19/01/2012
Η σύγχρονη ιστορία της χώρας μας χαρακτηρίζεται από αλλεπάλληλες προσπάθειες «αλλαγής» στο status της εκπαίδευσης, στην οποία –σύμφωνα με την κυρίαρχη ρητορική των κυβερνήσεων– πρέπει να δοθεί προτεραιότητα για να εμπεδωθεί η «ανάπτυξη». Ανάπτυξη που θα στηρίζεται στην αύξηση της επιστημονικής γνώσης και στην προώθηση της καινοτόμας δράσης και της επιχειρηματικότητας μέσα από την αξιοποίηση του δημιουργικού δυναμικού των προσώπων που ξεχωρίζουν στους σχετικούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τι συμβαίνει, όμως, με την παιδαγωγική διάσταση της δημιουργικότητας και την έγκαιρη υποστήριξή της στη σκληρή καθημερινή σχολική πραγματικότητα;
Όλα τα σύγχρονα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών συμπεριλαμβάνουν σαν κεντρική παράμετρο διδακτικές πρακτικές που προωθούν την καλλιέργεια της δημιουργικότητας σαν συγκροτησιακό στοιχείο της ανάπτυξης των πτυχών της προσωπικότητας όλων των μαθητών. Πόσο ρεαλιστικός, όμως, μπορεί να αποβεί ο ρόλος του ελληνικού σχολείου στη διαμόρφωση από τη μαθητική ηλικία μιας συμπαγούς έκφρασης της δημιουργικής σκέψης και μάλιστα στη χρονική και οικονομική συγκυρία που βρισκόμαστε;
Όταν το Αναλυτικό Πρόγραμμα είναι, βασικά, βαρυκεντρισμένο γύρω από τη διδακτέα ύλη, όταν ο περιορισμένος χρόνος και η «υπαλληλοποίηση» είναι οι μεγαλύτεροι εχθροί της διδακτικής πρωτοβουλίας και καινοτομίας, όταν η απαξίωση του εκπαιδευτικού επαγγέλματος (μισθολογικά και συμβολικά) και της ανθρωπιστικής κουλτούρας και στάσης ζωής που αυτό πρέπει να υπηρετεί παραγκωνίζονται από τη «συρρίκνωση» και τη «συγχώνευση», όταν η Αισθητική Αγωγή είναι μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, όταν η διαθεματικότητα είναι μάλλον σποραδικό και επιφανειακό φαινόμενο, όταν οι διαδικασίες αξιολόγησης ασκούν ασφυκτική πίεση στον ψυχισμό των μαθητών καταπνίγοντας κάθε ίχνος κριτικής σκέψης, όταν δεν έχει υπάρξει πρόσφατα ουσιαστική αξιολόγηση της εκπαίδευσης με επιστημονικά κριτήρια, πού μπορεί να βρίσκεται ο «ζωτικός χώρος» για τον ψύχραιμο σχεδιασμό δημιουργικών δραστηριοτήτων στο ελληνικό σχολείο;
Πώς μπορεί ο σύγχρονος εκπαιδευτικός να πείσει τους μαθητές του να απομακρυνθούν από το κυρίαρχο «παράδειγμα» της επίπλαστης ψηφιακής συμμετοχικότητας και της αυξανόμενης προσωπικής αναδίπλωσης που προκύπτει ως αποτέλεσμα; Και αν η όλη κουβέντα γίνεται για τον μέσο μαθητή αντιλαμβάνεστε τι συμβαίνει όταν μιλάμε για τις ανάγκες του χαρισματικού και ταλαντούχου μαθητή, όπου τα επίπεδα δημιουργικού δυναμικού είναι υψηλότερα.
Κατά τη γνώμη μου δεν είναι καθόλου τυχαία η συζήτηση που έχει ανοίξει για τα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία και τώρα είναι ευκαιρία να γίνει πραγματική επανεκκίνηση του διαλόγου με άξονες την αξιοποίηση των διεθνών ερευνητικών δεδομένων, των απόψεων μάχιμων εκπαιδευτικών και στελεχών της εκπαίδευσης, την ανάπτυξη ερευνητικής κουλτούρας στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές, την επικαιροποίηση των γνώσεων των εκπαιδευτικών με τη θεσμοθέτηση ουσιαστικής και λειτουργικής επιμόρφωσης, την ανάπτυξη δομών διοχέτευσης της μαθητικής δημιουργικότητας.
Άποψή μου είναι ότι τα αποτελέσματα από τη χρησιμοποίηση τεχνικών τροφοδότησής της έχουν ευεργετικές επιπτώσεις στο σύνολο των μαθητών αλλά και στην αναβάθμιση της διδακτικής παρέμβασης του εκπαιδευτικού, ώστε η σχολική τάξη να καταστεί εργαστήρι συστηματικής άσκησης και παραγωγής ιδεών. Μέσα από την παιδαγωγική συνάντηση τέτοιας μορφής αναδύονται ρηξικέλευθες ιδέες και ανατρεπτικές επινοήσεις κόντρα σε τυποποιημένες αντιλήψεις και σε άκαμπτα στερεότυπα που έχουν ιζηματοποιηθεί στο μυαλό του εκπαιδευτικού. Αν θέλουμε να έχουμε ένα «Νέο Σχολείο» σε μια «Νέα Ελλάδα» η μόνη ταυτότητα στην οποία πρέπει να αγκυρωθούμε δεν είναι των απλών ευχολογίων και των ανεδαφικών διακηρύξεων αλλά εκείνη της πράξης, της χρησιμότητας και της απελευθέρωσης των δημιουργικών δυνάμεων του σχολείου.
Θεόδωρος Π. Κόκκινος Υποψήφιος Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Θεόδωρος Π. Κόκκινος
Πηγή: Εφημερίδα "Το Βήμα"
