν σε κίνδυνο τα ζώα, τα φυτά και τους ανθρώπους.

 β.Να εξηγήσετε τη λειτουργία των σημείων στίξης στα παρακάτω αποσπάσματα:
• Όσο αυξάνεται ο πληθυσμός, τόσο μεγαλύτερο είναι το τίμημα για το περιβάλλον: (άνω και κάτω τελεία)
• Και όλα αυτά δωρεάν! (θαυμαστικό)
• Μήπως αυτό είναι μόνο μια πρόγευση από όσα μας επιφυλάσσει το μέλλον; (ερωτηματικό)
• Οι ωκεανοί, τα δάση και οι βάλτοι αποτελούν φυσικές «παγίδες άνθρακα» (εισαγωγικά)
• τα δάση με μαγκρόβια δέντρα (με ρίζες μέσα στην θάλασσα) (παρένθεση) (μονάδες 5).

Μονάδες 9

 Γ. Συμμετέχοντας στο Συμβούλιο Νέων της Ευρώπης εκφωνείτε ομιλία 500 περίπου λέξεων με θέμα την απώλεια της βιοποικιλότητας του πλανήτη. Στην ομιλία σας αυτή να εξηγήσετε γιατί οι άνθρωποι της εποχής μας έχουν ευθύνη για την επιτάχυνση της εξαφάνισης των ειδών και να προτείνετε τρόπους με τους οποίους οι νέοι μπορούν να συντελέσουν στην αλλαγή της ανθρώπινης νοοτροπίας και στάσης γενικότερα απέναντι στο περιβάλλον.

