Του Δημητρη Λεβεντη*
Στη σύγχρονη Ελλάδα, αρθρώνεται από πολλούς φορείς, η πρόθεση δημιουργίας παραδοσιακών προτύπων και η επιθυμία ανακατασκευής ιστορικών ή παραδοσιακών κτιρίων ή και ολόκληρων οικιστικών τοπίων. Οι ανακατασκευές δεν περιορίζονται μόνο σε εξέχοντα μνημεία, παρά επεκτείνονται όλο και περισσότερο στην αντιγραφή κατεστραμμένων ιστορικών κτιρίων και συνόλων. Στην προσπάθεια αυτή, δεν βρίσκεται στο προσκήνιο η αυθεντικότητα του πρωτότυπου, αλλά η σκηνογράφηση χώρων και καταστάσεων. Η αναζήτηση ιστορικής ταυτότητας σε ιστορικά αρχιτεκτονικά ομοιώματα, η αδιαφορία για την αρχιτεκτονική κληρονομιά και η δυσφήμηση της σύγχρονης αρχιτεκτονικής αποτελούν θεμελιώδεις αντιφάσεις στην εξασφάλιση της πολιτισμικής συνέχειας. Το ανακατασκευασμένο περιβάλλον επιβάλλει μια αναχρονιστική αρχιτεκτονική γλώσσα. Κατά την αναζήτηση ενός νέου έργου, το ιστορικό λεξιλόγιο, στην καθεμία τοπική εκδοχή του, μεταφέρει πλήθος πληροφοριών, οι οποίες συντάσσονται σε προτάσεις, βάσει σύγχρονων συντακτικών κανόνων. Η διατήρηση και η εξέλιξη δεσμών, με βάσεις πάντα το παρελθόν και εργαλεία τις εκάστοτε σύγχρονες αντιλήψεις, καθιστούν την ιστορία έννοια βιωματική.
Ακόμη και αν, χώροι με εξέχουσα σημασία, έχουν καταστραφεί, η ανακατασκευή τους είναι θεμιτή μόνο υπό ιδιαίτερες προϋποθέσεις. Ακόμη όμως και σε ιδανικές περιπτώσεις, δεν μπορεί να θεωρείται ότι κάτι χαμένο ανακτήθηκε. Η αυθεντικότητα του πρωτοτύπου δεν μπορεί να επιτευχθεί. Τα νεόκτιστα ομοιώματα μόνο «στο πνεύμα» επικοινωνούν με το ιστορικό πρότυπο. Αν όλοι κατανοήσουμε τις ευθύνες μας και ασχοληθούμε σοβαρά με τις έννοιες των βιώσιμων αρχών, θα παρακινήσουμε την κοινωνία και θα ενισχύσουμε την επιθυμία της για τη δημιουργία του δικού της αισθητικού ιδιώματος. Η προγονολαγνεία ας μην καταλαμβάνει τον χώρο της δημιουργίας που αναπτύσσεται με σύγχρονα και ειλικρινή κριτήρια. Η κοινωνία πρέπει να υποστηρίξει την αρχιτεκτονική που δεν παραμορφώνει την παράδοση, θαυμάζει το παρελθόν, γνωρίζει και αναλύει την ιστορία και σε καμία περίπτωση δεν αδιαφορεί για τη τύχη της. Η επανάληψη μορφών στερεί από την ιστορία ειλικρινείς μάρτυρες της σύγχρονης εποχής και συμβάλλει στη φτώχεια και την παραφθορά του αστικού πολιτισμού μας.
*Ο κ. Δημήτρης Λεβέντης είναι αρχιτέκτων.
Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή
