Η συμβολή
του διαλόγου στην εύρεση της αλήθειας είναι μεγάλη και αναμφισβήτητη. Κανένας
φραγμός δεν μπορεί ν' αντέξει τον «προωθητικό ανταγωνισμό θέσης και αντίθεσης».
Προκαταλήψεις, δογματικές και μισαλλόδοξες θέσεις, συμφέροντα, σκοπιμότητες
αποκαλύπτονται αμείλικτα απ' την αληθινή, την ισχυρότερη ερμηνεία. Δεν αντέχουν
στη σύγκριση με την πνευματική κατάρτιση, την αδέσμευτη και πλατια σκέψη, την
έντιμη στάση, και παραμερίζονται στην πορεία προς την αλήθεια. Η καθαρότητα της
σκέψης, η ολοκληρωμένη γνώση, είτε ως θέση είτε ως αντίθεση, λάμπουν οδηγώντας
σε αμηχανία τους «παπαγαλισμούς» και ματαιώνοντας οποιοδήποτε σχέδιο να αχθεί η
συζήτηση σε «προκατασκευασμένα» συμπεράσματα.
Υπάρχουν
βέβαια, και περιπτώσεις που δεν καταφέρνουμε να φτάσουμε στην αλήθεια, γιατί
δεν τηρούνται οι απαραίτητες αρχές στην οργάνωση και τη
διεξαγωγή του διαλόγου. Προσκρούουμε σε τυφλό και αδιάλλακτο πάθος, σε
ημιμάθεια ή άγνοια. Ο διάλογος γίνεται στείρα αερολογία. Γι αυτό χρειάζεται
τέχνη να διεξάγει κανείς επιδέξια και ευχάριστα ένα διάλογο. Τέχνη, επίσης, για
να τον σταματάει έγκαιρα, όταν γίνεται άγονος και εριστικός.
Η
σημασία του διαλόγου για την αλήθεια, για τη ζωή γενικά, επικυρώνεται απ' τη θέση
του στα δημοκρατικά πολιτεύματα. Είναι θεμελιακό στοιχείο τους. Η ισηγορία, η
ελευθερία σκέψης και λόγου είναι αναφαίρετο δικαίωμα για τον άνθρωπο. Είναι η
ομορφιά της δημοκρατίας. Η εκκλησία του δήμου και τα σύγχρονα κοινοβούλια, τα
δικαστήρια, οι συνελεύσεις, οι ομαδικές συγκεντρώσεις υπήρξαν και είναι η
δύναμη της, εδραιωμένη στην ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων, στο διάλογο. Κατάπνιξη
του διαλόγου μοιραία σημαίνει και κατάργηση της δημοκρατίας.
Και
η απονομή της δικαιοσύνης δε γίνεται, χωρίς να ακουστούν και οι δύο πλευρές, η
κατηγορία και η απολογία. «Μηδενί δίκην δικάσης, πριν αμφοίν μυθον ακούσης»,
έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, πιστεύοντες ότι αλήθεια και μονόπλευρη παρουσίαση
των πραγμάτων, αλήθεια και μονόλογος δε συμβιβάζονται. Γιατί, σε τελική ανάλυση,
η αλήθεια εξαρτάται από την ελευθερία, από την αδέσμευτη και αβίαστη σκέψη και
έκφραση. Γι' αυτό και αποκρύφτηκε από κάθε λογής μεσαίωνες, που κατάπνιξαν τα
ανθρώπινα δικαιώματα.
Την εμπειρία ενός τέτοιου μεσαίωνα αποδίδοντας το
πνεύμα του Βολταίρου τονίζει πολύ εύστοχα: «Κύριε, δε σύμφωνο) καθόλου μ' ό,τι
λέτε- θα πέθαινα, όμως, για να υπερασπίσω το δικαίωμα σας να τα λέτε».
Χρ. Μαλεβίτσης
Πηγή: Διαδίκτυο
