Μια πρόταση από το συνάδελφο Παναγιώτη Τσουκαλά στηριγμένη στο κείμενο της Αλ. Κορωναίου που αναδημοσιεύτηκε στο Giouliblog, υποταγμένο στην ανάγκη να απευθυνόμαστε στους μαθητές μέσα από σύγχρονα κείμενα. Μέσα από αυτή του τη δουλειά ο συνάδελφος καταθέτει την αγωνία του "να βελτιώσουμε την ποιότητα της διατύπωσης και της τεχνικής των θεμάτων."
Σχολική βία και εκπαιδευτικά αδιέξοδα
(διασκευή)1. Τον τελευταίο καιρό αρκετά δημοσιεύματα αλλά και τηλεοπτικές εκπομπές καταπιάνονται με το παλιό αλλά πάντα επίκαιρο θέμα της σχολικής βίας.
2. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΚΚΕ (βλ. «Ελευθεροτυπία», 26/4/2011), 63% των μαθητών του Δημοτικού, 51% του Γυμνασίου και 36% του Λυκείου δηλώνουν ότι έχουν υποστεί κάποια μορφή βίας (κυρίως λεκτική). Οι παραβατικές συμπεριφορές εντός σχολείου -είτε οφείλονται σε οικογενειακά είτε σε ατομικά προβλήματα, είτε στρέφονται εναντίον των άλλων είτε εναντίον του εαυτού- είναι μια κοινωνική μορφή έκφρασης που δηλώνει πως κάτι δεν πάει καλά. Έχουμε δε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι η οικονομική κρίση θα εντείνει το πρόβλημα, ενώ η δημιουργία τεράστιων σχολικών μονάδων θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τη διαχείρισή του. Αυτή τη διαχείριση εναποθέτουν γονείς και πολιτεία στον εκπαιδευτικό.
3. Υπάρχει όμως μια απόλυτη σιωπή σχετικά με τις πραγματικές συνθήκες της καθημερινής εργασίας του εκπαιδευτικού, το στρες που πλήττει το επάγγελμα, την ουσιαστική και συμβολική απαξίωση του ρόλου του.
4. Πώς, αλήθεια, ο εκπαιδευτικός να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα αδιέξοδα του σχολικού θεσμού και ιδιαίτερα την πολυπλοκότητα της σχολικής βίας, όταν ο ίδιος νιώθει οικονομικά περιθωριοποιημένος και κοινωνικά απαξιωμένος; Πώς, εκτός από το διδακτικό του έργο, να διαμορφώνει ολοκληρωμένους ανθρώπους, όταν οι κανόνες και η κυρίαρχη ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς πριμοδοτούν τον ευέλικτο, κατακερματισμένο και απασχολήσιμο άνθρωπο της νέας εποχής; Ευελπιστεί κανείς ότι οι χρόνιες πληγές του ελληνικού σχολείου, η φτώχεια και η μιζέρια, το αίσθημα του κενού και του μάταιου, η αναρμοδιότητα και η αδυναμία διαχείρισης των εντάσεων, η έλλειψη νοήματος, μπορεί να θεραπευτούν σε εποχές συνολικής απορύθμισης της κοινωνίας, ρήξης του κοινωνικού ιστού και αποδόμησης των συλλογικών αναπαραστάσεων για τον ρόλο του σχολείου ως ύψιστου δημόσιου αγαθού;
5. Ο σχολικός θεσμός και οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτόν, βρίσκονται σήμερα παγιδευμένοι σε πολλαπλές κοινωνικές αντιφάσεις: μετάδοση ανθρωπιστικών αρχών και προσαρμογή στην αγριότητα της οικονομικής αγοράς, ισότητα όλων και επιλεκτική προαγωγή των άριστων, έξαρση ρατσιστικών αντιλήψεων και ένταξη των παιδιών των μεταναστών, άσκηση αυστηρής εξουσίας και συναινετικός διάλογος κ.λπ. Ίσως γι’ αυτό οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν αδυναμία να αντιμετωπίσουν φαινόμενα σχολικής βίας. Δεν έχουν ούτε τα πραγματικά ούτε τα συμβολικά ερείσματα για να το πράξουν.
6. Μπροστά σε αυτά τα ουσιαστικά αδιέξοδα, τα οποία δεν επιδέχονται μαγικές λύσεις αλλά απαιτούν μακροχρόνιες και καλά σχεδιασμένες παρεμβάσεις, εμφανίζονται κάποιες ιδέες για αστυνομικού τύπου μέτρα ελέγχου και επιτήρησης στα σχολεία (σεκιούριτι, χρήση καμερών).
7. Τέτοιου τύπου λύσεις, όμως, είναι επικίνδυνες και ατελέσφορες. Αφενός μπορεί να προκαλέσουν τη γενικευμένη οργή της ελληνικής νεολαίας η οποία έχει πικρές αναμνήσεις από την ωμή αστυνομική βία (δολοφονία Γρηγορόπουλου). Εκτός αυτού δεν απαντούν στην κρίση αξιών και την απουσία νοήματος στο σχολείο. Η νεολαία κουβαλάει τρομερά αδιέξοδα, τα οποία δεν μπορεί αιωνίως να βιώνει ως προσωπικά προβλήματα. Τότε είναι που, αναζητώντας συλλογική έκφραση, μπορεί να στρέφεται σε αγριότερες και μαζικότερες μορφές βίας εναντίον του ίδιου του σχολικού θεσμού (φθορές, βανδαλισμοί κ.λπ.).
