Έρευνα: Μαρία Κωνσταντοπούλου, Ελένη Μπιτσαξή
(Αποσπάσματα)
Μία στις πέντε οικογένειες στη χώρα μας είναι μονογονεϊκή, στηρίζεται μόνον στον ένα από τους δύο γονείς. Έτσι αλλάζει σιγά σιγά και στην Ελλάδα ο κοινωνικός χάρτης. Όπως καταγράφεται από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ του 2001, στην Ελλάδα υπάρχουν 391.177 μονογονεϊκές οικογένειες, εκ των οποίων η συντριπτική πλειοψηφία στηρίζεται στη μητέρα (ποσοστό άνω του 90%). Πρόκειται για οικογένειες που προέκυψαν είτε από διαζύγιο, είτε από χηρεία, είτε από επιλογή, είτε από ανάγκη. Η αλλαγή αυτή στη μορφή της οικογένειας που άρχισε να συντελείται εδώ και 30 χρόνια αφορά όλον τον δυτικό κόσμο. Για παράδειγμα αναφέρεται ότι στη Δανία οι μονογονεϊκές οικογένειες αποτελούν το μισό του αριθμού της παλαιού τύπου γνωστής μας πυρηνικής οικογένειας. Τι συμβαίνει όμως στο επίπεδο της πολιτείας και του κράτους; Είναι έτοιμοι να δεχτούν αυτή την αλλαγή στον τύπο της οικογένειας και να προσαρμοστούν; Ή μήπως η διαφορετικότητα αντιμετωπίζεται όπως συνήθως, με τη συγκάλυψη των προβλημάτων και την περιθωριοποίηση των διαφορετικών;
Στην προσπάθειά μας να καταγράψουμε το πρόβλημα προσεγγίσαμε τους αρμόδιους φορείς και οργανώσεις αλλά και τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Ο κοινωνικός αποκλεισμός που συνεπάγεται περιθωριοποίηση, απομόνωση και μοναξιά είναι η πρώτη συνέπεια που ακολουθεί το νέο μοντέλο ζωής. Οι οικονομικές δυσκολίες, το χαμηλό οικογενειακό εισόδημα, η ανεργία, η έλλειψη κοινωνικής μέριμνας και ασφάλισης καταγράφονται ως τα κυριότερα προβλήματα σε οικονομικό επίπεδο. Ενώ τα παιδιά γόνοι του νέου μοντέλου, συχνά αντιμετωπίζουν ψυχολογικά και μαθησιακά προβλήματα.
………………………………………………………………………………..
Ο θεσμός του γάμου αποκτά συμβολική αξία
Η Λ. Α-Μ, κοινωνιολόγος ερευνήτρια του ΕΚΚΕ έχει ασχοληθεί με τη νέα πραγματικότητα που διαγράφεται από τον σχηματισμό μονογονεϊκών οικογενειών. Κατά τη συνομιλία μας τόνισε:
«Παρατηρούμε πλέον σήμερα ότι ο θεσμός του γάμου τίθεται σε αμφισβήτηση και αποκτά σταδιακά νέα πραγματική αλλά και συμβολική αξία. Η συζυγική ομάδα γίνεται πιο αβέβαιη και εύθραυστη και παρατηρείται σημαντική αύξηση των διαζυγίων.
Οι μετασχηματισμοί αυτοί συνεπάγονται και την επικράτηση νέων σχημάτων οικογενειακής ζωής, όπου επικρατούν σε μεγάλο βαθμό οι οικογένειες με έναν γονέα, τα μονομελή νοικοκυριά, η συμβίωση χωρίς γάμο κ.λπ.
Η μονογονεϊκή οικογένεια αποτελεί μια νέα κοινωνική πραγματικότητα που θα γίνεται ολοένα και πιο κυρίαρχη. Γι’ αυτό θα πρέπει και η πολιτεία να προσαρμόσει αντίστοιχα τις πολιτικές της ώστε να διασφαλίσει μακροπρόθεσμα τα δικαιώματα των παιδιών.
Ο όρος μονογονεϊκή οικογένεια συνδέεται άλλωστε με τις οικονομικές και άλλες δυσκολίες που οφείλονται στο ότι μόνον ένας γονιός έχει επιφορτιστεί με την ευθύνη της ανατροφής των παιδιών του».
