Πηγή: το blog
sapientia vivendi, panagiotis amberiadis
http://sapientiavivendi.blogspot.com/2009/01/blog-post.html
Όλα όσα διαδραματίζονται στην Ελλάδα τον τελευταίο καιρό σε πολιτικό, κοινωνικό, θρησκευτικό, οικονομικό επίπεδο αναδεικνύουν ένα τεράστιο κενό. Το κενό που δημιουργεί η απουσία των πνευματικών ανθρώπων, αυτών που σε άλλες εποχές όχι πολύ μακριά από τη δική μας ‘σήκωναν’ στις πλάτες τους και αναδείκνυαν με αδιαμφισβήτητο από κάθε εξουσία τρόπο την κοινωνική βούληση και το κοινό περί δικαίου αίσθημα.
Ας ξεκινήσουμε όμως με τον ορισμό του πνευματικού ανθρώπου. Πνευματικός άνθρωπος καταρχήν δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο οποιοσδήποτε ασχολείται με κάποια πνευματική δραστηριότητα και απλά διακρίνεται σ’ αυτήν ούτε καν ο επιτυχημένος επιστήμονας, πολιτικός, καλλιτέχνης. Ο πνευματικός άνθρωπος έχει καταρχάς γνωρίσει την καταξίωση και την καθολική αποδοχή στον επαγγελματικό του χώρο αλλά όχι μόνο αυτό. Με τις επιστημονικές του καταθέσεις, με τις καλλιτεχνικές του δημιουργίες ή με τις πολιτικές του πεποιθήσεις και παρεμβάσεις έχει αλλάξει τον ρου της ανθρώπινης ιστορίας και συντέλεσε στην ποιοτικότερη ζωή των ανθρώπων σε εθνικό ή σε διεθνές επίπεδο. Κατέχει άπταιστη γνώση του αντικειμένου του και αυτό του επιτρέπει να εισάγει καινοτομίες, να βελτιώνει και να τελειοποιεί το αντικείμενό του αυτό. Το κυρίως χαρακτηριστικό του όμως είναι ότι έχει απαγκιστρωθεί από το στενό επαγγελματικό του αντικείμενο και ασχολείται με ευρύτερες δραστηριότητες, προσπαθεί νοητικά να διεισδύσει στις συνθήκες που καθορίζουν την κοινωνική εξέλιξη και διαμορφώνουν τη μοίρα των ανθρώπων.
Ο βίος του πνευματικού ανθρώπου διέπεται από τη σεμνότητα, την άμιλλα, τον αλτρουισμό, την ειλικρίνεια, την ανιδιοτέλεια, την αποστροφή για τα υλικά αγαθά, αξίες και αρχές που προσπαθεί να μεταλαμπαδεύσει και σε όλους τους απλούς ανθρώπους με την καθημερινή του στάση.
Ο πραγματικός πνευματικός ηγέτης μιας κοινωνίας σε δύσκολες στιγμές σηκώνει στις πλάτες του την κοινωνική απαίτηση, βγαίνει μπροστάρης στους αγώνες και διεκδικεί για λογαριασμό όλης της κοινωνίας το δίκαιο. Όντας λοιπόν ο πνευματικός άνθρωπος η κορυφαία ύλη της ζωής, έχει τεράστια ευθύνη και καθήκον να βγαίνει κατά καιρούς και όποτε το απαιτεί η κοινωνική συνθήκη μπροστάρης στους αγώνες.
Στην εποχή μας λοιπόν οι πνευματικοί άνθρωποι φαίνεται να εκλείπουν. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι δεν εμφανίζονται να εκφράσουν την άποψή τους στις δύσκολες στιγμές που περνάει η κοινωνία σήμερα, να μπουν μπροστά στον κοινωνικό αγώνα, να εμπνεύσουν το λαό που δείχνει να πελαγοδρομεί ιδεολογικά. Δεν είναι ορθό αυτό που ακούγεται από ορισμένους ότι υπάρχουν και σήμερα πνευματικοί άνθρωποι απλά μέσα στη λαίλαπα της ισοπέδωσης των πάντων δεν εκφράζουν τις απόψεις τους προς τα έξω αλλά διαλογίζονται μοναχοί. Ο πνευματικός ηγέτης έχει το φως. Το φως δεν εκφράζεται με σκοτάδι, δεν κρύβεται όταν το κατέχεις. Άρα σήμερα το φως είναι προφανές ότι δεν υπάρχει. Αυτό συμβαίνει γιατί σήμερα με την κατάπτωση και την κατάρρευση των αξιών και των αρχών στις οποίες στηρίχθηκε η εξέλιξη του ανθρώπου, διαβρώθηκε τόσο πολύ η ανθρώπινη φύση που ακόμη και κάποιος να πλησιάζει τα χαρακτηριστικά του πνευματικού ανθρώπου επ’ ουδενί δεν μπορεί να τα συγκεντρώσει τα στοιχειώδη, άρα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως τέτοιος και να σηκώσει στις πλάτες του το βάρος αυτό. Επομένως άνθρακες ο θησαυρός και ανεπανόρθωτα εκτεθειμένοι αυτοί που αυτοϋπολογίζονται ή τους υπολογίζουν διπλανοί τους ως πνευματικούς ανθρώπους.
