Η κουλτούρα της αγένειας

Χαριτίνη Καρακωστάκη , 12/03/2013

Πώς φτάσαμε να θεωρείται κανονικότητα η επίδειξη των κακών τρόπων.

Όταν συναντιούνται τυχαία δύο άγνωστοι στον δρόμο, έλεγε ο Ερβιν Γκόφμαν (αμερικανός κοινωνιολόγος των ηθών της καθημερινής ζωής), αυτό που ακούγεται συχνότερα να βγαίνει από το στόμα τους είναι «καλημέρα» και «συγγνώμη». Και συμπλήρωνε: Αυτά τα «καλημέρα» και τα «συγγνώμη» πρέπει να τα λάβουμε σοβαρά υπόψη και να τα μελετήσουμε, αν θέλουμε να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί μια κοινωνία.

Αν ο Γκόφμαν μπορούσε να κάνει μια βόλτα σε ένα ελληνικό αστικό κέντρο τού σήμερα, ας πούμε στην πρωτεύουσα, θα παρατηρούσε ότι όταν συναντιούνται δύο άγνωστοι μπορούν να ακουστούν πολλά διαφορετικά πράγματα, εκ των οποίων σπανιότερα «καλημέρα» και «συγγνώμη». Ο εισαγωγικός χαιρετισμός συχνά απουσιάζει ή στην καλύτερη περίπτωση αντικαθίσταται από ένα, μάλλον επιθετικό, «να σας πω!». Η έκφραση δε του αιτήματος που πυροδοτεί την επικοινωνία είναι συχνά αδιαμεσολάβητη: «Θέλω αυτό» ή «Έχετε το τάδε;» ή «Το τσιγάρο σας έρχεται κατευθείαν πάνω μου!». Η απουσία  της λεκτικής ευγένειας συνοδεύεται συχνά και από εκφράσεις αγένειας πέραν της φυσικής γλώσσας: η παντελής αδυναμία συγκρότησης ουράς σε ένα ταμείο και οι συνακόλουθοι αναστεναγμοί δυσαρέσκειας που βγαίνουν από το παρατοποθετημένο μπουλούκι των ανθρώπων, το σολιψιστικό[1] μπλοκάρισμα του διαδρόμου ή της πόρτας στο βαγόνι του μετρό, η ευκολία με την οποία κάποιος «δεν σε βλέπει» και σε προσπερνά κλέβοντας τη σειρά σου, χωρίς να αντιλαμβάνεται καν το «δυνατό άγγιγμα» που προκύπτει από το «ασυναίσθητο» σκούντημα ή ποδοπάτημα, δεν είναι παρά μερικές από αυτές.

Η αγένεια δεν είναι προφανώς ελληνικό προνόμιο. Σε όλες τις πόλεις, όπου η επικοινωνία δεν γίνεται με όρους γνωριμίας όπως συμβαίνει στις πιο μικρές κοινότητες, οι άνθρωποι συχνά απογοητεύονται από τη συμπεριφορά τρίτων απέναντί τους. Το ενδιαφέρον όμως της ελληνικής αγένειας στις τυχαίες δημόσιες συναντήσεις μεταξύ αγνώστων είναι ότι αυτή δεν γίνεται ποτέ αντιληπτή ως μεμονωμένη παρέκκλιση από έναν κανόνα αστικής ευγένειας παρά θεωρείται κανονικότητα. Αντίθετα, μέσα σε ένα καθεστώς απόλυτης αστικής διαστροφής, οι τύποι ευγένειας είναι εκείνοι που θεωρούνται παρέκκλιση και γίνονται συχνά αντικείμενο γελοιοποίησης, σχολιασμού και (καλοπροαίρετης;) πλάκας.

