Το διδακτικό βιβλίο στη σελίδα 155 θέτει το ερώτημα: Πώς αντιμετωπίζεις εσύ τα παραδεγμένα στο πλαίσιο της σχολικής και της εξωσχολικής σου ζωής. Με τους μαθητές μου επιχειρήσαμε να εντοπίσουμε μερικά από αυτά τα «παραδεγμένα» ως πρώτη ύλη για την περαιτέρω ανάπτυξη προβληματισμών. Επιγραμματικά εκθέτουμε αρκετά από αυτά που εντοπίσαμε:
Α ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ
Στόχοι ζωής και πεποιθήσεις που έχουν υποδειχθεί από άλλους
Δοτή ταυτότητα διαμορφωμένη ήδη πριν από τη γέννηση του νέου
υπαγορευμένη κατά τη διαδικασία κοινωνικοποίησης
Προσκόλληση στα κοινώς παραδεγμένα τα οποία ονομάζονται ψευδώς παράδοση για να ηχούν στα αυτιά του νέου ως αξίες
Υπακοή στη μόδα που επιβάλλεται σε πολλές πτυχές της ζωής μας και διαμορφώνει…
Επιβολή σεβασμού σε πρόσωπα θεσμούς και αξίες που δεν εμπνέουν ή που έχουν ξεπεραστεί
Στερεότυπες αντιλήψεις που αφορούν τις ιδιαιτερότητες των φύλων, τα επαγγέλματα, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα φυλών ή κοινωνικών ομάδων, που εδράζονται στη διαφοροποίηση λόγω θρησκεύματος …
Β ΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ
Ο εγκλωβισμός στο σχήμα σχολείο-σπίτι-φροντιστήριο το οποίο προβάλλεται ως αναγκαίο για την πρόοδο. Όμως η μόρφωση, η πνευματική ανάπτυξη και η καλλιέργεια κριτικού πνεύματος ελάχιστα προάγονται μέσα από αυτόν τον καταναγκασμό. Η επαφή με την τέχνη, με τη φύση, η σχέση και η κοινωνία με τους ανθρώπους ,που ουσιαστικά μορφώνουν τον άνθρωπο και τον κάνουν ανθρωπινότερο , παραμερίζονται και θυσιάζονται στο δρόμο ανάμεσα στις σχολικές και τις φροντιστηριακές αίθουσες και στο δωμάτιο του σπιτιού για μελέτη όλων αυτών που συμβαίνουν έξω , δυστυχώς, χωρίς το νέο που αρκείται στο να τα διαβάζει και να τα αποστηθίζει
Η αυθεντία των σχολικών βιβλίων που περιέχουν αυτά και μόνον αυτά τη γνώση που είναι αποδεκτή στις εξετάσεις. Έτσι ο νέος συνηθίζει να δέχεται χωρίς να κρίνει και να ελέγχει την πληροφορία που του παρέχεται έτοιμη, προς κατανάλωση. Δεν ψάχνει μια δεύτερη οπτική στα πράγματα, δεν μαθαίνει να ανακαλύπτει την αλήθεια ούτε να ανασκευάζει τη λανθασμένη άποψη.
Στείρα απομνημόνευση κατακερματισμένων πληροφοριών, αποστήθιση, παπαγαλία , πολύ διάβασμα στο σπίτι, συνεχώς εξετάσεις
Καλό εκπαιδευτικό σύστημα είναι εκείνο που δίνει έμφαση στη διδασκαλία πολλών μαθημάτων , που μεταδίδει πολλές γνώσεις, το υλοκεντρικό σχολείο
«Της παιδείας οι ρίζες είναι πικρές …», πρέπει να πιεστούμε για να μάθουμε, στο σχολείο δε γελάμε, δουλεύουμε
Μια άλλη πρόταση :
(Σύγκριση του Ελληνικού με το Φιλανδικό μοντέλο όπως προβλήθηκε στην εκπομπή του Παύλου Τσίμα – Mega-)
(παρατηρήσεις που καταγράφηκαν από μαθητές ενώ παρακολουθούσαν βιντεοσκοπημένη την εκπομπή)
Η διδασκαλία έχει στόχο μια εκδήλωση ή μια παρουσίαση , ώστε να θέλει ο μαθητής να παρουσιάσει το έργο του και να αναδείξει τη δουλειά του στα μάτια τρίτων (γονείς, σχολική κοινότητα ...)
