( η "μαγεία" της κερκίδας - το τελετουργικό - η "ιδεολογία" ή "θρησκεία" -Μοιραία γκόλ,Μαγικές στιγμές,Ιδιαίτεροι παίκτες -
Πηγή βίντεο: Greektube-Ποδόσφαιρο
(αποσπάσματα)
Αλέκος Καποδίστριας*Η βία που εκδηλώνεται στους αθλητικούς χώρους είναι ένα διαχρονικό, παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο, ωστόσο, ακολουθεί ξεχωριστούς «χωροχρονικούς» κύκλους, δηλαδή, εντοπίζεται με διαφορετικά χαρακτηριστικά σε διαφορετικές ιστορικές συγκυρίες και πολιτισμικά περιβάλλοντα. Εξαιρετικά έντονα εκδηλώνεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας…
Από μόνος του, ο απολογισμός του αντίκτυπου αυτού του γεγονότος αρκεί για να συνειδητοποιήσουμε τα χαλαρά συνειδησιακά κοινωνικά και πολιτειακά αντανακλαστικά του τόπου μας απέναντι ακόμη και στην απώλεια της ζωής νέων ανθρώπων, οι οποίοι έτυχε να βρεθούν μέσα στον κύκλο μιας ακατανόητης βίας. Για την απώλεια της ζωής αυτών των νέων ανθρώπων φαίνεται να μην ισχύουν κοινωνικοί λόγοι, να μην ευθύνεται το εκπαιδευτικό σύστημα, η ανεργία, το ανασφαλές μέλλον, η κοινωνική απαξίωση και απομόνωση, η αδιαφορία ή/και η βία των κατασταλτικών μηχανισμών. Και αυτό φαίνεται ότι είναι έτσι, αφού για την απώλεια της ζωής του νεαρού οπαδού του Παναθηναϊκού, πολλοί λίγοι ευαισθητοποιήθηκαν…
…η αντικοινωνική φίλαθλη συμπεριφορά είναι ένα πρόβλημα το οποίο αφορά την κοινωνία στο σύνολό της. Επηρεάζει τις κοινωνικές σχέσεις και επηρεάζεται από αυτές. Προσθέτει, προάγει και ενισχύει κύκλους βίας στην κοινωνική ζωή. Υπό αυτή την έννοια η διαχείριση της θα έπρεπε να είναι πολύ πιο σοβαρή υπόθεση και εξειδικευμένη θεσμική προτεραιότητα. Η πολιτεία, ωστόσο, δεν δείχνει ιδιαίτερα ανήσυχη ως προς τη σοβαρότητα αυτού του φαινομένου και μάλλον αντιδρά αντανακλαστικά - περιστασιακά, εξαντλώντας το ρόλο της, κυρίως, ως μηχανισμός καταστολής.
Με εντονότερη αστυνόμευση και με σκληρότερες ποινές, όχι μόνο η αντιμετώπιση του φαινομένου, αλλά και το μέλλον της ελληνικής κερκίδας, διαφαίνεται αβέβαιο. Είναι ερευνητικά αποδεδειγμένο ότι περιόδους εντονότερης αστυνόμευσης ακολουθούν περίοδοι ποσοτικής και ποιοτικής έξαρσης της βίας στα γήπεδα. Το πρόβλημα ενός αυταρχικού πλαισίου καταστολής γίνεται περισσότερο σύνθετο στο φόντο της κοινωνικής σύνθεσης της ελληνικής «κερκίδας». Τα ελληνικά γήπεδα είναι πολύ δύσκολο να προσελκύσουν τα οικονομικά πληττόμενα, μεσαία κοινωνικά στρώματα και υποχρεωτικά υποδέχονται έναν ευρέως διαστρωματωμένο νεανικό πληθυσμό και μαζί με αυτόν έναν «πολιτισμό της κερκίδας» με ιδιαίτερα εκφραστικά χαρακτηριστικά. Η έντονη αστυνόμευση ελλοχεύει τον κίνδυνο της όξυνσης της εμφάνισης φαινομένων απείθειας και διαμαρτυρίας και της μετατροπής των σε γενικές γραμμές συμβολικών τελετουργικών της κερκίδας, σε δράσεις επικίνδυνες και ανεξέλεγκτες. Μακροπρόθεσμα ελλοχεύει τον κίνδυνο της απομάκρυνσης του νεανικού πληθυσμού από τα γήπεδα.