Η κουλτούρα της αγένειας διαμορφώνει ασφαλώς και τους όρους δημοσιότητας των δημοσίων προσώπων. Φωνές, τσιρίδες, υποτιμητικός πληθυντικός και μάγκικος ενικός κυριαρχούν στη ζωντανή και τηλεοπτική πολιτική αντιπαράθεση. «Ακούς τι σου λέω, ρε; Ακούς τι σου λέω;», «Αυτό που σου λέω, εγώ!» ακούγονται να βγαίνουν από το στόμα μελιτζανοκόκκινων προσώπων έτοιμων να εκραγούν. Περιγραφικά επίθετα εν είδει κατηγορητηρίου (Καραγκιόζης, μαφιόζοι, λαμόγια, ρουφιάνοι) και ηθικολογίζοντες αφορισμοί («σα δεν ντρέπεστε!», «καλά, εντάξει, μπαρμπούτσαλα») και πού και πού κανένα αναστοχαστικό συγγνώμη («Μα είστε εντελώς ηλίθιος, συγγνώμη κιόλας») δίνουν και παίρνουν προτού τα διακόψει ρυθμικά η τέλεια μονοτονία της επανάληψης: «Με αφήνετε να μιλήσω; Με αφήνετε να μιλήσω; Μα γιατί δε με αφήνετε να μιλήσω;».

Η ελληνική κουλτούρα της αγένειας δεν είναι καθαυτή κακή, όπως αντίστοιχα μια άλλη εθνική κουλτούρα ευγένειας δεν είναι καθαυτή καλή. Πράγματι η χρήση κάποιων λέξεων όπως «καλημέρα», «συγγνώμη», «ορίστε», «παρακαλώ», «ευχαριστώ», καθώς και η χρήση του πληθυντικού αριθμού δεν εξασφαλίζουν από μόνες τους την καλή συμβίωση των κατοίκων των πόλεων, ούτε επαρκούν για να εξαλείψουν τη βία – βίαιες συμπεριφορές εκδηλώνονται κάλλιστα και σε συνθήκης απόλυτης ευγένειας. Επιτελούν όμως, όπου χρησιμοποιούνται, μια σειρά από πολύπλοκες κοινωνικές λειτουργίες τις οποίες δεν πρέπει να παραβλέψουμε: οργανώνουν τις τυχαίες αλλά αναπόφευκτες συναντήσεις μεταξύ αγνώστων, φτιάχνουν μικρές καθημερινές τελετουργίες, αισθητικοποιούν την επικοινωνία κρύβοντας την πραγματική αδιαφορία που μπορεί να νιώθει ο ένας για τον άλλον, επιτρέπουν την έκφραση μέχρι και των πιο παράδοξων αιτημάτων διαλύοντας και ξαναφτιάχνοντας στιγμιαίες σχέσεις εξάρτησης. Κυρίως, όμως, υφαίνουν το πλαίσιο μιας κουλτούρας που υπολογίζει τον Άλλον, επιτρέπει την κριτική, αλλά επιζητεί τη συναίνεση.

Όχι, η κουλτούρα της αγένειας δεν είναι καθαυτή κακή. Ευνοεί όμως τις εκρήξεις, τις φορμαλιστικές αντιπαραθέσεις και τις ανταγωνιστικές επιδείξεις υπέρμετρων εγώ. Αντίθετα, η αναγνώριση του Άλλου και η προσοχή στις ανάγκες του, που αυτόματα προκύπτουν από τη μηχανική χρήση ξερών τύπων ευγένειας, καθρεφτίζουν μία προδιάθεση συναίνεσης, απαραίτητη για την αστική συμβίωση. Ευγένειες και αγένειες, ήρθε η ώρα όλες αυτές τις λέξεις, τις στάσεις, τις συμπεριφορές, να τις πάρουμε στα σοβαρά.

 Η Χαριτίνη Καρακωστάκη είναι πολιτική επιστήμων, υποψήφια διδάκτωρ Κοινωνιολογίας στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (Paris)

 Πηγή: tanea.gr,  http://www.tanea.gr/opinions/all-opinions/article/5005876/h-koyltoyra-ths-ageneias/

Η μετατροπή του κειμένου σε "κριτήριο αξιολόγησης"  ΕΔΩ

---

[1] σολιψισμός < λατ. solus (= μόνος) + ipse (= αυτός ο ίδιος),

-Φιλοσοφική / επιστημολογική θεωρία σύμφωνα με την οποία το μόνο που μπορούμε να γνωρίζουμε (με βεβαιότητα) είναι η προσωπική μας αντίληψη / συνείδηση. Ο εξωτερικός κόσμος -που μπορεί να μην είναι καν υπαρκτός- δεν είναι προσβάσιμος από τη γνώση μας (δε μπορεί δηλ. να γίνει κτήμα της).