Μονάδες 40

Η καταλυτική γοητεία της Φύσης

Της Τασούλας Καραϊσκάκη

Για άλλη μια χρονιά, την ημέρα της αυγουστιάτικης πανσελήνου, την προσεχή Τετάρτη, περισσότεροι από εκατό αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και μουσεία σε όλη τη χώρα, από τη Ζώνη του Έβρου ως τη Φαιστό της Κρήτης και από το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας μέχρι το Ηραίο της Σάμου θα παραμείνουν ανοιχτά. Μουσικές εκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις, παρατηρήσεις, ξεναγήσεις θα προσφερθούν δωρεάν στους επισκέπτες των χώρων από το υπουργείο Πολιτισμού. Μολονότι ο θεσμός «κρατάει» από τη δεκαετία του ’90, είναι τα τελευταία χρόνια της κρίσης που έγινε περισσότερο γνωστός και πλέον, κάθε χρόνο, με όλο και μεγαλύτερη θέρμη οι επισκέπτες προσεγγίζουν τους αρχαιολογικούς χώρους το βράδυ της αυγουστιάτικης πανσελήνου, που είναι πιο πορφυρή στην ανατολή και τη δύση της, αλλά και πιο μεγάλη, πιο φωτεινή από τα ολόγιομα φεγγάρια των άλλων μηνών, λόγω του μικρότερου τόξου που διαγράφει στον ορίζοντα. Λίγο οι μύθοι και τα μυστήρια που περιβάλλουν το φεγγάρι σχετικά με την υγεία, τη ζωή και τη βλάστηση, την αρρώστια, τον μαρασμό και τον θάνατο, λίγο η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι η Σελήνη επηρεάζει τα πάντα, από τους χυμούς των φυτών ως την ανθρώπινη ψυχολογία, λίγο το ανέξοδο πανηγύρι στον υπέρτατο χώρο μαγείας και μνήμης, τον αρχαιολογικό χώρο, συνέβαλαν στην παγίωση και εξασφαλισμένη επιτυχία της ετήσιας διοργάνωσης. Όμως δεν είναι μόνον αυτά. Τα τελευταία χρόνια της κατάρρευσης όλων όσα αποτελούσαν καθημερινές βεβαιότητες, της επώδυνης ενδοσκόπησης, της οργής για το άνισο ή αυθαίρετο μοίρασμα των βαρών, του αισθήματος ιλίγγου μπροστά σε χαώδεις επισφάλειες, η Φύση λειτουργεί κατευναστικά. Η στέρεα γη με τους καρπούς της, με την ικανότητά της να μεταστοιχειώνει και να δημιουργεί σχεδόν εκ του μηδενός, παρέχει πέρα από επαγγελματική διέξοδο (20.000 νέοι μετακινούνται κάθε χρόνο από τα αστικά κέντρα στην ύπαιθρο για να αναβιώσουν παλιές καλλιέργειες ή να αναπτύξουν νέες) ένα ανακουφιστικό αίσθημα ασφάλειας. Το μουρμούρισμα ή η χλαπαταγή των κυμάτων, το εύθυμο βελούδο του χορταριού, το μαυλιστικό μέταλλο του σεληνιακού φωτός επαναφέρουν πνεύμα και σώμα στον οργασμό της ζωής. Η Φύση είναι το αναπαλλοτρίωτο αγαθό, που δεν μπορεί να κλαπεί, να πουληθεί. Η αγνότητά της, άμεσα συνδεδεμένη με την παιδική αθωότητα, αποτελεί εχέγγυο δύναμης, όχι βίαιης αλλά ήρεμης, νηφάλιας, ισόπεδης με την πραγματικότητα. Στους κόλπους αυτής της αρχέγονης ισχύος όλες οι ιδιοσυγκρασίες βρίσκουν τρόπο να βολευτούν. Με ρεμβασμό ή ξεφάντωμα, αφουγκρασμό του παρελθόντος ή με «μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας», η επικείμενη αυγουστιάτικη βραδιά διαγράφεται ως «ένεση» αισιοδοξίας. Η τέχνη κάτω από το νυχτερινό στερέωμα σε ομφαλούς της πολύπαθης γης θα έχει ίσως τη δύναμη να ανοίξει μπροστά μας μια πνευματική προοπτική, να σκίσει την αυλαία του αδιεξόδου και να μπορέσουμε να δούμε την άλλη πλευρά. Δεν είναι ένα μυθικό παρελθόν ούτε ένα άχρονο παρόν. Είναι το αύριο που πρέπει να πλάσουμε. Το έδαφος είναι ολισθηρό και υπαρκτός ο κίνδυνος να διαπραχθούν νέες φρικαλεότητες στο όνομα μισαλλόδοξων ιδεών, οι προοπτικές είναι δυσοίωνες, αλλά ας αδράξουμε τις όποιες ευκαιρίες ώστε να μην είναι η αλλαγή μια αυτοάρνηση αλλά μια μεταμόρφωση. Η ανασυγκρότηση ενός οικονομικού, κοινωνικού, πνευματικού εγώ, που είναι ένα εσύ και ένα αυτός και ένα εμείς... Εφημερίδα Καθημερινή

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_18/08/2013_514437

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80-100 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος: «Η Φύση είναι το αναπαλλοτρίωτο αγαθό, που δεν μπορεί να κλαπεί, να πουληθεί.» Υποθέστε ότι η παράγραφος αποτελεί τμήμα ομιλίας που θα εκφωνήσετε σε περιβαλλοντικό συνέδριο.

Μονάδες 10

Β2.  α) Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου (μονάδες 3)

       β) Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο (μονάδες 2)

Μονάδες 5

Β3. α) Χρησιμοποιώντας το δεύτερο συνθετικό των παρακάτω λέξεων (είτε ως πρώτο είτε ως δεύτερο) να σχηματίσετε από δύο (για την καθεμιά) νέες σύνθετες λέξεις:

Αναβιώσουν, εύθυμο, επικείμενη . (μονάδες 6)

 β) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

 χρονιά , παγίωση,  κατευναστικά, εχέγγυο,  ανασυγκρότηση. (μονάδες 5)

Μονάδες 11

Β4 α) «κρατάει» , «μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας», «ένεση» : Γιατί  η συγγραφέας έβαλε σε εισαγωγικά τις παραπάνω λέξεις/φράσεις;
(μονάδες 3)