8. Οι νέοι δεν χρειάζονται εκφοβιστικά μέτρα, αλλά αξίες που να προκύπτουν από την πραγματική σχολική ζωή, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο σε εποχή βίαιης ρήξης των κοινωνικών δεσμών. Απαιτείται επομένως μακροχρόνιος και συντονισμένος σχεδιασμός που να αφορά τους μαθητές αλλά και τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Οι τελευταίοι χρειάζονται ισχυρά υποστηρικτικά δίκτυα και ιδιαίτερη επιμόρφωση στην πρόληψη φαινομένων βίας στο σχολείο. Πάνω από όλα όμως χρειάζονται κοινωνική αναγνώριση, υπερηφάνεια και συλλογικότητα, στοιχεία απαραίτητα για να διαμορφωθεί μια νέα κοινωνική δυναμική για το καλό όλων: των μαθητών, των εκπαιδευτικών και του ίδιου του σχολείου.
της ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΟΡΩΝΑΙΟΥ, Καθηγήτριας Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο 30/4/2011 ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
1. «Πώς (ο εκπαιδευτικός), εκτός από το διδακτικό του έργο, να διαμορφώνει ολοκληρωμένους ανθρώπους, όταν οι κανόνες και η κυρίαρχη ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς πριμοδοτούν τον ευέλικτο, κατακερματισμένο και απασχολήσιμο άνθρωπο της νέας εποχής;»: να αναπτύξετε την άποψη της κ. Κορωναίου σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.
2. Οι νέοι δεν χρειάζονται εκφοβιστικά μέτρα, αλλά αξίες που να προκύπτουν από την πραγματική σχολική ζωή: σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων να υποστηρίξετε ή να αναιρέσετε την άποψη της κ. Κορωναίου για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας.
3. Ποιους τρόπους και μέσα πειθούς επικαλείται η κ. Κορωναίου στην 5η παράγραφο; Να τεκμηριώσετε και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
4. Ποια η δομή και ποιος ο τρόπος (ή οι τρόποι) ανάπτυξης της 7ης παραγράφου; Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας.
5. Με ποιες τεχνικές συνοχής συνδέονται μεταξύ τους οι περίοδοι της τελευταίας παραγράφου;
6. α)Να σχολιάσετε τη λειτουργία των ερωτήσεων της 4ης παραγράφου, β) με ποιον τρόπο πειθούς συνδέεται η χρήση τους; (να αιτιολογήσετε την απάντησή σας) γ) να αντικαταστήσετε την πρώτη ερώτηση με μία καταφατική ή αποφατική πρόταση κρίσεως.
7. Να εξηγήσετε τη χρήση του δίστιγμου (άνω και κάτω τελείας) στην τελευταία παράγραφο και της παρένθεσης στην παράγραφο 7.
8. Να σχολιάσετε τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου στην 2η παράγραφο. Σε τι θα διέφερε το συγκεκριμένο σημείο αν διατυπωνόταν α) με α΄ ενικό πρόσωπο (έχω δε κάθε λόγο να πιστεύω ότι…) και β) με απρόσωπη παθητική σύνταξη (πιστεύεται ότι…)
9. Αφενός μπορεί να προκαλέσουν τη γενικευμένη οργή της ελληνικής νεολαίας η οποία έχει πικρές αναμνήσεις από την ωμή αστυνομική βία: να εντοπίσετε δύο περιπτώσεις μεταφορικής χρήσης της γλώσσας. Να αποδώσετε το ίδιο περίπου νόημα χρησιμοποιώντας κυριολεκτικό λόγο.
10. Η δημιουργία τεράστιων σχολικών μονάδων θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τη διαχείρισή του. Αυτή τη διαχείριση εναποθέτουν γονείς και πολιτεία στον εκπαιδευτικό: να ενώσετε τις δύο περιόδους σε μία χρησιμοποιώντας υποτακτική σύνδεση.
11. Αυστηρής εξουσίας, εκφοβιστικά μέτρα, βίαιης ρήξης, πρόληψη φαινομένων βίας: να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες ώστε οι συνεκφορές να δηλώνουν το αντίθετο νόημα.
12. Να γράψετε ένα «ομόρριζο» αντίθετο (αντώνυμο) για κάθε υπογραμμισμένη λέξη του κειμένου.
13. Οι παραβατικές συμπεριφορές εντός σχολείου είναι μια κοινωνική μορφή έκφρασης που δηλώνει πως κάτι δεν πάει καλά: να αντικαταστήσετε την υπογραμμισμένη φράση με άλλη που να αποδίδει το ίδιο βασικό νόημα, αλλά σε επίπεδο λόγου υψηλότερων απαιτήσεων.
14. Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις με μονολεκτικά συνώνυμα ώστε οι φράσεις να εξακολουθούν να δηλώνουν το ίδιο νόημα (μπορείτε να κάνετε τις απαραίτητες συντακτικές αλλαγές):
α. η οικονομική κρίση θα εντείνει το πρόβλημα
β. η δημιουργία τεράστιων σχολικών μονάδων θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τη διαχείρισή του
γ. ευελπιστεί κανείς ότι οι χρόνιες πληγές του ελληνικού σχολείου μπορεί να θεραπευτούν σε εποχές συνολικής απορύθμισης της κοινωνίας;