Π.χ. 1.Διδασκαλία χορών, προετοιμασία για εκδήλωση που θα παρακολουθήσουν οι γονείς
2. Μάθημα για τη διαφήμιση κατά το οποίο οι μαθητές σε ρόλο διαφημιστών σε ομάδες φτιάχνουν διαφημίσεις με στόχο οι μαθητές να γνωρίσουν στην πράξη τις τεχνικές των διαφημιστών άρα και τις παγίδες τις οποίες κρύβει η διαφήμιση για τον καταναλωτή.
Αντίθετα στο ελληνικό σχολείο …
Υποδομές (εργαστήρια, στούντιο, προσωπικοί υπολογιστές) που χρησιμοποιούνται καθημερινά από μαθητές, γονείς και καθηγητές λύνοντας πρακτικά ζητήματα (π.χ. επικοινωνίας) ή ζωντανεύοντας τα μαθήματα. Αντίθετα στο ελληνικό σχολείο όλα τα μαθήματα γίνονται στην ίδια αίθουσα …τα εργαστήρια εξάλλου …
Δυνατότητα επιλογής μαθημάτων ανάμεσα από πολλά ( εκτός φυσικά από τα βασικά μαθήματα που είναι υποχρεωτικά) και ευέλικτο πρόγραμμα. Ανά εξάμηνο ο μαθητής επιλέγει ποια μαθήματα θα παρακολουθήσει …
Οι μαθητές ανακαλύπτουν τη γνώση μέσα από την εφαρμογή τους στην πράξη(π.χ. στο εργαστήριο χημείας πρώτα κατασκευάζουν σαπούνι και μετά διδάσκονται τη θεωρία, διευρύνοντας δηλαδή και εμπεδώνοντας τη γνώση που κατέκτησαν). Έτσι μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν και δεν αποστηθίζουν απλώς πληροφορίες.
Αντίθετα στο ελληνικό σχολείο …
Στη Φιλανδία οι μαθητές εκτιμούν το σχολείο τους γιατί είναι αποτελεσματικό, τους χαρίζει αυτοεκτίμηση.
Αντίθετα στην Ελλάδα το σχολείο απαξιώνεται και από τους μαθητές αλλά και από την κοινωνία ως αναποτελεσματικό…
Στη Φιλανδία το σχολείο δεν οδηγεί κατ’ ανάγκην στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά ιδρύματα, δεν είναι δηλαδή φροντιστήριο εισαγωγής σ ΄ αυτά
Αντίθετα στην Ελλάδα…
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Η διαστροφή της λογοτεχνίας
(απόσπασμα από κείμενο του Ν. Μαρωνίτη)
...
΄Οπως κι αν έχει το πράγμα, εδώ προκρίνεται η εκδοχή της λογοτεχνίας θύματος, που εντοπίζεται, όπως υπαινίχθηκα τις προάλλες, στον τύπο και στην πράξη της σχολικής ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων, η οποία, εξ ορισμού ή καθ΄ οδόν, υπήρξε ή έγινε προβληματική. Εξ ορισμού, αν δεχτούμε ότι οι σχολικές φασκιές συνήθως πνίγουν, έστω παραμορφώνουν, τη λογοτεχνία, που αρέσκεται μάλλον στην ελεύθερη κίνηση, παίζοντας με πόδια και χέρια. Αυτός είναι σίγουρα ο αποφασιστικός λόγος που η ισχύουσα σχολική ανάγνωση επιδρά, κατά κανόνα, πάνω στη λογοτεχνία διαστροφικά.