…
Ωστόσο, οι νέοι άνθρωποι δεν πρέπει να απομακρυνθούν από την κερκίδα, αντίθετα να πολλαπλασιαστούν, για λόγους που είναι ιδιαίτερα κοινωνικοί. Η κερκίδα είναι ένας θεσμοθετημένος χώρος εκδήλωσης επιτρεπτής – τελετουργικής απείθειας. Επιτρεπτής και αναγκαίας αντισυμβατικής έκφρασης του εαυτού, ο οποίος πιέζεται στην καθημερινότητα από ένα πλέγμα διαφανών και αδιαφανών συστημάτων ελέγχου και αυτοελέγχου. Ο χώρος της κερκίδας, που επιτρέπει το «μασκάρεμα», την «κραυγή», το «χορό», το «τραγούδι», την «αποδοκιμασία», το «κλάμα», το «γέλιο», το «πείραγμα», τη «συντροφικότητα», την «εχθρότητα», την ευτυχία και τη δυστυχία, μέσα σε δυο ώρες ποδοσφαιρικής αναμέτρησης, είναι χώρος «λύτρωσης». Σύμφωνα με σημαντικούς κοινωνιολόγους, είναι χώρος Αριστοτελικής «κάθαρσης». Μέσα σε δυο ώρες επιτρεπτής αντισυμβατικής συμπεριφοράς, οι νέοι άνθρωποι, αλλά και οι μεγαλύτεροι, εκτονώνονται και λυτρώνονται από συναισθήματα, τα οποία αν εκφραζόταν στην καθημερινή ζωή θα δημιουργούσαν προβλήματα στην ευρύτερη κοινωνική λειτουργία.
Η διαπίστωση θετικών κοινωνικών λειτουργιών στον νεανικό πολιτισμό της κερκίδας δεν σημαίνει αποδοχή, άνευ όρων, των εκφράσεων αυτού του πολιτισμού. Είναι απλώς μια προσέγγιση η οποία επιτρέπει την ανάγνωση του φαινομένου των αντικοινωνικών νεανικών συμπεριφορών με νέους όρους, στην αφετηρία των οποίων βρίσκεται μια διάθεση κατανόησης, προσέγγισης και εντέλει, παιδαγωγικής παρέμβασης και στήριξης των νέων ανθρώπων. Σε αυτή την κατεύθυνση και επάνω στον άξονα της πρόληψης των φαινομένων βίαιης συμπεριφοράς, κινούνται δράσεις και προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και επί μέρους Ευρωπαϊκών χωρών τα οποία δεν έχουν τύχει εφαρμογής, ούτε ιδιαίτερης αναφοράς στη χώρα μας.
…
Χωρίς αμφιβολία το ζήτημα της βίας στα ελληνικά γήπεδα δεν είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα ανεξάρτητο από τα δομικές κοινωνικές και πολιτικές «ανομίες» του τόπου μας, τα πολιτειακά μας κενά ή/και τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες διαφορετικών πληθυσμών φιλάθλων. Στο πλαίσιο αυτό η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν μπορεί παρά να συμβαδίζει με τις ευρύτερες τομές και ρήξεις που απαιτούνται για τη διαμόρφωση μιας υγιούς κοινωνίας ισότιμων κοινωνικών σχέσεων. Ωστόσο, αυτή η αντιμετώπιση χρειάζεται εξειδίκευση και επιλογή νέων αποτελεσματικών πολιτικών και δράσεων. Εξειδικεύοντας λοιπόν, καταλήγω λέγοντας, ότι η επαναπροσέγγιση του «πολιτισμού της κερκίδας», η προσέγγιση των φιλάθλων και η ανάπτυξη παιδαγωγικών προγραμμάτων ανάμεσά τους, είναι διαφορετικά βήματα τα οποία η πολιτεία χρειάζεται να σχεδιάσει σήμερα.
*Εκπαιδευτικός, Δρ. Αθλητικής
Πηγή: Εφημερίδα Αυγή