β) (20.000 νέοι μετακινούνται κάθε χρόνο από τα αστικά κέντρα στην ύπαιθρο για να αναβιώσουν παλιές καλλιέργειες ή να αναπτύξουν νέες): Γιατί η συγγραφέας έβαλε σε παρενθέσεις την παραπάνω φράση;
(μονάδες 2)

Μονάδες 5

Β5 Ποιους τρόπους και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί η συγγραφέας στην τέταρτη  παράγραφο (Όμως δεν είναι μόνον... να βολευτούν); (μονάδες 4)

Γ1. Σε ομιλία που ετοιμάζετε για να εκφωνήσετε σε συνέδριο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ως εκπρόσωπος των μαθητών του σχολείου σας να αναφερθείτε στις ποικίλες ωφέλειες που προσφέρει η φύση στο σύγχρονο άνθρωπο και στην ανάγκη αποκατάστασης της σχέσης του μαζί της. Στη συνέχεια να προτείνετε τρόπους μέσα από τους οποίους θα καταστεί αυτή δυνατή .

 (500-600 λέξεις).

Μονάδες 40

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Όταν το απίθανο γίνεται εξαιρετικά πιθανό

(Από τον τύπο - Διασκευή)

Όταν πρωτοεμφανίστηκαν οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, στη δεκαετία του ΄60, οι υποστηρικτές της πυρηνικής ενέργειας για να υπογραμμίσουν το πόσο ασφαλείς είναι προέβαλαν το επιχείρημα ότι η πιθανότητα θανάτου από πυρηνικό αντιδραστήρα είναι ίδια με την πιθανότητα θανάτου από την πτώση μετεωρίτη. Με το πρώτο πυρηνικό ατύχημα εγκατέλειψαν το παράδειγμα του μετεωρίτη και προέβαλλαν άλλα που να ταιριάζουν σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.

Για το Τhree Μile Ιsland στην Πενσυλβανία το επιχείρημα ήταν το ανθρώπινο λάθος. Στο Τσερνόμπιλ το επιχείρημα ήταν ότι έφταιγε η παρωχημένη ανατολική τεχνολογία. Στην Ιαπωνία το επιχείρημα είναι το τσουνάμι. Το πυρηνικό ατύχημα που συνέβη πριν από 25 χρόνια στο Τσερνόμπιλ είχε κατά τους θεωρητικούς υπολογισμούς πιθανότητα να συμβεί μία στο εκατομμύριο. Το ίδιο και το πολλαπλό πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας.

 Ωστόσο η εμπειρική πραγματικότητα απέδειξε ότι σε διάστημα 25 μόνο ετών είχαμε δύο σοβαρά ατυχήματα τα οποία διέψευσαν κατηγορηματικά τις θεωρητικές προβλέψεις. Το συμπέρασμα είναι ότι δεν ισχύουν οι πιθανότητες σε πυρηνικά ατυχήματα, γιατί ούτε η έκταση και η σοβαρότητά τους μπορεί να προβλεφθούν αλλά και οι επιπτώσεις τους διαρκούν για πολλές εκατοντάδες χρόνια, όπως για παράδειγμα οι επιπτώσεις του ατυχήματος του Τσερνόμπιλ που διαπιστώνονται ακόμη και σήμερα . Τα ραδιενεργά στοιχεία έχουν μεγάλο χρόνο ημιζωής (το χρονικό διάστημα κατά το οποίο περιορίζεται στο μισό η δραστικότητά τους) και διαχέονται σε πολύ μεγάλες αποστάσεις. Στα χαρακτηριστικά αυτά που συνιστούν τον επισφαλή χαρακτήρα των πυρηνικών αντιδραστήρων προστίθεται και το γεγονός ότι κατασκευάζονται και λειτουργούν από ιδιωτικές εταιρείες για να επιφέρουν κέρδος. Στο βωμό του κέρδους πολλές φορές παραβλέπονται η ασφάλεια και η προστασία του πολίτη.