-Μεταφυσική πεποίθηση ότι ο κόσμος είναι δημιούργημα μόνο του μυαλού του καθενός ανθρώπου. Άρα δεν υπάρχει τίποτα έξω από τη σκέψη μας.  (πηγή: http://el.wiktionary.org/wiki/%CF%83%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%88%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 )

Το αντίδοτο στον κυνισμό

Η εικόνα από τη διεύθυνση: http://www.naftemporiki.gr/story/356755/eikastiki-apodomisi-morfon-kai-sumbolon

Τάκης Θεοδωρόπουλος , 13.04.2014

Το πρόβλημα με όσους επιδίδονται στην αποδόμηση των εθνικών συλλογικών μύθων, με την ίδια ευκολία με την οποία άλλοι τούς υποστηρίζουν, είναι ότι στα ερείπιά τους δεν αναδύεται πάντα η λάμψη της αλήθειας. Το αντίθετο θα έλεγα, και αν κρίνουμε από την ιστορική μας πείρα, στα ερείπια των συλλογικών μύθων φύονται με τη μεγαλύτερη άνεση ο κυνισμός και η απαξίωση. Δύο καταλυτικές «αρετές» της απομυθοποίησης. Απαξίωση και κυνισμός σαν αυτόν που επεδείκνυαν τα επαναστατημένα παιδιά του Μάη του ’68 όταν αποκαλούσαν τον πρύτανη της Ναντέρ φασίστα, παρά το γεγονός ότι αυτός ο «φασίστας» είχε συμμετάσχει στην Αντίσταση και είχε οδηγηθεί σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως επί γερμανικής κατοχής. Εμπειρία που ούτε τους περνούσε από το μυαλό ότι θα μπορούσαν να τη ζήσουν τα παιδιά της σεξουαλικής απελευθέρωσης με τις επαναστατικές περγαμηνές της σφαλιάρας που τους έδωσε κάποτε κάποιος αστυνομικός.

Στα δικά μας τώρα, πιστεύω πως αυτή η εμμονή στην απομυθοποίηση ήταν ένα από τα πιο ύπουλα και υποδόρια κληροδοτήματα της δικτατορίας και μία από τις μεγαλύτερες εμμονές της μεταπολιτευτικής περιόδου. Η δικτατορία γελοιοποίησε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο όλους τους εθνικούς μας μύθους. Η Μεταπολίτευση δεν είχε και πολλή δουλειά να κάνει. Της έφτανε να γελάει με το ήδη «γελοίο» και να φωνασκεί εναντίον όσων τολμούσαν να αρθρώσουν έστω και μία λέξη για να τους υπερασπιστούν. Όχι πάντα αδίκως εννοείται. Το αποτέλεσμα όμως της απαξίωσης της συλλογικής μας ύπαρξης το ζήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Η κοινωνική ζούγκλα τού «έλα μωρέ δεν έγινε και τίποτε», που καθιερώθηκε ως εθνική ιδεολογία, δεν ήταν παρά το ψυχολογικό αντίκρισμα της πλήρους απαξίωσής μας. Όταν είχαμε καταλήξει στο συμπέρασμα πως δεν αξίζουμε και τίποτε σπουδαίο, πως τα έργα μας είναι ούτως ή άλλως κατώτερα των περιστάσεων, μένουμε μόνοι με τον υπέροχο εαυτούλη μας και κοιτάζοντάς τον τρυφερά στον καθρέφτη καταλήγουμε στο υπαρξιακό συμπέρασμα ότι δεν μας μένει τίποτε παρά να τη βγάλουμε όσο καλύτερα μπορούμε, με όποιο κόστος. Ο ελληνικός πολιτισμός δεν τα πήγαινε ποτέ καλά με τις ενοχές. Είχε όμως βαθιά ριζωμένο μέσα του το αίσθημα της «αιδούς» και της «δίκης». Όταν χάσεις την «αιδώ», γιατί τίποτε δεν σε επαναφέρει στην τάξη, τότε καταρρέει και η «δίκη».