Πέρασαν ανεπιστρεπτί λοιπόν οι καιροί στους οποίους μια παρέμβαση του Ελύτη, του Σεφέρη, του Θεοδωράκη, του Χατζηδάκη, του Αλέκου Παναγούλη, του Κωστή Παλαμά της Μελίνας Μερκούρη, του Κορνήλιου Καστοριάδη και άλλων άλλαζε τον ρου της σκέψης του λαού, αποτελούσε φάρο φωτεινό για την επόμενη κίνηση του πολίτη για την κατάκτηση της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της αλήθειας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιρροής των πνευματικών ηγετών στο λαό αποτελεί η κηδεία του Κωστή Παλαμά. Μεταφέρουμε αυτούσια τη διήγηση της Ιωάννας Τσάτσου που αποδεικνύει ότι ο ποιητής ασκούσε τεράστια επιρροή στο λαό και συνέπαιρνε τα πλήθη ακόμη και νεκρός:
«Ο Γερο – Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως είναι θνητός. Πώς η είδηση μαθεύτηκε και ολόκληρη η Αθήνα κατέκλυσε το νεκροταφείο; Ποια ήταν εκείνη η σιωπηρή συμφωνία που μετέτρεψε την κηδεία του μεγάλου βάρδου σε παλλαϊκό αντικατοχικό συλλαλητήριο; Δεν είναι η πρώτη φορά άλλωστε, που μια κηδεία μετατρέπεται σε διαδήλωση διαμαρτυρίας σε δύσκολους καιρούς. Κάτι παρόμοιο έγινε τα μετέπειτα χρόνια και με την κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου και του Γεωργίου Σεφέρη.
Οι κατοχικές αρχές και η κυβέρνηση Λογοθετόπουλου, καταλαβαίνοντας βέβαια τι θα επακολουθούσε, είχαν λάβει τα μέτρα τους. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ωστόσο παρέστη, καθώς επίσης και εκπρόσωποι των Γερμανών και Ιταλών. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι δύσκολο να εξηγήσει κανείς την αθρόα συρροή των κατοίκων της πρωτεύουσας. Ο κόσμος πνιγόταν. Αναζητούσε ένα ξέσπασμα, καθώς οι αντοχές του έφταναν πια στα όρια τους.
Πράγματι, η υπερφίαλη Γερμανία, καταλαβαίνοντας ότι η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει, σκληραίνει ολοένα και περισσότερο τη στάση της με συλλήψεις ομήρων και εκτελέσεις. Οι φήμες για
πολιτική επιστράτευση πληθαίνουν, οι απεργίες ξεσπούν η μία μετά την άλλη, οι άνθρωποι πεθαίνουν στους δρόμους από την πείνα και η σβάστικα εξακολουθεί να βεβηλώνει την Ακρόπολη.
Οι κατακτητές, οπλισμένοι και επιφυλακτικοί, παρατηρούν το σιωπηλό πλήθος, όμως δεν επεμβαίνουν. Και ξαφνικά εκεί, μέσα στην συνωστισμένη εκκλησία με τις χιλιάδες κόσμου απ’ έξω, μια φωνή τράνταξε την παγερή σιωπή κι έφτασε θαρρείς σε κάθε γωνιά της
ελληνικής γης:
"Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
Δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογγήστε, τύμπανα πολέμου…
Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!"
Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα.
Ήταν η στεντόρια φωνή του Άγγελου Σικελιανού. Ο επικήδειος, που συμπύκνωσε μέσα σε λίγους στίχους τη φωνή ολόκληρης της Ελλάδας. Γιατί, πράγματι, σ’ εκείνο το φέρετρο ακουμπούσε η Ελλάδα».