Το γεγονός ότι ακόμη και η Ιαπωνία, το υπόδειγμα του πυρηνικού λόμπι, που διακρίνεται για την τεχνολογική υπεροχή και οργάνωσή της, όπως επίσης και για την πειθαρχία και ευσυνειδησία του λαού της, δεν κατάφερε να λειτουργεί ασφαλείς πυρηνικούς αντιδραστήρες σηματοδοτεί την επικινδυνότητά τους.

Γι΄ αυτό, το θέμα της πυρηνικής ενέργειας θα πρέπει να αναθεωρηθεί σε παγκόσμια κλίμακα, με δεδομένο ότι οι μισοί από τους σημερινούς αντιδραστήρες που λειτουργούν στον κόσμο είναι γερασμένοι και θα πρέπει να κλείσουν, να πραγματοποιηθεί μια αποφασιστική στροφή σε άλλες μορφές ενέργειας.

                                                                                          Θανάσης Γεράνιος

(Ο κ. Θανάσης Γεράνιος είναι αναπληρωτής καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.)

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη (90-110 λέξεις) του κειμένου που σας δόθηκε.

Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο (70-80 λέξεις) το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: «Στο βωμό του κέρδους πολλές φορές παραβλέπονται η ασφάλεια και η προστασία του πολίτη.».

Μονάδες 10

Β2.α) Στην τρίτη παράγραφο η παρακάτω πρόταση έχει τεθεί μέσα σε παρένθεση:  (το χρονικό διάστημα κατά το οποίο περιορίζεται στο μισό η δραστικότητά τους)

Να εξηγήσετε το ρόλο της παρένθεσης σ’ αυτή την περίπτωση.

Μονάδες 2

β) Να χαρακτηρίσετε τη λειτουργία της γλώσσας του κειμένου ( αναφορική ή μεταφορική ). Γιατί ο συντάκτης του κειμένου επέλεξε αυτή τη μορφή;

Να καταγράψετε τρία σχετικά παραδείγματα από το κείμενο που σας δόθηκε στηρίζοντας τη γνώμη σας.

Μονάδες 3

Β3. Να σχηματίσετε μία πρόταση ή μία περίοδο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:

επιχείρημα , μετεωρίτη, παρωχημένη, εμπειρική, κατηγορηματικά.

Μονάδες 5

Β4. Από το β΄ συνθετικό των παρακάτω λέξεων να σχηματίσετε μία νέα σύνθετη λέξη:

Υπολογισμούς, προβλέψεις, επιπτώσεις, ραδιενεργά,  συνιστούν.

Μονάδες 5

Β5. «Ωστόσο η εμπειρική πραγματικότητα [...] η ασφάλεια και η προστασία του πολίτη ». Στη συγκεκριμένη παράγραφο να διερευνήσετε:

α. Ποιον τρόπο πειθούς επιστρατεύει ο συγγραφέας; (Μονάδες 2)

β. Ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί; Να αναφέρετε ένα

παράδειγμα για κάθε περίπτωση. (Μονάδες 3)

Β6.  Με ποια συλλογιστική πορεία ( παραγωγική – επαγωγική ) αναπτύσσεται το κείμενο. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 5

Γ. Ο Δήμος σας διοργανώνει μια εκδήλωση με θέμα το ενεργειακό ζήτημα . Ως εκπρόσωπος της μαθητικής σας κοινότητας αναλάβατε τη σύνταξη ενός κειμένου που θα εκφωνηθεί στην εκδήλωση. Σ’ αυτό να αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους πρέπει η παγκόσμια κοινότητα να αναθεωρήσει την ενεργειακή της πολιτική, να εγκαταλείψει τόσο την πυρηνική ενέργεια  όσο και την ενέργεια που παράγεται από το πετρέλαιο και σταδιακά να στραφεί στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στη συνέχεια να προσδιορίσετε τη νέα στάση που πρέπει να υιοθετήσουν οι πολίτες προκειμένου να ευοδωθούν αυτές οι αλλαγές. (500-600 λέξεις).

Μονάδες 40