Και δεν αναφέρομαι μόνο στους πολιτικούς ταγούς, όπου και το προφανές. Γράφοντας τα παραπάνω, μου έρχονταν στο μυαλό άνθρωποι που είναι ενθουσιασμένοι με τους εαυτούς τους μόνον και μόνον επειδή κατάφεραν να γίνουν υπουργοί, κοινώς, να «πιάσουν την καλή». Αναφέρομαι κυρίως στους εκπροσώπους αυτού που ονομάζουμε με τη μεγαλύτερη ευκολία «πνευματικός κόσμος» και τους θυμόμαστε συνήθως όταν συμβεί κάποια μεγάλη καταστροφή, ακόμη και φυσική, και όταν ζητάμε συμμάχους για να υπερασπιστούμε τα διάφορα συντεχνιακά μας συμφέροντα τα οποία, ως γνωστόν, μεταφράζονται σε εθνικά. Ποιοι είναι αυτοί; Δεν ξέρω. Εκείνο που ξέρω είναι ότι την περασμένη Δευτέρα, προσκεκλημένος της Τραπέζης της Ελλάδος για να μιλήσω στην τιμητική εκδήλωση για τον Ηλία Βενέζη, ο οποίος υπήρξε υπάλληλός της, αναφερόμενος στον τιμώμενο σκεφτόμουν συνεχώς ποιοι είναι αυτοί που κάποτε υπήρξαν και εξαφανίστηκαν στα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Ποια ήταν αυτή η περίφημη γενιά του τριάντα, την οποία με τόση ζέση απομυθοποιήσαμε και εξορίσαμε από τους πνευματικούς μας ορίζοντες, αφού εννοείται μάθαμε λογοτεχνία διαβάζοντας τα έργα τους.

Κατ’ αρχάς, και αυτή είναι η μεγάλη διαφορά από τον «πνευματικό κόσμο» της Μεταπολίτευσης, η γενιά του τριάντα παρενέβαινε δημοσία για να υπερασπιστεί το έργο της και όχι την κοινωνική της ή την επαγγελματική της θέση, όπως οι διάφοροι πανεπιστημιακοί που ανέλαβαν ανεπιτυχώς να παίξουν τον ρόλο της πνευματικής ηγεσίας τις τελευταίες δεκαετίες. Μπορεί να έπεφταν έξω σε πολλά, αλίμονο, όμως, κανείς δεν μπορεί να τους αφαιρέσει το τεκμήριο της πνευματικής εντιμότητας. Κατά δεύτερον, όσες διαφορές κι αν υπάρχουν ανάμεσα στον τρυφερό Βενέζη και τον πιο εγκεφαλικό Θεοτοκά, και με άλλους ακόμη περισσότερες, όλοι προσπάθησαν να υπηρετήσουν ένα είδος το οποίο ως τότε ήταν μάλλον παραγνωρισμένο στη φιλολογική μας δημοκρατία, το μυθιστόρημα. Άλλοι καλύτερα, άλλοι λιγότερο καλά, άλλοτε με επιτυχία, άλλοτε με λιγότερη επιτυχία. Έφτιαξαν μια μυθιστορηματική γλώσσα για εμάς τους μεταγενέστερους, την οποία καθήκον μας ήταν να επεξεργαστούμε και να ξεπεράσουμε, αλλά δεν μπορούσαμε να την αγνοήσουμε. Και φτιάχνοντας αυτήν τη γλώσσα, προσπάθησαν να εντάξουν την ελληνική πνευματική δημιουργία στην επικράτεια του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Όταν μιλάμε για μυθιστόρημα, μιλάμε για Ευρώπη και η γενιά του τριάντα το υπηρέτησε όσο καλύτερα μπορούσε, χωρίς όμως να αισθάνεται ότι προδίδει τα εθνικά της αισθήματα. Υπερασπιζόμενη τον μύθο περί αδιάλειπτης συνέχειας του ελληνικού λαού, ήταν σε μόνιμο διάλογο με τα τεκταινόμενα στην ευρωπαϊκή πνευματική ζωή. Δεν τους ήταν ξένη και πάντως δεν αισθάνονταν ότι δημιουργούσαν σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους ομοτέχνους τους. Η στάση αυτή της σύνθεσης και του διαλόγου είναι εμφανής και στην ποίηση, αλλά και στη ζωγραφική της ίδιας εποχής. Και αξίζει κάποτε να αναρωτηθούμε πόσο διαφορετικές θα ήσαν οι σχέσεις μας με την ευρωπαϊκή παιδεία, αν, αντί να εμπιστευθούμε το εκπαιδευτικό σύστημα στα αδαή και κυνικά προϊόντα των κομματικών σωλήνων, το είχαμε εμπιστευθεί σε ανθρώπους σαν τον Βενέζη ή τον Θεοτοκά.