Προφανώς επειδή η λογοτεχνία (η τέχνη γενικότερα) είναι ζήτημα κυρίως επιλογής, όχι επιβολής. Αρχή που φαίνεται να την αποστρέφεται η σχολική διδασκαλία, όπως ορίζεται στα αναλυτικά προγράμματα και εφαρμόζεται στην τάξη. Η παραβίασή της πάντως έχει σοβαρά παρεπόμενα, με κοινό παρονομαστή την πολλαπλή παρεξήγηση. Πρόχειρο παράδειγμα: η υποτίμηση της αναγνωστικής απόλαυσης (καλύτερα: της τέρψης, που ορίζεται ως πρώτος στόχος της ποίησης στον Ομηρο, τόσο για τους αθανάτους όσο και για τους θνητούς), προς όφελος μιας, ωφέλιμης υποτίθεται, γνώσης και μιας ενάρετης, εξίσου υποθετικής, ηθικής. Η σχολική αυτή επιβολή ασκείται και επικυρώνεται τόσο με τη λογοκριμένη συνήθως εκλογή των λογοτεχνικών κειμένων όσο, και προπαντός, με την αποσπασματική τους διδασκαλία, καταλήγοντας συχνά στη σαλαμοποίηση. Απόδειξη λαθραίας λογοκρισίας και ηθικολογίας: στη διαβόητη πλέον καβαφική «Ιθάκη» είχε διαγραφεί για κάμποσα χρόνια στο σχολικό εγχειρίδιο το δίστιχο: ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής/ όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά. Όσο για την αποσπασματική, διδακτική και εξεταστική, κακοποίηση των λογοτεχνικών κειμένων, αυτή πλήττει προπάντων τα εκτενέστερα αφηγηματικά έργα, με πρόχειρο σχολικό θύμα τα δύο ομηρικά έπη, μοιρασμένα στις δύο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου· προηγείται η Οδύσσεια και έπεται η Ιλιάδα. Για προσωπικούς λόγους θα επιμείνω.
...
Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης
Επιφυλλίδες , Βήμα
...
΄Οπως κι αν έχει το πράγμα, εδώ προκρίνεται η εκδοχή της λογοτεχνίας θύματος, που εντοπίζεται, όπως υπαινίχθηκα τις προάλλες, στον τύπο και στην πράξη της σχολικής ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων, η οποία, εξ ορισμού ή καθ΄ οδόν, υπήρξε ή έγινε προβληματική. Εξ ορισμού, αν δεχτούμε ότι οι σχολικές φασκιές συνήθως πνίγουν, έστω παραμορφώνουν, τη λογοτεχνία, που αρέσκεται μάλλον στην ελεύθερη κίνηση, παίζοντας με πόδια και χέρια. Αυτός είναι σίγουρα ο αποφασιστικός λόγος που η ισχύουσα σχολική ανάγνωση επιδρά, κατά κανόνα, πάνω στη λογοτεχνία διαστροφικά.
Προφανώς επειδή η λογοτεχνία (η τέχνη γενικότερα) είναι ζήτημα κυρίως επιλογής, όχι επιβολής. Αρχή που φαίνεται να την αποστρέφεται η σχολική διδασκαλία, όπως ορίζεται στα αναλυτικά προγράμματα και εφαρμόζεται στην τάξη. Η παραβίασή της πάντως έχει σοβαρά παρεπόμενα, με κοινό παρονομαστή την πολλαπλή παρεξήγηση. Πρόχειρο παράδειγμα: η υποτίμηση της αναγνωστικής απόλαυσης (καλύτερα: της τέρψης, που ορίζεται ως πρώτος στόχος της ποίησης στον Ομηρο, τόσο για τους αθανάτους όσο και για τους θνητούς), προς όφελος μιας, ωφέλιμης υποτίθεται, γνώσης και μιας ενάρετης, εξίσου υποθετικής, ηθικής. Η σχολική αυτή επιβολή ασκείται και επικυρώνεται τόσο με τη λογοκριμένη συνήθως εκλογή των λογοτεχνικών κειμένων όσο, και προπαντός, με την αποσπασματική τους διδασκαλία, καταλήγοντας συχνά στη σαλαμοποίηση. Απόδειξη λαθραίας λογοκρισίας και ηθικολογίας: στη διαβόητη πλέον καβαφική «Ιθάκη» είχε διαγραφεί για κάμποσα χρόνια στο σχολικό εγχειρίδιο το δίστιχο: ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής/ όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά. Όσο για την αποσπασματική, διδακτική και εξεταστική, κακοποίηση των λογοτεχνικών κειμένων, αυτή πλήττει προπάντων τα εκτενέστερα αφηγηματικά έργα, με πρόχειρο σχολικό θύμα τα δύο ομηρικά έπη, μοιρασμένα στις δύο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου· προηγείται η Οδύσσεια και έπεται η Ιλιάδα. Για προσωπικούς λόγους θα επιμείνω.
...
Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης
Επιφυλλίδες , Βήμα