Η γενιά του τριάντα μάς δείχνει ότι υπάρχει ένας δρόμος γονιμότερος από την απομυθοποίηση. Είναι η πράξη της δημιουργίας, σκολιά[1] είναι η αλήθεια, για να κερδίσει τις περγαμηνές του και τη δημοφιλία του πρέπει να ιδρώσει και να διακινδυνεύσει πολλά, όμως αξίζει τον κόπο. Είναι το ιδανικό αντίδοτο στον κυνισμό.

Πηγή: Εφημερίδα καθημερινή, http://www.kathimerini.gr/762498/opinion/epikairothta/politikh/to-antidoto-ston-kynismo

Η μετατροπή του σε κριτήριο αξιολόγησης ΕΔΩ

---

[1] σκολιά= στραβή

Ο πλούτος φέρνει την αγένεια

Ακριβές και κακές συνήθειες...

(εφημερίδα, το βήμα)

Τετάρτη 11 Φεβρουαρίου 2009 [ 18:47 ]

Μια τσάντα που αποτελεί τελευταία λέξη της μόδας ή ένα κοστούμι Armani μπορεί να δείξει ότι κάποια ή κάποιος έχει αρκετά χρήματα στο λογαριασμό τους. Όμως, όπως υποστηρίζει μία νέα επιστημονική έρευνα, το ίδιο μήνυμα τελικά μπορεί να «περάσει» και η γλώσσα του σώματος ή απλώς η ίδια η...γλώσσα..


Απλούστατα, οι πιο πλούσιοι είναι πιο αγενείς, όταν μιλάνε με τους άλλους.

Οι ψυχολόγοι Μάικλ Κράους και Ντάχερ Κέλτνερ του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Μπέκλεϊ, σύμφωνα με την ηλεκτρονική υπηρεσία Live Science, βιντεοσκόπησαν διάφορες τετ-α-τετ συνομιλίες ανθρώπων αναλύοντας κυρίως ορισμένες χειρονομίες που δείχνουν το επίπεδο ενδιαφέροντος για τον άλλο.


Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science.

Η βασική διαπίστωση είναι ότι όσοι έχουν υψηλότερο κοινωνικοοικονομικό στάτους, έχουν και πιο «αγενή» συμπεριφορά την ώρα που μιλάνε, μεταξύ άλλων περιποιούμενοι τον εαυτό τους, μουτζουρώνοντας αδιάφορα χαρτιά όταν συνομιλούν με τον άλλον ή κάνοντας συνεχώς νευρικές κινήσεις ανυπομονησίας.


Από την πλευρά, τα άτομα χαμηλότερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου δείχνουν περισσότερα σημάδια του τύπου «ενδιαφέρομαι», όπως γέλια ή σήκωμα των φρυδιών.


Οι πλουσιότεροι κατά μέσο όρο έπαιζαν νευρικά με ένα κοντινό αντικείμενο κατά μέσο όρο επί δύο δευτερόλεπτα στη διάρκεια μια δίλεπτης συνομιλίας τους, ενώ οι φτωχότεροι δεν έπαιζαν σχεδόν καθόλου.


Οι πλουσιότεροι, για σύντομα διαστήματα, έκαναν κινήσεις περιποίησης στο δικό τους σώμα, ενώ οι φτωχότεροι ποτέ. Οι φτωχότεροι κουνούσαν τα κεφάλια τους, γέλαγαν και σήκωναν τα φρύδια τους για τουλάχιστον δύο δευτερόλεπτα περισσότερο από τους πλουσιότερους.


Σύμφωνα με τους ερευνητές, η διαφορά στη συμπεριφορά έχει τις ρίζες της στο ζωικό μας παρελθόν και αντιστοιχεί στα σήματα που στέλνουν και σήμερα ζώα όπως τα παγώνια, φουντώνοντας τις ουρές τους για να περάσουν μηνύματα του τύπου «δες
πόσο ωραίος είμαι»!


Οι πλουσιότεροι άνθρωποι δεν νοιάζονται αν θα γνέφουν με το κεφάλι τους ότι συμφωνούν ή αν θα γίνουν πιο αρεστοί με το να γελάσουν, κάτι που έχουν ανάγκη όμως οι φτωχότεροι που είναι και πιο εξαρτημένοι από τη γνώμη των άλλων.

Google Ads

αμοραλισμός

αμοραλισμός αρσενικό μόνο στον ενικό

Πηγή, Βικιλεξικό:http://el.wiktionary.org/wiki



1. (φιλοσοφία) η θεώρηση κατά την οποία υποστηρίζεται ότι δεν υφίστανται ηθικές αξίες με καθολική, ενιαία, παγκόσμια αναγνωρισμένη ισχύ, ότι οι ηθικοί κανόνες αναιρούνται ή και απορρίπτονται βάσει κριτικής και ότι οι ηθικές αντιλήψεις τροποποιούνται κατά τόπο και χρόνο

2. (συνεκδοχικά) η απουσία ηθικών αρχών, η έκλυση των ηθών

Ηθική

Από την Live-Pedia.gr


Ο όρος προέρχεται από τη λέξη ήθος, που σημαίνει χαρακτήρας, συμπεριφορά. Αυτή είναι και η κυριολεκτική έννοια της ηθικής. Ωστόσο χρησιμοποιούμε τη λέξη, θέλοντας να προσδιορίσουμε και μερικά άλλα πράγματα.



* Ηθική είναι το σύνολο των ηθικών κανόνων που διέπουν τις διάφορες κοινωνίες, σύγχρονες και παλιότερες, η συσσωρευμένη πείρα που προκύπτει από την εφαρμογή ή μη των κανόνων αυτών.



Η χρησιμοποίηση του όρου "ηθική" καθιερώθηκε από τον Αριστοτέλη που ονόμασε έτσι τις αρετές στις οποίες βασίζονται οι πράξεις μας. Αυτές οι πράξεις μας μπορούν να εξεταστούν με δύο τρόπους: ο ένας είναι "περιγραφικός", ο δεύτερος "αξιολογικός".



"Περιγραφικός" λέγεται όταν γίνεται απλή αναφορά και παρακολούθηση των εκδηλώσεων ηθικής, δηλ. των ηθών και των εθίμων, ενός ή και περισσότερων λαών και "αξιολογικός" όταν κάνουμε αξιολόγηση και σύγκριση αυτών των κανόνων, όταν μελετάμε το αν έπρεπε να γίνουν ή όχι, αν είναι σωστοί ή όχι.



Διάφοροι επιστήμονες, κοινωνιολόγοι, που ασχολήθηκαν με την ηθική, τάχτηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ο γνωστός Άγγλος φιλόσοφος Σπένσερ και πιο παλιά ο Ηρόδοτος μας άφησε σημαντικά έργα γύρω από την "περιγραφική" ηθική. Ο δεύτερος τρόπος ακολουθείται ιδίως από τους φιλοσόφους που βλέπουν την ηθική σαν φαινόμενο κοινωνικό που πρέπει να ερευνάται απ' όλες τις πλευρές.

Ερευνα και ηθική

Καρδίαν καθαρά...

Του ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΣΤΕΦΑΝΑΔΗ, καθηγητή Καρδιολογίας, διευθυντή Α' Καρδιολογικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, «Ιπποκράτειο» ΓΝΑ, προέδρου Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, e-mail: chstefan@med.uoa.gr

«Ας πέσει το αίμα των αθώων που δεν θα βοηθηθούν σε εκείνους που δεν προχωρούν την έρευνα ενώ έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν»



............................................................................................................................................................

Στο παρελθόν, πριν η ιατρική κοινότητα ευαισθητοποιηθεί γύρω από την ηθική της έρευνας, διεξήχθησαν μελέτες που αποτελούν πραγματικά ντροπή για την ανθρωπότητα. Αποκορύφωμα ήταν οι μελέτες που διενεργήθηκαν κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής σε κρατουμένους των στρατοπέδων συγκέντρωσης, όπου η ανθρώπινη ζωή δεν είχε καμιά αξία. Τώρα πια, όμως, είναι απολύτως κατανοητό ότι οι ερευνητικές προσπάθειες πρέπει να γίνονται με συγκεκριμένους κανόνες


......................................................................................................................................................
Τίθεται, όμως, ακόμα ένα ερώτημα. Εστω ότι έγιναν όλα σύμφωνα με όλους του κανόνες ηθικής και δεοντολογίας, είναι εξασφαλισμένη η εγκυρότητα της ερευνητικής δουλειάς; Πόσες φορές, ιδιαίτερα θεραπευτικές αγωγές (φάρμακα ή συσκευές) δεν έδειξαν αρχικά καλά αποτελέσματα στις μελέτες, αλλά όταν εφαρμόστηκαν ευρέως αποδείχτηκε ότι ήταν επιβλαβείς και τελικά αποσύρθηκαν; Αυτό, δυστυχώς, μπορεί να συμβεί και τα αίτια είναι πολλά. Είναι η πίεση από τις εταιρείες που επενδύουν πολλά χρήματα για ερευνητικούς σκοπούς και θέλουν να τα πάρουν πίσω, είναι η πίεση των ασθενών για την εφαρμογή νέων διαγνωστικών και θεραπευτικών εφαρμογών, είναι ακόμα και η ενδογενής ανάγκη των ιατρών για πρωτοπορία και πρόοδο. Και για να γίνουν τα πράγματα ακόμη πιο πολύπλοκα τίθεται και ένα δεύτερο ερώτημα. Υπάρχει αποδεκτή αποτυχία, αλλά παρ' όλα αυτά να επιτρέπεται η συνέχιση της προσπάθειας; Παράδειγμα, ο πρώτος ασθενής που υποβλήθηκε σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη (μπάι-πας) κατέληξε λίγες ώρες μετά, εν τούτοις η προσπάθεια δεν σταμάτησε. Εκτοτε, όμως, το μπάι-πας έσωσε και συνεχίζει να σώζει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, γεγονός που δεν θα ήταν εφικτό αν οι ερευνητές είχαν αποθαρρυνθεί από τις πρώτες αποτυχημένες απόπειρες. Πόση, λοιπόν, πρωτοπορία και πρόοδος; Ποιο είναι το όριο, ειδικά όταν το τίμημα το πληρώνει ο ασθενής;



Τα ερωτήματα είναι πολλά. Δεν υπάρχουν, όμως, εύκολες απαντήσεις και πολύ περισσότερο δεν μπορούμε να ανακόψουμε την εξέλιξη. Αυτό που μπορούμε για την ώρα να κάνουμε είναι να τηρούμε απόλυτα τους κανόνες ηθικής και δεοντολογίας και να ενημερώνουμε λεπτομερώς και επακριβώς τους ασθενείς μας.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 16/12/2008

Ηθική

Από Βικιφθέγματα




* Δεν είναι ηθικό καθετί που επιτρέπεται. Λατινική παροιμία

Non omne quid licet honestum est.



* Πρώτα το φαΐ και μετά η ηθική. Γερμανική παροιμία

Erst kommt das Fressen, dann die Moral.



* Ω καιροί, ω ήθη! Κικέρων

O tempora, o mores!